Wyżywienie dla pedagogów i pracowników szkoły a VAT - wyrok NSA

Gmina, która za odpłatnością zajmuje się wyżywieniem pedagogów i pracowników szkoły w stołówce, nie działa jako podatnik VAT, ponieważ jest to jej zadanie własne.

Publikacja: 28.10.2019 07:40

Wyżywienie dla pedagogów i pracowników szkoły a VAT - wyrok NSA

Foto: 123RF

Dobra wiadomość dla każdej gminy, która w stołówkach szkolnych zapewnia posiłki nie tylko dzieciom, ale także nauczycielom czy pracownikom administracyjnym. Naczelny Sąd Administracyjny wydał przełomowy wyrok w sprawie rozliczania VAT opłat za takie obiady. Uznał, że gdy gmina oferuje je na takich samych zasadach jak dla uczniów, nie działa jako podatnik VAT.

Podatek jest czy nie

Precedensowe orzeczenie zapadło w sprawie Gliwic. We wniosku o interpretację indywidualną miasto wskazało, że jednym z jego zadań własnych, które wykonuje jako samorząd, jest edukacja. W związku z tym jest organem prowadzącym publiczne przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, licea, zespoły szkół. W szkołach i przedszkolach działają stołówki. Jak wiele innych samorządów chciało się upewnić, czy usługi wyżywienia uczniów, nauczycieli oraz pracowników administracji podlegają VAT.

Czytaj także: VAT: obiad dla kadry administracyjnej też bez podatku

Samo było jednak przekonane, że nie i to w każdym przypadku. Gliwice tłumaczyły, że objęcie działalnością stołówek, również pracowników administracyjnych i nauczycieli jest ściśle i nierozerwalnie związane z usługami edukacyjnymi, a więc z wykonywaniem zadania publicznego. Sprzedaż obiadów zarówno uczniom i dzieciom, jak też nauczycielom i pracownikom stanowi więc element wywiązywania się miasta z zadań oświatowych i jako taka jest wykonywana w ramach edukacji publicznej.

Z taką wykładnią przepisów nie zgodził się jednak fiskus. W jego ocenie w zakresie wyżywienia w stołówkach szkolnych miasto prowadzi działalność gospodarczą, wykonując odpłatne usługi podlegające opodatkowaniu VAT.

Co prawda, urzędnicy nie kwestionowali, że szkoły nie prowadzą działalności dla zysku, a opłaty za korzystanie ze stołówki mogą być kalkulowane wyłącznie na poziomie zapewniającym jedynie pokrycie faktycznych kosztów wytworzenia posiłków. Niedopuszczalne jest też ustalanie jakichkolwiek narzutów zapewniających szkołom zysk lub refundację kosztów, których zgodnie z ustawą nie mogą one przerzucać na korzystających z usług stołówki.

Niemniej na gruncie VAT stanowią swoistą zapłatę za zindywidualizowane świadczenia. Odpłatne usługi są zaś świadczone w reżimie cywilnoprawnym, a nie publicznoprawnym. W konsekwencji opłaty za posiłki dla uczniów, nauczycieli oraz pracowników administracyjnych nie podlegają wyłączeniu z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT.

Sprawa trafiła na wokandę, ale początkowo nie wyglądała dla samorządowców różowo. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zgodził się z fiskusem, że w spornym zakresie miasto jest podatnikiem VAT. Zauważył, że organizacja i prowadzenie stołówki stanowi wykonywanie zadań opiekuńczych, których nie można utożsamiać z edukacją. Ponadto spór dotyczy nie tylko dzieci, ale także nauczycieli i pracowników administracyjnych szkół. A ci w ocenie sądu z całą pewnością nie są beneficjentami obowiązków gminy w zakresie edukacji.

Całkiem inaczej na sprawę spojrzał dopiero Naczelny Sąd Administracyjny, który nie miał najmniejszych wątpliwości, że miasto w zakresie organizacji stołówki szkolnej nie działa jako podatnik VAT. I to zarówno jeśli chodzi o obiady dla dzieci – co potwierdza orzecznictwo NSA – jak i o posiłki dla nauczycieli czy pracowników administracyjnych. Jak tłumaczył sędzia NSA Ryszard Pęk, również w odniesieniu do nauczycieli i pracowników szkoły organizacja posiłków w stołówce szkolnej jest elementem systemu oświaty, ściśle wiąże się z edukacją. Nie ma przecież szkoły bez nauczycieli czy woźnego.

Element oświaty

Według sądu kasacyjnego, jeśli organizacja obiadów w stołówkach szkolnych dla nauczycieli i pracowników odbywa się na takich samych jak dla dzieci, to trzeba na problem patrzeć całościowo: jest to wykonywanie zadania własnego i w konsekwencji samorząd nie działa tutaj jako podatnik VAT.

Wyrok jest prawomocny.

Sygnatura akt: I FSK 1248/17

Tomasz Siennicki dorada podatkowy, wspólnik w kancelarii KNDP Kolibski Nikończyk Dec&Partnerzy

Teza, że usługi gastronomiczne świadczone w stołówce szkolnej na rzecz pracowników nie są opodatkowane VAT, jest kontrowersyjna. Nie ma bowiem wątpliwości, że chodzi o odpłatne świadczenie usług. W odniesieniu do posiłków zapewnianych uczniom ukształtowała się linia orzecznicza, że nie są one dodatkowo obciążone VAT. I takie stanowisko jest uzasadnione. Niemniej skłaniam się bardziej ku temu, że takie transakcje co do zasady mieszczą się w obszarze opodatkowania VAT, ale są z niego zwolnione jako ściśle związane z usługami wychowania i edukacji. Nie powinniśmy zatem w takiej sytuacji rozpatrywać jednostki samorządu jako podmiotu wykonującego w tym zakresie zadania publiczne wyłączone z VAT na podstawie art. 15 ust. 6. Usługi gastronomiczne na rzecz pracowników szkoły nie są tak naprawdę zapewnieniem edukacji uczniom, ale jedynie ułatwieniem.

Dobra wiadomość dla każdej gminy, która w stołówkach szkolnych zapewnia posiłki nie tylko dzieciom, ale także nauczycielom czy pracownikom administracyjnym. Naczelny Sąd Administracyjny wydał przełomowy wyrok w sprawie rozliczania VAT opłat za takie obiady. Uznał, że gdy gmina oferuje je na takich samych zasadach jak dla uczniów, nie działa jako podatnik VAT.

Podatek jest czy nie

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona