Stosownie do art. 6 pkt 2 ustawy o VAT opodatkowaniu nie podlegają czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Zasadniczo zatem przepis ten jest gwarancją, że budżet państwa nie będzie zasilany z zysków, jakie przynoszą działania społecznie niepożądane (prostytucja, hazard, handel narkotykami). Czynności wykonane z pominięciem przepisów prawa mogą jednak niekiedy być przedmiotem opodatkowania VAT. Warto przyjrzeć się w jakich okolicznościach może dojść do takiej sytuacji.
Czytaj także: Za nielegalne czynności trzeba zapłacić akcyzę i VAT
Niezależnie od formy i warunków
W świetle art. 5 ust. 2 ustawy o VAT, opodatkowaniu podlegają czynności będące przedmiotem opodatkowania, niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa. Oznacza to, że mniejsze znaczenie ma aspekt formalny, a często decyduje ekonomiczny aspekt danej czynności. Zasadniczo zatem nie ma znaczenia, że określone zachowanie nie wypełnia dyspozycji przepisów prawa cywilnego. Pogląd ten został potwierdzony przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który w wyroku z 26 marca 2015 r. (I FSK 2174/ 13) stwierdził: „Czynności opodatkowane na gruncie VAT zostały bowiem oderwane od ważności i skuteczności tych czynności na gruncie prawa cywilnego".
Na gruncie prawa europejskiego tematyka ta również była przedmiotem orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE).
TS UE wyjaśnia różnicę
W wyroku z 28 maja 1998 r. (C-3/97) TSUE stwierdził, że dla opodatkowania czynności nielegalnych niezbędne jest zbadanie, czy tego rodzaju transakcje wpływają na konkurencyjność na danym rynku. Zasadniczo zatem, pomimo ewidentnego złamania prawa, niektóre zachowania będą opodatkowane VAT. Jest to jak najbardziej słuszne stanowisko, ponieważ nieopodatkowanie na przykład nielegalnej sprzedaży obuwia czy papierosów doprowadziłoby do swoistego rodzaju absurdu. Podmiot, który uczciwie sprzedaje określone towary, byłby w gorszej sytuacji, niż nielegalny handlarz, który nie płaci VAT.