Zwrot VAT a uprawnienia sprzedawcy w systemie Tax Free

Szczególną procedurą zwrotu VAT na terytorium Polski objęte zostały osoby fizyczne nieposiadające stałego miejsca zamieszkania na terytorium UE (ustala się je na podstawie paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość), czyli tzw. podróżni. Dla otrzymania zwrotu VAT nie jest konieczne, aby kupujący był w danej chwili turystą (uczestnikiem wycieczki czy też samodzielnie podróżującym). Kluczowym kryterium jest wyłącznie posiadanie stałego miejsca zamieszkiwania poza terytorium UE. Zatem VAT może być zwrócony jedynie podróżnemu zamieszkałemu w państwie trzecim (np. w USA). Prawa do zwrotu VAT nie można oceniać przez pryzmat celu podróży lub jej charakteru (podróżnym jest również osoba przyjeżdżająca do Polski spoza UE wyłącznie w celu zrobienia zakupów). Prawo do zwrotu VAT przysługuje również obywatelom Wspólnoty, jeśli mają oni miejsce zamieszkania poza UE. Uprawnienie to nie przysługuje obywatelom państw trzecich mających stałe miejsce zamieszkania na terytorium UE. Posiadanie przez daną osobę podwójnego obywatelstwa, np. polskiego i innego kraju trzeciego, nie wyklucza zwrotu VAT pod warunkiem, że miejscem stałego zamieszkania takiej osoby będzie jedynie ten kraj trzeci, inny niż Polska.

Przykład

Osoba X, posiadająca obywatelstwo polskie, od kilku lat mieszka w USA i ma tam prawo stałego pobytu. Ma ona również obywatelstwo amerykańskie. Osoba X w trakcie pobytu w Polsce nabyła towary o łącznej wartości powyżej 200 zł (co wynika z dokumentu „Tax Free"). Ze względu na to, że miejscem stałego zamieszkania tej osoby jest terytorium USA (dowodem tego jest przedłożony paszport ze stosowną adnotacją), przysługuje jej zwrot VAT, mimo że równocześnie jest obywatelem polskim.

Za pomocą serwisu internetowego

Do obsługi zwrotu VAT podróżnemu służy system Tax Free. Jest on dostępny na stronie: https://granica.gov.pl/TaxFree/index.php?v=pl. W systemie tym są przetwarzane imienne dokumenty towarzyszące towarom wywożonym poza obszar celny UE. Funkcjonariusz celny, pobierając uprzednio zgłoszony w systemie imienny dokument „Tax Free For Tourists" („Zwrot VAT dla podróżnych"), weryfikuje zgodność towaru oraz dane podróżnego i potwierdza wywóz. Podróżny, uzyskując na granicy potwierdzenie wywozu towarów, nabywa prawo do zwrotu VAT.

System zwrotu VAT podróżnym odnosi się wyłącznie do obrotu detalicznego. Dostawa takiego rodzaju lub takiej ilości towarów, że ich następcze wywiezienie poza terytorium UE nie jest możliwe w bagażu osobistym podróżnego, nie może korzystać z tej procedury. Dostawa i wywóz towaru, których ilość wskazuje na charakter inny niż detaliczny (prywatny, osobisty), powinny podlegać procedurom eksportowym. Gdy wywożone przez podróżnego towary mają charakter handlowy oraz spełniają kryteria określone przepisami celnymi dotyczącymi eksportu towarów, to dla ich wywozu powinny być stosowane dokumenty określone przepisami celnymi, w tym dokument SAD. Wywóz takich towarów nie może być jednocześnie wywozem o charakterze turystycznym, poświadczonym na dokumencie stosowanym przy zwrocie podatku podróżnym.

Fiskus o bagażu osobistym

Bagaż osobisty można zdefiniować jako bagaż, który podróżny jest w stanie przedstawić organom celnym przy wjeździe do UE, jak również każdy bagaż przedstawiony tym samym organom w późniejszym terminie. Powinno być przy tym możliwe przedłożenie dowodu na to, że przy wjeździe podróżnego bagaż ten został zarejestrowany jako bagaż towarzyszący podróżnemu, który go przywiózł do Wspólnoty z państwa trzeciego, z którego przybył. Pojęcie bagażu osobistego wprowadza zatem swoiste ograniczenie co do ilości i wielkości wywożonych przez podróżnego towarów. Wywożony przez podróżnego towar musi cechować przynależność do osoby podróżnego świadcząca o tym, że towar ten jest przeznaczony na jego osobiste potrzeby. Zatem zarówno ilość, wielkość, jak i częstotliwość przewożonych w bagażu osobistym podróżnego towarów nie może wskazywać na ich przeznaczenie handlowe (por. interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 18 lutego 2015 r., IBPP4/443-552/14/EK).

Co zyskuje dostawca

Dostawa towarów na rzecz podróżnych to forma eksportu pośredniego (wywóz dokonywany przez nabywcę towarów) i z założenia ma umożliwić odzyskanie przez podróżnego VAT zapłaconego w cenie towarów nabytych na terytorium UE. Sprzedawcy z kolei przysługuje – po spełnieniu ustawowych przesłanek – prawo zastosowania do dostawy towarów, od których podróżnemu zwrócono podatek, stawki zerowej VAT (względnie skorygowania VAT należnego do wysokości 0 proc.). Co do zasady bowiem sprzedaż towarów na rzecz podróżnych podlega opodatkowaniu stawkami właściwymi dla sprzedaży krajowej, chyba że podróżnemu zostanie zwrócony VAT od nabytych i wywiezionych towarów poza obszar celny Wspólnoty lub sprzedawcy przysługuje prawo do opodatkowania tej sprzedaży zerową stawką VAT (art. 129 ustawy o VAT).

Dwa etapy

System Tax Free działa dwufazowo:

1. W pierwszej fazie sprzedawca (ewentualnie wyspecjalizowany podmiot) zwraca VAT zapłacony przez podróżnego pod warunkiem, że na dokumencie „Tax Free" wystawionym przez sprzedawcę urząd celny potwierdził wywóz tych towarów poza terytorium Wspólnoty. Zwrot VAT realizowany jest w złotych, w formie wypłaty gotówkowej lub bezgotówkowo (w postaci polecenia przelewu, czeku rozrachunkowego lub karty płatniczej). W praktyce VAT może zostać zwrócony podróżnemu przez sprzedawcę w placówce handlowej, w której nastąpił zakup towaru, lub przez podmiot gospodarczy usługowo zajmujący się zwrotem VAT (t.j. pośrednika), z którym sprzedawca zawarł umowę na świadczenie tego typu usługi. Podstawą zwrotu jest przedstawienie przez podróżnego dokumentu wystawionego przez sprzedawcę, na którym urząd celny potwierdził stemplem wywóz towarów. Do potwierdzenia wywozu z terytorium UE towarów z zastosowaniem dokumentów „Tax Free" przez przejścia graniczne zlokalizowane na terytorium Polski używany jest stempel „VAT-ZWROT" oraz pieczęć „Polska-Cło". Do dokumentu powinien być załączony paragon fiskalny wystawiony przez sprzedawcę.

2. Drugi etap wiąże się z uzyskaniem przez sprzedawcę prawa do zastosowania zero proc. stawki VAT od eksportowej sprzedaży (ewentualnie korekty podatku należnego od tej dostawy w przypadku, gdyby dokument potwierdzający wywóz towaru poza terytorium UE wpłynął do sprzedawcy po terminie do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy).

Uwaga! Zwrot VAT może być zrealizowany, jeżeli podróżny wywiózł zakupiony towar poza terytorium Wspólnoty w stanie nienaruszonym i nie później niż w ostatnim dniu trzeciego miesiąca następującego po miesiącu zakupu.

Przykład

Podróżny, mający stałe miejsce zamieszkania w USA, 4 czerwca 2015 r. zakupił w Polsce towar. Aby mógł otrzymać zwrot VAT, powinien wywieźć zakupiony towar najpóźniej 30 września 2015 r. Ewentualny późniejszy wywóz towaru (nawet w stanie nienaruszonym) nie uprawnia do zwrotu podatku.

Nienaruszenie towaru nie jest tożsame z nienaruszeniem opakowania, w którym ten towar został nabyty. Rozpakowanie towaru przy zachowaniu samego towaru w stanie nienaruszonym nie pozbawia podróżnego prawa do zwrotu VAT. W interesie podróżnego będzie nierozpakowywanie wywożonego towaru. Nie ulega bowiem wątpliwości, że towar nierozpakowany zawsze trzeba będzie uznać za nienaruszony.

Tylko zarejestrowany

Podróżnemu przysługuje zwrot VAT, jeśli zrobi zakupy u sprzedawcy, który:

- jest zarejestrowany jako podatnik VAT,

- prowadzi ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących oraz

- zawarł umowę w sprawie zwrotu VAT z uprawnionymi do tego podmiotami (chyba że sam zwraca VAT podróżnemu).

Uwaga! Wyspecjalizowane podmioty, których przedmiotem działalności jest zwrot podatku, nie muszą zawierać umów ze sprzedawcami, aby zwracać VAT podróżnym.

Sprzedawcy mogą zwracać VAT pod warunkiem, że ich obroty za poprzedni rok podatkowy wyniosły powyżej 400 tys. zł, oraz że zwrot VAT dotyczy wyłącznie towarów nabytych przez podróżnego u tego sprzedawcy. Ustawodawca przewidział tu jednak pewien wyjątek. Może się bowiem zdarzyć, że podatnik uprawniony do zwrotu VAT z uwagi na wysokość obrotu w jednym roku podatkowym straci to prawo ze względu na wysokość tego obrotu w roku następnym. W takim przypadku sprzedawca pozostaje uprawniony do zwrotu podatku, lecz wyłącznie w odniesieniu do sprzedaży na rzecz podróżnych w roku podatkowym, w którym był on uprawniony do zwrotu VAT. Sprzedawcami nie mogą być podatnicy, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT (zwolnienie przedmiotowo-podmiotowe dotyczące drobnych przedsiębiorców). Uwaga! Warunek osiągnięcia obrotów powyżej 400 tys. zł dotyczy tylko sprzedawców. Osiągnięcie w poprzednim roku podatkowym obrotu nieprzekraczającego ww. kwoty powoduje, że sprzedawca nie może zwracać podatku. Nie jest jednak pozbawiony możliwości zapewnienia podróżnym uzyskania prawa do zwrotu. W tym celu powinien on zawrzeć umowę z podmiotem, których przedmiotem działalności jest dokonywanie zwrotu VAT.

Wolno brać prowizję

Sprzedawcom oraz podmiotom prowadzącym działalność w zakresie zwrotu VAT podróżnym przysługuje prawo do pobrania od podróżnego prowizji od zwracanej kwoty VAT. Rozliczenia między podmiotem, który zwrócił podatek, a sprzedawcą towaru regulują zawarte przez nich umowy.

Sprzedawcy zobowiązani są zapewnić podróżnym pisemną informację o zasadach zwrotu podatku w czterech językach: polskim, angielskim, niemieckim i rosyjskim, oraz oznaczyć punkty sprzedaży znakiem informującym podróżnych o możliwości zakupu w tych punktach towarów, od których przysługuje zwrot VAT. Wzór taki określa rozporządzenie ministra finansów z 28 marca 2011 r. w sprawie określenia wzorów znaku informującego podróżnych o możliwości zakupu w punktach sprzedaży towarów, od których przysługuje zwrot podatku od towarów i usług, oraz stempla potwierdzającego wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej, a także określenia niezbędnych danych, które powinien zawierać dokument będący podstawą do zwrotu podatku podróżnym (DzU z 2014 r., poz. 426). Sprzedawca nie musi posiadać zgody naczelnika urzędu skarbowego, aby móc zwracać VAT podróżnym.

Warunki preferencji

Zgodnie z przepisami unijnymi w przypadku dostawy towarów wywożonych przez podróżnych w ich bagażu osobistym (z wyłączeniem towarów transportowanych przez samego nabywcę do celów wyposażenia lub zaopatrzenia w paliwo i ogólnego zaopatrzenia statków rekreacyjnych oraz samolotów turystycznych lub wszelkich innych środków transportu służących do celów prywatnych) sprzedawcy przysługuje prawo zastosowania zerowej stawki VAT. To uprawnienie jest jednak obwarowane kilkoma warunkami, a mianowicie:

- podróżny nie ma miejsca zamieszkania na terytorium Wspólnoty,

- towary zostaną przetransportowane poza terytorium Wspólnoty przed końcem trzeciego miesiąca następującego po miesiącu dostawy,

- całkowita wartość dostawy, z VAT, przekracza kwotę 175 euro lub równowartość tej kwoty w walucie krajowej, ustalaną raz w roku przy zastosowaniu kursu wymiany obowiązującego w pierwszym dniu roboczym października ze skutkiem od 1 stycznia następnego roku (kwota ta może zostać ustalona przez poszczególne państwa członkowskie na niższym poziomie – w Polsce wynosi ona 200 zł).

Z kolei w myśl przepisów krajowych (art. 129 ust. 1 ustawy o VAT) do dostawy towarów, od których podróżnemu zwrócono VAT, sprzedawca może zastosować zerową stawkę VAT, pod warunkiem, że:

- poinformował naczelnika urzędu skarbowego na piśmie, że jest sprzedawcą,

- poinformował naczelnika urzędu skarbowego o miejscu, gdzie podróżny może odebrać podatek, oraz z kim ma zawarte umowy o zwrot VAT, i przedłożył kopie tych umów,

- otrzymał przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy dokument „Tax Free" potwierdzający wywóz towarów poza terytorium UE; otrzymanie tego dokumentu w terminie późniejszym, nie później jednak niż przed upływem dziesięciu miesięcy, licząc od końca miesiąca dostawy, upoważnia sprzedawcę do korekty podatku należnego od tej dostawy w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym otrzymał on ten dokument – a zatem korekta taka powinna być dokonywana na bieżąco,

- posiada dokumenty potwierdzające zwrot VAT (w przypadku gdy zwrot został zrealizowany w formie polecenia przelewu, czeku rozrachunkowego lub karty płatniczej).