VAT od pojazdów: bez zaświadczenia i adnotacji w dowodzie rejestracyjnym nie ma pełnego odliczenia

- Przedsiębiorca (podatnik VAT czynny) wykorzystuje w prowadzonej działalności ogólnobudowlanej pojazd samochodowy (zakupiony 23 sierpnia 2016 r.), służący do przewozu m.in. narzędzi, materiałów budowlanych, itd. To samochód ciężarowy, tzn. jego konstrukcja powoduje, że jest przeznaczony wyłącznie do prowadzonej działalności lub jego użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne. Samochód nie ma adnotacji w dowodzie rejestracyjnym VAT-1, lecz badanie techniczne zostało przeprowadzone w dniu zakupu samochodu. Przedsiębiorca zgubił jednak potwierdzający to badanie dokument.

Samochód ciężarowy od dnia zakupu spełnia wszystkie wymogi techniczne, dające prawo do 100- -proc. odliczenia VAT, o których mowa w art. 86a ust. 9 pkt 1–2 ustawy o VAT. Potwierdzają to dane techniczne w dowodzie rejestracyjnym oraz dane techniczne z wyciągu z homologacji. Kolejne badanie techniczne przedsiębiorca wykonał 15 października 2018 r. Czy może odliczyć całość VAT z faktur na wydatki związane z tym samochodem ciężarowym, niezależnie od terminu uzyskania zaświadczenia oraz adnotacji w dowodzie rejestracyjnym? – pyta czytelnik.

W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (zob. art. 86 ust. 1 ustawy o VAT), m.in. z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług (zob. art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT).

Wydatki z ograniczeniem

W przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi kwotę podatku naliczonego stanowi 50 proc. VAT z faktury zakupu (zob. art. 86a ust. 1 ustawy o VAT). Ustawa o VAT posługuje się definicją pojazdów samochodowych w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym, o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony (zob. art. 2 pkt 34 ustawy o VAT).

Do wydatków związanych z pojazdami samochodowymi zalicza się wydatki dotyczące:

a) nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów oraz nabycia lub importu ich części składowych;

b) używania tych pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, związane z tą umową;

c) nabycia lub importu paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu, wykorzystywanych do napędu tych pojazdów, usług naprawy lub konserwacji tych pojazdów oraz innych towarów i usług związanych z eksploatacją lub używaniem tych pojazdów.

Pojazd opisany w pytaniu jest samochodem ciężarowym, tzn. z konstrukcji tego pojazdu wynika, że jest on przeznaczony wyłącznie do prowadzonej działalności lub konstrukcja ta powoduje, że jego użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne. Niestety, mimo że badanie techniczne zostało przeprowadzone w dniu zakupu samochodu, to nie ma stosownej adnotacji w dowodzie rejestracyjnym auta.

Kluczową rolę w rozwiązaniu opisanego problemu odgrywają art. 86a ust. 4 pkt 2 w zw. z art. 86a ust. 9 ustawy o VAT. Przepis art. 86a ust. 1 ustawy o VAT, ograniczający odliczenie VAT do 50 proc., nie ma zastosowania m.in. gdy pojazdy samochodowe są wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika. Z kolei, pojazdy samochodowe są uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, jeżeli m.in. konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne (zob. art. 86a ust. 4 pkt 2 ustawy o VAT).

Do takich pojazdów samochodowych należą:

1) pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą:

a) klasyfikowane na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van lub

b) z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków;

2) pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, które posiadają kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu (art. 86a ust. 9 ustawy o VAT).

Uwaga! Spełnienie powyższych wymagań stwierdza się na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez tę stację, oraz dowodu rejestracyjnego pojazdu zawierającego odpowiednią adnotację o spełnieniu tych wymagań (zob. art. 86a ust. 10 pkt 1 ustawy o VAT).

W grupie pojazdów wymienionych w art. 86a ust. 9 pkt 2 ustawy o VAT mieszczą się pojazdy ustawowo uznane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej, przy wykorzystywaniu których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu. Są to pojazdy o konstrukcji wskazującej na ich podstawowe przeznaczenie do celów gospodarczych, wykluczającej ich użycie do celów prywatnych lub powodującej, że ewentualny użytek do celów prywatnych będzie nieistotny.

Obowiązek podatnika

Aby odliczyć VAT z tytułu wydatków związanych z samochodami wymienionymi w art. 86a ust. 9 pkt 1–2 ustawy o VAT, konieczne jest posiadanie zaświadczenia wydanego przez okręgową stację kontroli pojazdów, po przeprowadzeniu dodatkowego badania technicznego, przy czym powyższe powinno wynikać również z dowodu rejestracyjnego zawierającego właściwą adnotację o spełnieniu tych wymagań.

Wykonanie dodatkowego badania technicznego potwierdzonego zaświadczeniem okręgowej stacji kontroli pojazdów oraz posiadanie stosownej adnotacji w dowodzie rejestracyjnym pojazdu jest obowiązkiem podatnika, gdy chce on obniżyć kwotę lub otrzymać zwrot różnicy podatku należnego od wydatków związanych z samochodami wymienionymi w art. 86a ust. 9 pkt 1–2 ustawy o VAT. Odliczenie jest prawem podatnika, z którego może, lecz nie musi on skorzystać.

Z art. 86a ust. 10 pkt 1 ustawy o VAT nie wynika, w jakim terminie podatnik powinien przeprowadzić dodatkowe badania techniczne i uzyskać wpis w dowodzie rejestracyjnym, potwierdzające spełnienie wymagań z art. 86a ust. 9 pkt 1-2 ustawy o VAT. Niemniej jednak badanie to wpływa na prawo do odliczenia podatku naliczonego. Organy podatkowe przyjmują, że powinno ono być przeprowadzone niezwłocznie. Wobec braku terminu należy więc przyjąć, że podatnik powinien uzyskać zaświadczenie z okręgowej stacji kontroli pojazdów i adnotację w dowodzie rejestracyjnym niezwłocznie po zakupie pojazdu, nie później jednak niż do czasu złożenia deklaracji VAT za dany okres rozliczeniowy.

Nie ma kwitu, są ogólne zasady

W przypadku niewykonania dodatkowego badania technicznego (oraz braku stosownej adnotacji w dowodzie rejestracyjnym) do czasu złożenia deklaracji VAT za okres, w którym nastąpiło nabycie pojazdu, uznaje się, że nie mieści się on w katalogu pojazdów, które ze względu na swoją konstrukcję ustawowo uznawane są za pojazdy wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej.

Uwaga! Oznacza to, że w stosunku do takiego pojazdu zastosowanie znajdą zasady ogólne. Odliczenie VAT w pełnej wysokości będzie uzależnione od spełnienia warunków wskazanych w art. 86a ust. 4 pkt 1 ustawy. Pełne odliczenie przysługuje więc wtedy, gdy sposób wykorzystania pojazdu przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach jego używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tego pojazdu ewidencją przebiegu, wyklucza jego użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Ponadto, w takim przypadku wystąpi również obowiązek złożenia do naczelnika urzędu skarbowego informacji o tym pojeździe (VAT-26).

Co na to fiskus i sądy

Zaprezentowane stanowisko podzielają organy podatkowe (por. interpretacje: Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 6 lipca 2018 r., 0112-KDIL1-3.4012. 309.2018.1.IT; Izby Skarbowej w  Łodzi z 14 stycznia 2015 r., IPTPP4/443-724/14-6/BM).

Należy jednak wskazać, że w orzecznictwie sądów administracyjnych występuje pogląd – i można mówić o jego powtarzalności – iż brak odpowiedniej adnotacji w dowodzie rejestracyjnym nie ma wpływu na przysługujące podatnikowi prawo do odliczenia, gdyż wynika ono wyłącznie z faktu spełnienia przez pojazd warunków technicznych przewidzianych w ustawie o VAT. Odpowiednia adnotacja ma wyłącznie potwierdzać ten fakt (zob. wyrok WSA w Olsztynie z 17 marca 2016 r., I SA/Ol 54/16).

Jak wskazał NSA w wyroku z 7 czerwca 2018 r. (I FSK 965/16) „(...) o prawie do dokonywania takich odliczeń, dzięki uznaniu za pojazd samochodowy wykorzystywany wyłącznie do wykonywania działalności gospodarczej podatnika, decyduje posiadanie przez pojazdy samochodowe określonych przepisami cech. Skoro zaś cechy konstrukcyjne pojazdu wskazują, że może on być wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej, należy przyjąć, że nałożenie na podatnika obowiązku wynikającego z art. 86a ust. 10 ustawy o podatku od towarów i usług, tj. wykonania dodatkowego badania technicznego, ma na celu umożliwienie podatnikowi wykazanie spełnienia wymagań określonych w art. 86a ust. 9 ustawy o podatku od towarów i usług, a nie jest warunkiem dającym uprawnienie do pełnego odliczenia podatku naliczonego z tytułu wydatków związanych z tym pojazdem. Potwierdzenie cech konstrukcyjnych pojazdu, które wykluczają jego użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą wydane przez stację kontroli pojazdów powinno być traktowane jako środek dowodowy do wykazania wymaganych cech pojazdu, a nie jako warunek, którego niespełnienie powoduje pozbawienie podatnika prawa do pełnego odliczenia VAT. (...)".

Autor jest doradcą podatkowym

WNIOSEK

Do momentu uzyskania zaświadczenia wydanego przez okręgową stację kontroli pojazdów oraz umieszczenia właściwej adnotacji w dowodzie rejestracyjnym, przedsiębiorca nie może więc odliczyć 100-proc. VAT z tytułu wydatków związanych z samochodem ciężarowym.