Jest oszustwo, nie ma odliczenia VAT

Przepisy unijne nie przeciwstawiają się regulacjom państw członkowskich, które pozwalają organom odmówić podatnikowi prawa do odliczenia VAT, jeśli nie dotrzymał on większości warunków formalnych do skorzystania z tego prawa.

Publikacja: 17.09.2016 06:00

Jest oszustwo, nie ma odliczenia VAT

Foto: 123RF

Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 28 lipca 2016 r. (C-332/15).

Stan faktyczny

We włoskiej spółce DF (dalej: spółka) została przeprowadzona kontrola podatkowa, w trakcie której policja ds. podatkowych i finansowych ujawniła, że spółka nie mogła przedstawić ksiąg rachunkowych oraz rejestrów VAT za lata 2010-2013. Ta sama kontrola ujawniła również, że spółka wystawiała faktury sprzedażowe, lecz nie złożyła odpowiednich deklaracji VAT. W konsekwencji spółka uniknęła zapłaty VAT, a ponadto nie spełniła obowiązku rejestracji wystawionych faktur, co w niniejszej sprawie stało się istotne.

W związku z tym, wobec spółki zostało wszczęte postępowanie przed izbą karną we Włoszech, w toku którego spółka przedstawiła swoje faktury zakupowe, które zostały zapłacone wraz z VAT. Również w stosunku do tych faktur spółka nie dopełniła żadnych warunków formalnych – faktury te nie zostały zarejestrowane w księgach rachunkowych.

Włoskie organy podatkowe uznały, że spełnienie warunków formalnych jest niezbędne do uzyskania prawa do odliczenia podatku. Zdaniem włoskiego sądu, prawo nakłada na podatnika obowiązek zapłaty całego podatku należnego, którego podatnik próbował uniknąć poprzez niezłożenie deklaracji. Natomiast samo niezłożenie deklaracji pozbawia podatnika prawa do odliczenia VAT.

Biorąc pod uwagę swoje wątpliwości, włoski sąd zadał pytanie do TSUE: czy włoskie przepisy, które uzależniają prawo do odliczenia VAT od zachowania przez podatników warunków formalnych, są zgodne z prawem Unii Europejskiej.

Wyrok sądu

Na wstępie TSUE podkreślił, że podatnik nie zadośćuczynił żadnemu z obowiązków formalnych spoczywających na nim w zakresie VAT. Trybunał podkreślił również, że podstawową zasadą systemu VAT jest prawo każdego podatnika do odliczenia podatku z tytułu otrzymanych przez nich towarów i usług. TSUE powołał się ponadto na zasadę neutralności i zaakcentował, że prawo do odliczenia nie może zasadniczo być ograniczone i jest wykonywane w sposób bezpośredni w stosunku do całego podatku obciążającego transakcje powodujące naliczenie podatku. Orzecznictwo wskazuje, że jeżeli warunki materialne do odliczenia VAT są spełnione, a tylko część warunków formalnych nie jest, to podatnik zachowuje prawo do odliczenia. Jednak w momencie, gdy okoliczności wskazują, że podatnik popełnił oszustwo podatkowe, prawo do odliczenia VAT może być przez niego utracone.

Trybunał wskazał, że poszczególne państwa członkowskie, zgodnie z dyrektywą VAT, mają prawo do nakładania na podatników obowiązków formalnych w związku z VAT. Niewypełnienie tych obowiązków, co do zasady, nie powinno z góry pozbawiać podatnika prawa do odliczenia. Jednak w przedmiotowej sprawie podatnik nie tylko nie zadośćuczynił warunkom formalnym, m.in. złożenia deklaracji VAT, lecz również nie mógł przedstawić ksiąg rachunkowych ani rejestru VAT, a ponadto nie dochował przewidzianego przez prawo włoskie obowiązku rejestracji wystawionych przez siebie faktur.

TSUE uznał, że pomimo iż spełnione zostały wymogi materialne dające spółce prawo do odliczenia VAT, to jednak okoliczności, które wskazują na to, że podatnik popełnił najprostszą formę oszustwa podatkowego, polegającego na tym, że celowo nie czynił zadość spoczywającym na nim obowiązkom formalnym w celu uniknięcia zapłaty podatku, mogą przemawiać za tym, że spółka utraci prawo do odliczenia VAT. Trybunał wskazał, że w szczególności takie działania jak niezłożenie deklaracji VAT lub nieprowadzenie rejestrów mogą uniemożliwić prawidłowe pobranie podatku i w konsekwencji zagrozić prawidłowemu funkcjonowaniu wspólnego systemu VAT. Mając to na względzie TSUE stwierdził, że przepisy prawa UE nie zabraniają państwom członkowskim uznawać, że takie uchybienia stanowią oszustwo podatkowe i tym samym odmawiać w takich przypadkach prawa do odliczenia VAT.

Na końcu TSUE podkreślił, że podatnik, który umyślnie uczestniczył w oszustwie podatkowym , a w konsekwencji naraża na niebezpieczeństwo funkcjonowanie wspólnego systemu VAT, nie może skutecznie powoływać się na zasadę neutralności podatkowej.

podstawa prawna: Dyrektywa 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L z 2006 r. nr 347/1)

Komentarz eksperta

Magdalena Szlembarska, konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego BDO

W przypadku nadużycia zasada neutralności może być ograniczona

W komentowanym wyroku Trybunał pozostawia decyzję o określeniu czy dane zachowanie podatnika jest oszustwem podatkowym (a tym samym czy pozbawia go prawa do odliczenia VAT) w rękach sądu krajowego. Trybunał stwierdził również, że zachowanie podatnika, które sprowadza się do niewywiązywania się z żadnych formalnych zobowiązań (na co w opisywanej sprawie składało się m.in. nieskładanie deklaracji), może być potraktowane jako zamiar popełnienia oszustwa podatkowego. Trybunał podkreślił jak ważna jest zasada neutralności VAT, ale jednocześnie zaznaczył, że zwalczanie oszustw podatkowych, unikania opodatkowania i ewentualnych nadużyć również jest uznanym celem, wspieranym przez dyrektywę VAT. W związku z tym, w przypadkach kiedy podatnik popełnia oszustwo podatkowe, zasada neutralności VAT może być ograniczona, a tym samym podatnik może zostać pozbawiony prawa do odliczenia podatku.

We wcześniejszych orzeczeniach Trybunał wielokrotnie stwierdzał, że podatnicy nie mogą powoływać się na przepisy UE, jeżeli ma to na celu popelnienie przez nich oszustwa podatkowego. Należy jednak podkreślić, że TSUE w żadnym stopniu nie zaniżył ważności zasady neutralności w VAT, a jedynie zezwolił na jej ograniczenie w określonym przypadku, tzn. gdy podatnik celowo popełniał lub miał zamiar popełnić oszustwo podatkowe. Konkludując, podatnik który świadomie dopuszcza się procederu oszustwa podatkowego, może zostać pozbawiony prawa do odliczenia VAT. TSUE pozostawił tę kwestię do rozstrzygnięcia dla sądu krajowego.

Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 28 lipca 2016 r. (C-332/15).

Stan faktyczny

Pozostało 99% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Rosati: Manowska blokuje posiedzenie Trybunału Stanu
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Sądy i trybunały
Jest nowy prezes sądu w Olsztynie. W miejsce Macieja Nawackiego
Prawnicy
Prokurator Ewa Wrzosek: Nie popełniłam żadnego przestępstwa
Prawnicy
Rzecznik dyscyplinarny adwokatów przegrał w sprawie zgubionego pendrive'a