Zdaniem autora
Wojciech Ruśkiewicz
doradca podatkowy, menedżer w dziale doradztwa podatkowego Deloitte
Stanowisko Dyrektora KIS z komentowanej interpretacji wpisuje się w podejście organów podatkowych (tak np. Dyrektor IS w Łodzi w interpretacji z 15 kwietnia 2016 r., 1061-IPTPP1.4512.149.2016.1.IG) co do określenia momentu powstania obowiązku podatkowego w dacie zawarcia aktu notarialnego, gdy samo wydanie nieruchomości następuje w późniejszym terminie.
Pewne wątpliwości w wyznaczeniu w omawianym przypadku momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT mogą wynikać z autonomii prawa podatkowego w stosunku do prawa cywilnego. Według ogólnej zasady, wynikającej z art. 19a ust. 1 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów. W myśl art. 7 ust. 1 tej ustawy, dostawą towarów jest natomiast „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel". Moment powstania obowiązku podatkowego powinien zatem być bardziej utożsamiany z czynnościami faktycznymi, które pociągają za sobą w szczególności przejście uprawnień i obowiązków analogicznych, jakie posiada właściciel, np. możliwość pobierania pożytków czy obowiązek ponoszenia ciężarów związanych z utrzymaniem rzeczy. W praktyce może to być chociażby wydanie kluczy do lokalu, rozpoczęcie ponoszenia kosztów tzw. mediów czy należności publicznoprawnych dla nieruchomości. Nie zawsze będzie to jednak moment równoznaczny z prze- niesieniem prawa własności w rozumieniu prawa prywatnego (tak np. NSA w wyroku z 25 marca 2011 r., I FSK 1815/09). Podobne konkluzje wynikają z wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 8 lutego 1990 r. w sprawie C-320/88, w którym sąd unijny uznał, że kluczowym elementem dla wystąpienia dostawy towaru jest przeniesienie ekonomicznego władztwa nad rzeczą, a bez znaczenia pozostaje zasadniczo przeniesienie prawa własności na gruncie prawodawstwa krajowego.
Przy takim rozumieniu dostawy towaru stanowisko organów podatkowych wydaje się być zatem niekonsekwentne. Organy uznają bowiem, że obowiązek podatkowy powstaje w przypadku wydania nieruchomości przed datą podpisania aktu notarialnego, w dacie takiego faktycznego wydania (tak np. Dyrektor IS w Poznaniu w interpretacji z 15 kwietnia 2014 r., ILPP1/443-111/14-2/AI), natomiast w komentowanej interpretacji wydanie nie- ruchomości już po dacie zawarcia aktu notarialnego nie było w ocenie organu datą powstania obowiązku podatkowego, pomimo że nabywca efektywnie nie miał możliwości dysponowania nieruchomością przed jej wydaniem (co zostało wyraźnie zarysowane w przedstawionym stanie faktycznym).
W praktyce w aktach notarialnych występują zapisy zarówno o wcześniejszym lub późniejszym niż dzień zawarcia aktu notarialnego wydaniu przedmiotu sprzedaży, jak również o tym, że przedmiot ten zostaje wydany w momencie zawarcia aktu notarialnego. Z datami wydania nieruchomości należałoby zatem najczęściej utożsamiać moment powstania obowiązku podatkowego dla celów VAT.