Czy komercjalizacja wyników badań zmienia prawo do odliczenia VAT

Korekta zrobiona po zakończeniu roku w trybie art. 91 ustawy o VAT może znaleźć zastosowanie w sytuacji, gdy instytut będący państwową jednostką naukową realizował projekt badawczy w ramach działalności nieopodatkowanej VAT, jednak później, na skutek podjętych działań, skomercjalizował efekty badań.

Publikacja: 21.08.2017 02:00

Czy komercjalizacja wyników badań zmienia prawo do odliczenia VAT

Foto: Fotolia.com

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 28 czerwca 2017 r. (I SA/Kr 252/17).

Rozpoczynając projekt badawczy instytut nie widział perspektyw na jego szybką komercjalizację, dlatego z ostrożności kwalifikował go jako działalność analogiczną do statutowej, niepodlegającej opodatkowaniu VAT. Po jego zrealizowaniu, instytutowi udało się zawrzeć odpłatną umowę licencji patentowej na komercjalizację praw patentowych. Zdaniem instytutu, w związku z wykorzystaniem projektu badawczego do działalności gospodarczej, poprzez świadczenie odpłatnej usługi na rzecz spółki z siedzibą w Hiszpanii, ma on prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupów związanych bezpośrednio z udzieloną licencją.

Dyrektor IS w Katowicach w interpretacji z 30 października 2016 r. (IBPP2/4512-324/16-4/IK) nie zgodził się z instytutem m.in. co do prawa do odliczenia podatku naliczonego w związku ze zrealizowanym projektem badawczym. W ocenie organu, ponieważ instytut, nabywając towary i usługi, nie działał w roli podatnika VAT, późniejsze włączenie projektu do działalności gospodarczej nie daje prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Instytut wniósł skargę na tę interpretację do WSA w Krakowie. Rozpoznając sprawę, WSA zgodził się ze stanowiskiem instytutu w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego w związku ze zrealizowanym projektem badawczym, a w pozostałym zakresie skargę oddalił. Zdaniem sądu, pozbawienie instytutu prawa do odliczenia VAT byłoby nie tylko naruszeniem art. 91 ustawy o VAT, ale także wynikającej z prawa unijnego zasady neutralności. Zdaniem sądu, art. 91 ustawy o VAT pozwala na wyeliminowanie błędów w określeniu kwoty podatku naliczonego, a także nieuzasadnionej straty lub korzyści podatnika. W niektórych sytuacjach podatnik deklaruje bowiem prawo do odliczenia wyłącznie na podstawie przewidywań. Przepisy dotyczące odliczenia oraz korekty podatku naliczonego nie zawierały i nadal nie zawierają ograniczeń korekty podatku naliczonego w przypadku, gdy podmiot działał jako podatnik i chce zrealizować prawo do odliczenia podatku naliczonego. Sąd nie podzielił stanowiska organu, że w momencie, w którym instytut dokonywał zakupów niezbędnych do realizacji projektu badawczego, nie miał statusu podatnika VAT.

Autorka jest współpracowniczką zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Leszek Ciesielski, konsultant w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

Omawiane orzeczenie jest kontynuacją trwającego od dłuższego czasu sporu co do istnienia oraz zakresu prawa do odliczenia VAT w przypadku zmiany przeznaczenia m.in. środków trwałych z działalności nieobjętej zakresem ustawy o VAT na działalność opodatkowaną. Przypadki takie występują m.in. na uczelniach wyższych, które prowadząc działalność naukową (nieopodatkowaną VAT) czasem nie są pewne bądź w ogóle świadome co do możliwości przyszłej komercjalizacji rezultatów badań. Tymczasem przeznaczenie wyników badań do działalności gospodarczej może dawać takim podmiotom prawo do odliczenia VAT od wydatków poniesionych w trakcie prac badawczych.

W takich przypadkach Dyrektor KIS neguje jednak istnienie prawa do odliczenia VAT, powołując się na orzeczenia TSUE C-97/90 Lennartz oraz C-378/08 Waterschap (por. interpretację z 18 maja 2017 r., 2461-IBPP3.4512.172.2017.1.EJ). Konkluzję wspomnianych wyroków można sprowadzić do twierdzenia, że charakter w jakim działał podatnik w momencie nabycia towarów i usług, determinuje jego prawo do odliczenia VAT. Dlatego, w ocenie władz skarbowych, jeżeli dany podmiot nabywając towary i usługi nie ma zamiaru wykorzystania ich komercyjnie, to późniejsze przeznaczenie ich do działalności gospodarczej nie daje prawa do odliczenia VAT.

Zasadność stanowiska fiskusa budzi jednak zastrzeżenie w konfrontacji z literalną wykładnią art. 91 ust. 7 ustawy o VAT, który każe odpowiednio stosować przepisy o korekcie podatku naliczonego, w przypadku gdy podatnik nie miał prawa od odliczenia VAT, a następnie zmieniło się to prawo. Przepis ten odnosi się właśnie do sytuacji zmiany sposobu wykorzystania danego towaru/usługi będących przedmiotem nabycia i wyraźnie wskazuje, że wraz ze zmianą następuje zmiana zakresu odliczenia VAT. Co więcej, Dyrektor KIS w swoich rozstrzygnięciach pomija postanowienie Trybunału UE z 5 czerwca 2014 r. (C-500/13 Gmina Międzyzdroje), które odnosi się bezpośrednio do polskich regulacji ustawy o VAT. Postępowanie to dotyczyło co prawda trybu przeprowadzenia korekty, jednak Trybunał stwierdził w nim, że możliwość zastosowania korekty z art. 91 ustawy o VAT w przypadku zmiany wykorzystania z działalności nieopodatkowanej na działalność opodatkowaną VAT jest przejawem realizacji zasady neutralności VAT.

Warto również przypomnieć, że Trybunał orzeka w formie postanowienia, gdy uzna, że odpowiedź na pytanie prejudycjalne nie budzi wątpliwości bądź można je wywieść wprost z dotychczasowego orzecznictwa. Oznacza to, że samo istnienie prawa do korekty (zwiększenia zakresu odliczenia VAT) jest w takim przypadku dla Trybunału oczywiste. Co więcej, stanowisko Trybunału jest podzielane przez polskie sądy administracyjne (por. wyrok WSA w Kielcach z 8 grudnia 2016 r., I SA/Ke 618/16 oraz wyrok WSA w Poznaniu z 29 listopada 2016 r., I SA/Po 2347/15).

Stanowisko fiskusa jest tym bardziej zaskakujące, że przepisy art. 91 ustawy o VAT urzeczywistniają zasadę neutralności VAT poprzez dostosowanie zakresu odliczenia VAT do faktycznego wykorzystania wydatków. Dotyczy to zresztą również przypadku odwrotnego, tj. zmiany przeznaczenia z działalności opodatkowanej na nieopodatkowaną VAT, która w świetle tego przepisu powoduje po stronie podatników obowiązek korekty in minus. Rzecz jasna, w takich przypadkach organy skarbowe nie kwestionują obowiązku korekty.

Pozostaje mieć nadzieje, że przychylna podatnikom linia orzecznicza sądów administracyjnych, mająca przecież za podstawę literalną wykładnię obowiązujących przepisów, przełoży się z czasem na zmianę stanowiska fiskusa w omawianym zakresie.

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 28 czerwca 2017 r. (I SA/Kr 252/17).

Rozpoczynając projekt badawczy instytut nie widział perspektyw na jego szybką komercjalizację, dlatego z ostrożności kwalifikował go jako działalność analogiczną do statutowej, niepodlegającej opodatkowaniu VAT. Po jego zrealizowaniu, instytutowi udało się zawrzeć odpłatną umowę licencji patentowej na komercjalizację praw patentowych. Zdaniem instytutu, w związku z wykorzystaniem projektu badawczego do działalności gospodarczej, poprzez świadczenie odpłatnej usługi na rzecz spółki z siedzibą w Hiszpanii, ma on prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupów związanych bezpośrednio z udzieloną licencją.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe