Pierwszy warunek wymaga od podatników wykorzystywania nabytych towarów (dotyczy to zarówno rzeczy ruchomych, jak i nieruchomości) wyłącznie dla potrzeb działalności zwolnionej z VAT, co przy literalnej interpretacji przepisów krajowych wyklucza zwolnienie w przypadku wykorzystywania towarów – nawet incydentalnie – na potrzeby działalności opodatkowanej VAT lub niepodlegającej opodatkowaniu.
Niekorzystny dla podatników pogląd wyraził WSA w Krakowie w nieprawomocnym wyroku z 21 października 2015 r. (I SA/Kr 1274/15), uznając, że dla skorzystania z omawianego zwolnienia konieczne jest ponadto faktyczne wykorzystanie nabytych towarów do działalności zwolnionej, a nie wyłącznie nabycie z zamiarem ich wykorzystywania w takiej działalności. Stanowisko takie może być wątpliwe z uwagi naużycie w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT zwrotu „na cele działalności", a nie przykładowo „do działalności", co mogłoby sugerować szersze rozumienie przepisu i przyznanie prawa do zwolnienia także w przypadku nabycia towarów służących pomocniczo lub przygotowawczo dla działalności zwolnionej. Może to dotyczyć sytuacji, gdy podatnik z przyczyn obiektywnych nie zdążył wykorzystać nabytych towarów do prowadzonej działalności zwolnionej z VAT, a jednocześnie nie odliczył podatku z uwagi na pierwotny zamiar przeznaczenia towarów do tego rodzaju działalności. Przyznanie zwolnienia w takim przypadku pozwoliłoby natomiast zachować neutralność VAT dla zbywcy zgodnie z ideą omawianej regulacji.
Odnosząc się do drugiego warunku należy zasygnalizować spotykane w orzecznictwie poglądy, że brak prawa do odliczenia VAT przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu towarów powinien wynikać z obiektywnych ograniczeń ustanowionych w przepisach o VAT, a nie na przykład z woli podatnika. Zwolnienie nie znajdzie zatem zastosowania, gdy podatnik nie odliczył VAT, pomimo że prawo takie (choćby częściowe) mu przysługiwało. W wyroku TS UE z 8 grudnia 2005 r. (C-280/04) został ponadto wyrażony pogląd, że zwolnienie nie znajdzie zastosowania, gdy brak prawa do odliczenia (a w zasadzie brak podatku naliczonego) wynikał z faktu nabycia towarów w ramach czynności niepodlegającej opodatkowaniu VAT, na przykład od podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej.
Jednak gdy podatnik nie będzie uprawniony skorzystać z omawianego zwolnienia i jednocześnie będzie zobowiązany do opodatkowania VAT swojej dostawy, wówczas może rozważyć skorzystanie z tzw. wieloletniej korekty podatku naliczonego (jeżeli taki podatek wystąpił przy nabyciu towarów), poprzez korektę in plus przynajmniej części nieodliczonego podatku, jeżeli opodatkowana VAT transakcja zbycia miałaby miejsce w okresie korekty. W przypadku rzeczy ruchomych stanowiących środki trwałe (np. samochodów) o wartości początkowej powyżej 15 tys. zł jest to pięć lat, licząc od roku ich przyjęcia do użytkowania.
Warto dodać, że do końca 2013 r. brzmienie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług budziło wątpliwości co do jego zgodności z art. 136 Dyrektywy 2006/112/WE. Pogląd taki potwierdził NSA w wyroku z 28 lutego 2013 r. (I FSK 627/12) uznając, że krajowy przepis stanowił wadliwą implementację przepisów unijnych w zakresie, w jakim uzależniał zwolnienie z VAT dostawy towarów, przy nabyciu których podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku, od używania towaru przez podatnika przez okres co najmniej sześciu miesięcy od nabycia. Znowelizowany 1 stycznia 2014 r. krajowy przepis został natomiast znacząco zbliżony do postanowień Dyrektywy.
