VAT: zgoda na przedterminowe rozwiązanie umowy jest usługą

Kwota zapłacona wynajmującemu przez najemcę na podstawie porozumienia, w zamian za przedwczesne rozwiązanie umowy najmu, jest wynagrodzeniem za odpłatne świadczenie i podlega opodatkowaniu VAT.

Publikacja: 05.09.2016 08:39

Michał Malesa, konsultant w warszawskim biurze Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.

Michał Malesa, konsultant w warszawskim biurze Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.

Foto: materiały prasowe

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 7 lipca 2016 r. (I FSK 226/15).

Podatnik prowadzi działalność polegającą na wynajmowaniu lokali użytkowych. Jeden z najemców wystąpił z prośbą o wcześniejsze rozwiązanie umowy. Po negocjacjach zawarto porozumienie, w ramach którego tytułem strat i utraconych korzyści wynajmującego, spowodowanych wcześniejszym rozwiązaniem umowy, najemca zobowiązał się do zapłaty odszkodowania.

Podatnik zwrócił się do organu podatkowego z pytaniem, czy w tym stanie faktycznym prawidłowe jest traktowanie odszkodowania jako świadczenia pieniężnego niepodlegającego opodatkowaniu VAT. Zdaniem podatnika, nie stanowi ono wynagrodzenia za wykonanie jakiejkolwiek spośród czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, w szczególności odpłatnego świadczenia usług.

Organ w wydanej interpretacji indywidualnej uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe wskazując, że w zamian za odstąpienie od umowy, a tym samym rezygnację z roszczeń wynikających z przedwczesnego ustania umowy, spółka otrzymała odszkodowanie, będące wynagrodzeniem na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Sąd I instancji (III SA/Wa 1230/14) oddalił skargę podatnika stwierdzając, że świadczenie otrzymane przez niego nie wypełnia znamion odszkodowania. Sam fakt wcześniejszego rozwiązania umowy za porozumieniem nie daje podstaw do twierdzenia o wystąpieniu szkody. Kwota zapłacona przez najemcę wywodzi się przecież z samej umowy najmu, wobec czego jest objęta zakresem art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że wyrok sądu I instancji odpowiada prawu. Strony umowy zawarły porozumienie, na mocy którego przedwcześnie rozwiązano umowę najmu – podatnik odstąpił od egzekwowania należności z tytułu najmu, w zamian za wynagrodzenie. Takie zachowanie jest usługą w rozumieniu art. 8 ustawy o VAT jako zobowiązanie do zaniechania dochodzenia od najemcy czynności wynikających z umowy najmu.

—Wojciech Kańtor, współpracownik zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Michał Malesa, konsultant w warszawskim biurze Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.

W komentowanej sprawie przedmiotem sporu była wątpliwość, czy kwota uzgodniona w ramach porozumienia pomiędzy wynajmującym a najemcą, będąca rekompensatą za wyrażenie zgody na wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu, jest wygrodzeniem za świadczenie usługi, czy odszkodowaniem.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT usługą jest świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Ustawa nie ogranicza zakresu usług. Co do zasady, usługa podlega opodatkowaniu tylko wówczas, gdy ma charakter odpłatny. Jeżeli daną usługę wykonano nieodpłatnie, to nie podlega ona opodatkowaniu (z pewnymi zastrzeżeniami dotyczącymi usług nieodpłatnych zrównanych z usługami świadczonymi odpłatnie). Z kolei odszkodowanie jest świadczeniem, które należy się poszkodowanemu z tytułu wyrządzonej mu szkody.

W ocenie NSA w przedmiotowej sprawie występuje odpłatne świadczenie usługi w postaci wyrażenia zgody na wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu w zamian za rekompensatę ustaloną w ramach porozumienia (negocjacji) stron. Innymi słowy: wynajmujący odstąpił od egzekwowania należności z tytułu najmu, w zamian za wynagrodzenie. W konsekwencji, skoro wynajmujący dobrowolnie porozumiał się z najemcą, to nie można mówić, że poniósł jakąkolwiek szkodę. Takie zachowanie z kolei mieści się w pojęciu „usługa" w rozumieniu art. 8 ustawy o VAT, ponieważ jest to zobowiązanie do zaniechania dochodzenia od najemcy czynności wynikających z umowy najmu.

Sądy oraz organy podatkowe prezentują w tej kwestii jednolite stanowisko uznając, że wynagrodzenie płacone za wcześniejsze rozwiązanie przed uzgodnionym terminem umowy najmu nie może być uznane za niepodlegające podatkowi odszkodowanie. Jest to wynagrodzenie za usługę podlegającą VAT. Taki sam pogląd został zaprezentowany również m.in. w wyrokach NSA z 10 czerwca 2014 r. (I FSK 981/13) i z 7 lutego 2014 r. (I FSK 1664/12) oraz w wyroku WSA w Warszawie z 15 lutego 2013 r. (III SA/Wa 1882/12).

Powyższą przypadek należy jednak odróżnić od sytuacji, w ramach której umowa najmu została zerwana przez jedną ze stron, a druga strona nie wyraziła na to zgody (umowa najmu nie przewidywała wcześniejszego rozwiązania tej umowy). Ugruntowane jest już podejście, że w takim przypadku, jeżeli podatnik nie wyrazi zgody na wcześniejsze rozwiązanie umowy przez najemcę, to wówczas otrzymane przez niego odszkodowanie/kara mają charakter odszkodowawczy i nie stanowią zapłaty za usługę, a jedynie mają na celu zabezpieczenie interesów podatnika i zrekompensowanie jego straty z tytułu utraty korzyści.

W orzecznictwie wyodrębniły się dwa, wyżej opisane podejścia. Niemniej jednak każdy przypadek powinien być analizowany osobno, ponieważ granica pomiędzy świadczeniem usług a odszkodowaniem wydaje się być stosunkowo cienka.

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 7 lipca 2016 r. (I FSK 226/15).

Podatnik prowadzi działalność polegającą na wynajmowaniu lokali użytkowych. Jeden z najemców wystąpił z prośbą o wcześniejsze rozwiązanie umowy. Po negocjacjach zawarto porozumienie, w ramach którego tytułem strat i utraconych korzyści wynajmującego, spowodowanych wcześniejszym rozwiązaniem umowy, najemca zobowiązał się do zapłaty odszkodowania.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów