Sprzedaż samochodu a VAT: było odliczenie, nie ma zwolnienia

W 2013 roku kupiłam samochód osobowy na gospodarstwo rolne. Jestem rolnikiem, podatnikiem VAT (składam deklaracje VAT-7), ale nie prowadzę pełnej księgowości i nie mogę wliczać wydatków w koszty uzyskania przychodów ani nie wprowadziłam tego auta do ewidencji środków trwałych i nie amortyzowałam go. Samochód kupiłam za kwotę 150 000 zł (w tym kwota netto: 121 951,22 zł, VAT: 28 048,78 zł). Odliczyłam tylko 6000 zł VAT. W związku z użytkowaniem auta w firmie nie odliczałam VAT ani od zakupu paliwa, ani od części zamiennych. Teraz chcę sprzedać ten samochód. Proszę o informację jakie mam obowiązki w VAT. Czy muszę sprzedać samochód ze stawką 23 proc.? Byłoby to dla mnie bardzo niekorzystne. – pyta czytelniczka.

Do 31 marca 2014 r., a więc także w 2013 r., kiedy czytelniczka nabyła pojazd, kwotę podatku naliczonego w przypadku nabycia samochodów osobowych, stosownie do art. 86a ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT (w brzmieniu obowiązującym do 31 marca 2016 r.) stanowiło 60 proc. kwoty podatku określonej w fakturze lub kwoty podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub kwoty podatku należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca – nie więcej jednak niż 6000 zł.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że czytelniczka odliczyła całą możliwą do odliczenia w tym przypadku kwotę podatku naliczonego, tj. 6000 zł, co wskazuje, iż samochód ten miał służyć wyłącznie działalności opodatkowanej VAT (czytelniczka jest rolnikiem, ale będącym podatnikiem VAT czynnym).

W podstawowej wysokości

Sprzedaż samochodów opodatkowana jest podstawową stawką VAT, a więc 23 proc. W świetle obowiązujących obecnie przepisów, aby podatnik VAT czynny mógł skorzystać ze zwolnienia z VAT od dostawy samochodu osobowego, muszą być spełnione warunki określone w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT.

Dwa warunki skorzystania z preferencji

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku dostawę towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Aby zatem można było do dostawy towaru (m.in. samochodu osobowego) zastosować zwolnienie na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, muszą zostać spełnione łącznie dwa warunki:

- dokonującemu ich dostawy nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów,

- towar był wykorzystywany wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku.

W przypadku czytelniczki żaden z tych warunków nie został spełniony, gdyż przysługiwało jej prawo do odliczenia podatku naliczonego (odliczyła kwotę 6000 zł), a pojazd służy do wykonywania działalności opodatkowanej VAT. Do dostawy tego pojazdu czytelniczka powinna więc zastosować podstawową 23-proc. stawkę VAT.

Kiedy potrzebna jest korekta

Zgodnie z art. 90b ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, gdy w ciągu 60 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym odpowiednio nabyto, zaimportowano lub oddano do używania pojazd samochodowy, w odniesieniu do którego kwotę podatku naliczonego stanowiła kwota, o której mowa w art. 86a ust. 1 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 kwietnia 2014 r., tj. 50 proc. VAT od wydatków zwianych z pojazdami samochodowymi (m.in. samochodami osobowymi), nastąpi zmiana jego wykorzystywania na wykorzystywanie wyłącznie do działalności gospodarczej, podatnik jest uprawniony do korekty kwoty podatku naliczonego odliczonej przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tego pojazdu.

Zmiana wykorzystania

Gdy w okresie ww. korekty pojazd samochodowy zostanie sprzedany, uznaje się, że wykorzystanie tego pojazdu zostało zmienione na wykorzystanie wyłącznie do działalności gospodarczej, aż do końca okresu korekty (zob. art. 90b ust. 2 ustawy o VAT).

Na potrzeby ww. korekty uznaje się, że pojazd samochodowy odpowiednio nie jest już wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej albo jest wykorzystywany wyłącznie do takiej działalności począwszy od miesiąca, w którym nastąpiła zmiana jego wykorzystywania. Korektę tę uwzględnia się w deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła zmiana, w kwocie proporcjonalnej do pozostałego okresu korekty.

Krócej przy tańszych autach

W przypadku pojazdów samochodowych o wartości początkowej nieprzekraczającej 15 000 zł przedmiotową korektę robi się, jeżeli zmiana ich wykorzystywania nastąpiła w okresie 12 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym odpowiednio nabyto, zaimportowano lub oddano do używania ten pojazd samochodowy (zob. art. 90b ust. 6 zdanie pierwsze ustawy o VAT). W przypadku czytelniczki wartość początkowa pojazdu znacznie jednak przekracza tę kwotę.

Także przy limicie 6000 zł

Przepisy nakazujące korektę stosuje się również odpowiednio do sprzedaży pojazdów samochodowych, o których mowa w art. 7 ustawy z 7 lutego 2014 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, tj. m.in. do pojazdów samochodowych nabytych przez podatnika przed 1 kwietnia 2014 r., przy których nabyciu kwotę podatku naliczonego stanowiło 60 proc. kwoty podatku wynikającej z faktury otrzymanej przez podatnika, nie więcej jednak niż 6000 zł. Taka właśnie sytuacja ma miejsce w przypadku pojazdu czytelniczki.

Oznacza to, że w przypadku sprzedaży samochodu osobowego nabytego w 2013 r. (w odniesieniu do którego kwotę podatku naliczonego stanowiło 60 proc. kwoty podatku wynikającego z faktury zakupu, nie więcej niż 6 000 zł), którego wartość początkowa przekracza 15 000 zł – jak to ma miejsce w przypadku samochodu czytelniczki - przed upływem 60 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym nabyto pojazd samochodowy, podatnik jest uprawniony do korekty kwoty podatku naliczonego odliczonej przy nabyciu tego pojazdu. W przypadku tej korekty podatnik ma prawo uznać, że wykorzystanie tego pojazdu zostało zmienione na wykorzystanie wyłącznie do działalności gospodarczej, aż do końca okresu korekty, tj. do upływu tego 60-miesięcznego okresu. W tym przypadku przyjmuje się, że pojazd jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej począwszy od miesiąca, w którym nastąpiła jego sprzedaż. Korektę robi się w deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła sprzedaż, w kwocie proporcjonalnej do pozostałego okresu korekty.

Przykład

Czytelniczka nabyła pojazd we wrześniu 2013 r. za kwotę 150 000 zł (w tym kwota netto: 121 951,22 zł, VAT: 28 048,78 zł), a jego sprzedaż nastąpiła we wrześniu 2016 r. Czytelniczka ma więc prawo uznać, że od września 2016 r. do końca okresu korekty, tj. do końca sierpnia 2018 r. samochód służy wyłącznie działalności gospodarczej i zrobić stosowną korektę kwoty podatku naliczonego. Korektę tę ujmuje się w deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła sprzedaż, tj. w deklaracji VAT-7 za wrzesień 2016 r., w kwocie proporcjonalnej do pozostałego okresu korekty.

Do końca 60-miesięcznego okresu korekty pozostały 24 miesiące. Czytelniczka ma zatem prawo do skorygowania 24/60 kwoty VAT. Korektą objęta jest ta część VAT wynikającego z faktury zakupu pojazdu, która przy nabyciu nie stanowiła kwoty podatku naliczonego, tj. w tym przypadku kwota 22 048,78 zł – różnica pomiędzy kwotą VAT z faktury zakupu pojazdu (28 048,78 zł) a kwotą podatku naliczonego od jego nabycia (6000 zł). W związku z tą korektą w deklaracji VAT-7 za wrzesień 2016 r. czytelniczka miałby prawo wykazać (powiększyć) podatek naliczony w kwocie 8819,28 zł (22 048,78 zł / 60 m-cy x 24 m-ce).