Co do zasady podatnicy są zobowiązani do wystawiania faktur oraz zapłaty wskazanego na nich należnego podatku od towarów i usług. Zdarza się jednak, że podatnik wystawia fakturę, która nie dokumentuje żadnej transakcji. Oznacza to, że dostawa towarów czy też świadczenie usług wskazane na fakturze nigdy nie miały miejsca. Są to tzw. puste faktury. Przyczyn wystawienia takich faktur może być wiele. Czasami ich wystawienie jest działaniem celowym. Jednak w większości przypadków ich wystawienie może być wynikiem błędu (np. omyłkowe wygenerowanie faktury), odstąpienia przez kontrahenta od transakcji udokumentowanej taką fakturą czy też nieotrzymania zaliczki, dla której wystawiono fakturę.
Podatnicy mogą mieć wówczas wątpliwości czy powinni zapłacić podatek należny z faktury, która nie dokumentuje rzeczywistej transakcji. Przepisy ustawy o VAT są w tym zakresie jasne – wystawca faktury ma obowiązek zapłaty wykazanej na niej kwoty VAT, nawet jeżeli nie doszło do transakcji (art. 108 ust. 1 ustawy o VAT). Pojawia się zatem pytanie czy pustą fakturę można skorygować.
Przepisy a praktyka
Przepisy ustawy o VAT zawierają katalog sytuacji, które uprawniają podatnika do wystawienia faktury korygującej. Obejmuje on m.in. udzielenie opustów i obniżek cen, zwrot towarów i opakowań czy zwrot całości lub części zapłaty. Z przepisów ustawy nie wynika jednak wprost prawo do korygowania faktur dokumentujących transakcje gospodarcze, które nie miały miejsca. Czy to oznacza, że podatnik, który wystawi pustą fakturę, nie może jej skorygować, a tym samym – musi ponieść koszt VAT wskazanego na takiej fakturze? Niekoniecznie. Co prawda przepisy ustawy o VAT nie regulują zasad postępowania w przypadku wystawienia pustych faktur, to jednak w praktyce możliwe są dwa rozwiązania.
Pierwsze z nich polega na anulowaniu faktury. Rozwiązanie to sprowadza się do przekreślenia oryginału i kopii faktury oraz dokonania adnotacji unieważniającej je, np. „ANULOWANE". Podatnik powinien przy tym zachować anulowane faktury w swojej dokumentacji. Taki sposób postępowania jest jednak możliwy wyłącznie w sytuacji, gdy faktura nie została wprowadzona do obiegu, tj. nie została przekazana nabywcy i przez niego zaakceptowana (interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 26 lipca 2016 r., IPPP3/4512-340/16-2/KP). Po wprowadzeniu faktury do obiegu szansą na uniknięcie obowiązku zapłaty VAT z pustej faktury jest korekta tej faktury do zera.
TSUE potwierdza
Prawo do korygowania pustych faktur nie wynika wprost z przepisów ustawy o VAT. Kwestia ta była jednak wielokrotnie przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Z ukształtowanej w tym zakresie linii orzeczniczej TSUE wynika, że korekty pustych faktur są możliwe, jednak muszą zostać spełnione określone warunki. Wystawca pustej faktury może ją skorygować, jeżeli nabywca nie odliczył wskazanego w niej VAT lub – w przypadku gdy już odliczył podatek naliczony – skoryguje to odliczenie (wyrok TSUE w sprawie C-454/98). Czynnikiem determinującym prawo do skorygowania pustej faktury jest zatem wyeliminowanie ryzyka uszczuplenia wpływów do budżetu w związku z niepoprawnymi lub fikcyjnymi fakturami (wyrok TSUE w sprawie C-138/12).
