Jaka stawka VAT na spektakle nabyte od zagranicznych teatrów

- Samorządowa jednostka kultury (podatnik VAT czynny) prowadzi działalność na podstawie ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. W ramach tej działalności jednostka zorganizowała festiwal teatralny (współfinansowany przez samorząd województwa). W festiwalu biorą udział zaproszone zespoły teatralne z Europy. Wzięły w nim także udział teatry zagraniczne z Ukrainy, Austrii, Francji i Belgii. Spektakle są prezentowane w siedzibie jednostki, a wstęp na spektakl jest odpłatny, biletowany. Zagraniczne teatry są podatnikami VAT nieposiadającymi siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski. Czynności wykonywane przez podmioty zagraniczne są usługą kulturalną, a zagraniczne teatry posiadają status jednostek kultury w swych macierzystych krajach. Sprzedaż biletów na spektakle prezentowane w siedzibie jednostki przez zespoły zagraniczne prowadzi sama jednostka. Zagraniczne teatry wystawiły na rzecz jednostki dokumenty sprzedaży (faktury, rachunki) tytułem wystawienie spektaklu. Czy jednostka powinna rozpoznać import usług, a jeżeli tak, to według jakiej stawki VAT powinna go opodatkować? – pyta czytelniczka.

Zgodnie z zasadą terytorialności zawartą w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, tj. Polski. Z tego względu w pierwszej kolejności należy ustalić miejsce świadczenia usług nabywanych od zagranicznych teatrów, a dopiero w sytuacji, gdyby to miejsce znajdowało się na terytorium Polski, rozważyć, czy mamy do czynienia z importem usług przez jednostkę.

Kto jest podatnikiem...

Na potrzeby stosowania przepisów o miejscu świadczenia usług ustawodawca posłużył się drugą definicją podatnika, za którego - w myśl art. 28a pkt 1 lit. a ustawy o VAT - uważa się m.in. podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. W świetle przedstawionego stanu faktycznego należy uznać, że zarówno jednostka, jak i zagraniczne teatry spełniają definicję podatnika w rozumieniu art. 28a pkt 1 lit. a ustawy o VAT

...i gdzie jest miejsce świadczenia

Stosownie do reguły zawartej w art. 28b ust. 1 ustawy o VAT, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest co do zasady miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej.

Ustawodawca w sposób szczególny określił przy tym miejsce świadczenia niektórych usług w zakresie kultury. I tak miejscem świadczenia usług:

- wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne, takie jak targi i wystawy, oraz usług pomocniczych związanych z usługami wstępu na te imprezy, świadczonych na rzecz podatnika, jest miejsce, w którym te imprezy faktycznie się odbywają (zob. art. 28g ust. 1 ustawy o VAT).

- w dziedzinie kultury, sztuki, sportu, nauki, edukacji, rozrywki oraz podobnych usług, takich jak targi i wystawy, oraz usług pomocniczych do tych usług, w tym świadczenia usług przez organizatorów usług w tych dziedzinach, świadczonych na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, jest miejsce, w którym ta działalność faktycznie jest wykonywana (zob. art. 28g ust. 2 ustawy o VAT).

W analizowanej sprawie, nabywane przez jednostkę usługi od zagranicznych teatrów nie są usługami wstępu, a zatem art. 28g ust. 1 ustawy o VAT nie znajdzie zastosowania. Z kolei art. 28g ust. 2 ustawy o VAT dotyczy tylko usług świadczonych na rzecz podmiotów niebędących podatnikami. W analizowanej sprawie nie znajdą więc zastosowania także pozostałe wyjątki od reguły określonej w art. 28b ust. 1 ustawy o VAT. Miejsce świadczenia usług nabywanych przez jednostkę (wystawienia spektaklu) od zagranicznych teatrów należy zatem, w myśl art. 28b ust. 1 ustawy o VAT, określić w miejscu siedziby działalności gospodarczej usługobiorcy, tj. w Polsce.

Warunki do spełnienia

Przez import usług rozumie się świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT (zob. art. 2 pkt 9 ustawy o VAT). W przypadku usług, do których stosuje się art. 28b ustawy o VAT (a więc takich, z którymi mamy do czynienia w analizowanej sprawie), stosownie do art. 17 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

a) usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju,

b) usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, lub osoba prawna niebędąca takim podatnikiem, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4 ustawy o VAT.

W analizowanej sprawie usługodawcami są podatnicy niemający w Polsce ani siedziby działalności gospodarczej, ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Usługobiorcą jest natomiast podatnik mający w Polsce siedzibę działalności gospodarczej (a zarazem stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej). W konsekwencji, jednostka zobowiązana jest do rozliczenia VAT z tytułu importu usług w związku z nabyciem od zagranicznych teatrów usług wystawienia spektaklu. Z kolei zagraniczni usługodawcy, stosownie do art. 17 ust. 2 ustawy o VAT, nie rozliczają podatku należnego od wystawionych spektakli.

Wysokość daniny

Podstawowa stawka VAT wynosi aktualnie 23 proc. (zob. art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146a pkt 1 ustawy o VAT). Jednak w przypadku niektórych czynności przewidziane są stawki obniżone lub zwolnienie z VAT. W analizowanej sprawie należy rozważyć, czy import usług będzie korzystał ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. a ustawy o VAT.

Stosownie do tego przepisu, zwalnia się od podatku usługi kulturalne świadczone przez podmioty prawa publicznego lub inne podmioty uznane na podstawie odrębnych przepisów za instytucje o charakterze kulturalnym lub wpisane do rejestru instytucji kultury, prowadzonego przez organizatora będącego podmiotem tworzącym instytucje kultury w rozumieniu przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, oraz dostawę towarów ściśle z tymi usługami związaną.

Warunkiem zastosowania tego zwolnienia jest spełnienie przesłanki o charakterze przedmiotowym dotyczącej rodzaju świadczonych usług (kulturalnych), ale także przesłanki podmiotowej odnoszącej się do usługodawcy. W analizowanej sprawie nabywane przez jednostkę usługi polegające na realizowaniu spektakli teatralnych mają niewątpliwie związek z kulturą rozumianą jako ogół wytworów i osiągnięć z dziedziny sztuki, funkcjonujących w tym przypadku w postaci widowisk artystycznych.

Bez preferencji

Zagraniczne teatry świadczące usługi kulturalne na rzecz jednostki nie spełniają jednak przesłanki podmiotowej do zwolnienia przedmiotowych czynności z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. a ustawy o VAT. Przepis ten odwołuje się bowiem do regulacji obowiązujących w polskim porządku prawnym. To, że określony kontrahent zagraniczny jest instytucją kultury w swoim państwie, nie ma znaczenia. W konsekwencji, w przypadku importu usług kulturalnych polegających na realizowaniu spektakli teatralnych przez teatry z: Ukrainy, Austrii, Francji i Belgii należy zastosować podstawową 23-proc. stawkę VAT, gdyż zwolnienie, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt  33 lit. a ustawy o VAT nie znajdzie tu zastosowania.

Autor jest doradcą podatkowym