Dyrektor KIS, odnosząc się do stanowiska zaprezentowanego przez spółkę, w części uznał je za nieprawidłowe. Wskazał, że aktywność inwestora spełnia warunki do uznania jej na gruncie ustawy o VAT, za odpłatne świadczenie usług. W ocenie organu, rolą inwestora, jako usługodawcy, będzie bowiem zapewnienie spółce, jako usługobiorcy, środków finansowych. Tym samym cesja wierzytelności będzie czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W odniesieniu natomiast do zwrotnego przeniesienia wierzytelności, Dyrektor KIS potwierdził, że stanowi ono czynność niepodlegającą opodatkowaniu VAT. Tym samym uznał stanowisko spółki w tym zakresie za prawidłowe. ?
Komentarz eksperta
Miłosz Szulc, doradca podatkowy, konsultant w Dziale Prawnopodatkowym PwC
Ustawa o VAT nie zawiera regulacji, z których bezpośrednio wynikałoby jak należy zakwalifikować transakcję sprzedaży wierzytelności (prawa majątkowego). Zarówno w doktrynie i orzecznictwie, jak i w praktyce istniały wątpliwości w zakresie podatkowego traktowania zbycia wierzytelności w zakresie VAT. Tym samym, niezależnie od tego, że cesja wierzytelności jest transakcją powszechnie występującą w profesjonalnym obrocie gospodarczym, jej ocena na gruncie ustawy o VAT z perspektywy nabywającego ją podmiotu budzi wątpliwości. Możliwe jest bowiem zakwalifikowanie tej transakcji jako czynności niepodlegającej opodatkowaniu VAT, podlegającej opodatkowaniu VAT (odpłatne świadczenie usług) przy zastosowaniu stawki 23 proc., (odpowiednio jako usługa ściągania długów lub faktoringu) albo jako usługi zwolnionej z tego podatku. Co warto podkreślić, taka klasyfikacja jest, co do zasady, uzależniona od charakteru danej wierzytelności, jako wymagalnej lub niewymagalnej.
Zasadniczo obecnie prezentowana linia orzecznicza i interpretacyjna uznaje cesję wierzytelności za czynność prawną niepodlegająca opodatkowaniu VAT. Jak bowiem wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 19 marca 2012 r. (I FPS 5/11), kiedy występuje wyłącznie zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że wystąpiło odpłatne świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT. Konsekwentnie, uznanie zbycia wierzytelności za odpłatne świadczenie usług wymaga zaistnienia bezpośredniego związku o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Innymi słowy, musi zaistnieć wyraźna, bezpośrednia korzyść.
Jak słusznie wskazał Dyrektor KIS w wydanej interpretacji, celem transakcji pomiędzy spółką a inwestorem nie jest sprzedaż wierzytelności, ale wdrożenie szczególnego instrumentu pozwalającego na uzyskanie środków finansowych przed ich wymagalnością w drodze finansowania zapewnionego przez inwestora za pośrednictwem Platformy. W ocenie organu, czynności podejmowane przez inwestorów nie będą sprowadzały się wyłączenie do samego nabycia wierzytelności w drodze cesji. Będzie ona stanowić jedynie niezbędny element składowy świadczonej przez inwestorów szerszej usługi, której celem będzie zapewnienie spółce środków finansowych. W tym miejscu warto zauważyć, że Dyrektor KIS nie poprzestał wyłącznie na aspekcie zapłaty wierzytelności, ale zwrócił uwagę na jej cel, który przeważył o wystąpieniu elementów charakterystycznych dla odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu ustawy o VAT. W praktyce, różnica pomiędzy zapłatą wartości wierzytelności a ceną sprzedaży wierzytelności w celu finansowania może być niedostrzegalna. Jednak na gruncie ustawy o VAT ma niebagatelne znaczenie, gdyż determinuje opodatkowanie tym podatkiem. W tym kontekście warto również wskazać na słuszność oceny tej czynności jako podlegającej zwolnieniu z VAT. Brak jest bowiem ze strony podmiotu ją świadczącego elementów o charakterze windykacyjnym, których wystąpienie jest koniecznie do uznania, że wystąpiło odpłatne świadczenie usług opodatkowane podstawową stawką VAT w wysokości 23 proc.
Trudno też nie zgodzić się z organem, że zwrotne przeniesienie wierzytelności na rzecz spółki (w przypadku zaistnienia warunków wskazanych w umowie) stanowi czynność niepodlegającą VAT. Niewątpliwie zwrotne przeniesienie wierzytelności w drodze jej odkupu nie wiąże się z uzyskaniem przez spółkę jakichkolwiek korzyści, bowiem częściowo niweluje tylko skutki pierwotnego zbycia wierzytelności w drodze umowy cesji. Zwrotne przeniesienie wierzytelności nie przewiduje też dodatkowego wynagrodzenia dla spółki. Wydaje się, że przedstawione przez Dyrektora KIS stanowisko uwzględnia interesy stron umowy cesji wierzytelności. Transakcja ta bowiem zarówno dla spółki, jak i dla inwestorów będzie neutralna w VAT. Niewątpliwie taka ocena uelastyczni obrót wierzytelnościami poprzez ograniczenie obowiązków ze strony podmiotów, które przeprowadzają tożsame lub podobne transakcje w obrocie gospodarczym. ?