- czy zgodne z dyrektywą 112 są przepisy, na mocy których podatnik nie jest uprawniony do skorzystania z prawa do odliczenia VAT z tego powodu, że chociaż sporny VAT dotyczy faktur wystawionych po reaktywowaniu numeru identyfikacyjnego VAT podatnika, to odnosi się on do zakupów dokonanych w okresie, w którym numer VAT był nieaktywny?
Wyrok Trybunału
Trybunał uznał za niezgodne z prawem UE, w tym z dyrektywą 112, rumuńskie przepisy odmawiające prawa do odliczenia VAT naliczonego w związku z zakupami dokonanymi w okresie, w którym podatnik nie był formalnie podatnikiem VAT, ponieważ został wykreślony przez organy podatkowe z powodu niespełnienia wszystkich obowiązków ewidencyjnych. Trybunał przypomniał, że prawo podatników do odliczenia VAT stanowi podstawową zasadę wspólnego systemu VAT ustanowionego przez prawo Unii. Prawo do odliczenia VAT podlega wymogom lub przesłankom o charakterze zarówno materialnym, jak i formalnym. Jeżeli chodzi o wymogi lub przesłanki materialne, to zgodnie z art. 168 lit. a) dyrektywy 112, aby podatnik mógł skorzystać z prawa do odliczenia, musi być podatnikiem w rozumieniu tej dyrektywy. Po drugie, towary lub usługi, które są wskazywane przez podatnika jako podstawa dla rzeczonego prawa, powinny być wykorzystywane na późniejszym etapie obrotu na potrzeby jego własnych opodatkowanych transakcji. Owe towary lub usługi powinny być przy tym dostarczone lub świadczone na wcześniejszym etapie obrotu przez innego podatnika. Jeżeli chodzi o przesłanki formalne prawa do odliczenia, to art. 178 lit. a) dyrektywy 112 stanowi, że podatnik w celu dokonania odliczenia musi posiadać fakturę.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem podstawowa zasada neutralności VAT wymaga, aby odliczenie naliczonego VAT było przyznawane, jeżeli zostały spełnione wymogi materialne, nawet jeśli nie zostały spełnione niektóre wymogi formalne.
W okresie od 7 października 2010 r. do 24 maja 2011 r. Gamesa była uznawana za nieaktywnego podatnika z tego powodu, że nie składała deklaracji podatkowych. Spółka została jednak reaktywowana i ponownie zarejestrowana dla celów VAT od 25 maja 2011 r. W wyniku tej reaktywacji wykonała ona swoje prawo do odliczenia za pomocą sporządzanych deklaracji VAT lub faktur wystawionych po tej reaktywacji. Biorąc to pod uwagę Trybunał stwierdził, że jeżeli spółka spełniła wymogi materialne dające prawo do odliczenia zapłaconego naliczonego VAT oraz nie działała w sposób stanowiący oszustwo lub nadużycie, to w efekcie powinna mieć prawo do skorzystania z prawa do odliczenia w drodze złożonych deklaracji VAT lub faktur wystawionych po swojej reaktywacji. To do sądu rumuńskiego należy sprawdzenie w szczególności, czy organ podatkowy dysponował danymi koniecznymi do ustalenia, czy zostały spełnione przez Gamesę wymogi materialne dające prawo do odliczenia zapłaconego naliczonego VAT, niezależnie od daty deklaracji VAT lub daty faktury.
Podstawa prawna: art. 86 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1221 ze zm.)
Paulina Bąk radca prawny, Senior Tax Consultant w Dziale Doradztwa Podatkowego w BDO, biuro w Warszawie
Komentowany wyrok wpisuje się w dominującą już linię orzeczniczą stanowiącą, że prawo do odliczenia VAT nie może zostać zakwestionowane jedynie ze względu na brak spełnienia warunków formalnych. W wyroku z 19 października 2017 r. w sprawie Paper Consult (C?101/16) Trybunał podniósł, że prawo do odliczenia przysługuje po spełnieniu warunków materialnych i formalnych. Najważniejszym warunkiem formalnym umożliwiającym podatnikowi odliczenie VAT jest zgodnie z art. 178 lit. a) dyrektywy 112 fakt posiadania faktury. Natomiast zgodnie z wyrokiem z 9 lipca 2015 r. w sprawie Salomie i Oltean (C?183/14) oraz wyrokiem z 7 marca 2018 r w sprawie Dobre M. Marius (C?159/17) obowiązek identyfikacji do celów VAT oraz obowiązek zgłoszenia przez podatnika rozpoczęcia, zmiany i zakończenia działalności, przewidziany w art. 213 tej dyrektywy, stanowią jedynie wymogi formalne do celów kontrolnych, które nie mogą podważać w szczególności prawa do odliczenia VAT, jeżeli materialne przesłanki powstania tego prawa zostały spełnione. Już w wyroku z 21 października 2010 r. w sprawie Nidera Handelscompagnie (C?385/09) Trybunał orzekł, że nie można uniemożliwiać podatnikowi VAT wykonania jego prawa do odliczenia z tego powodu, że nie został zarejestrowany dla celów VAT przed wykorzystaniem towarów nabytych w ramach jego opodatkowanej działalności. System odliczeń ma na celu całkowite uwolnienie przedsiębiorcy od ciężaru VAT podlegającego zapłacie lub zapłaconego w ramach całej jego działalności gospodarczej. W konsekwencji, wspólny system VAT gwarantuje neutralność wszelkiej działalności gospodarczej w zakresie obciążeń podatkowych, bez względu na cel czy rezultaty tej działalności, pod warunkiem że działalność ta, co do zasady, sama podlega opodatkowaniu VAT. Wymienione wyroki mają znaczenie dla polskich podatników, ponieważ od 2017 r. w Polsce obowiązują przepisy zezwalające organom podatkowym na wykreślenie podatnika z rejestru.
