Prawo odliczenia VAT dla oddziału zagranicznego podatnika w Polsce - wyrok NSA

Zagraniczny przedsiębiorca z siedzibą w Niemczech działający poprzez swój oddział na terytorium Polski, który nie dokonywał w niej żadnych transakcji gospodarczych, nie ma prawa do odliczenia VAT.

Publikacja: 14.08.2019 02:00

Prawo odliczenia VAT dla oddziału zagranicznego podatnika w Polsce - wyrok NSA

Foto: Adobe Stock

Spór w sprawie dotyczył wykładni ustawy o VAT. We wniosku o interpretację podatniczka wyjaśniła, że jest oddziałem przedsiębiorstwa zagranicznego z siedzibą w Niemczech. Specjalizuje się w dostarczaniu systemów terminalowych składających się z komputera głównego oraz sieci komputerów dostępowych. Oddział zaś w ramach struktury spółki zajmuje się prowadzeniem prac badawczo-rozwojowych. Z wniosku wynikało, że spółka jest podatnikiem VAT zarejestrowanym w Niemczech, ale dokonano też rejestracji oddziału na VAT w Polsce.

Czytaj też:

VAT: spółka i jej oddział w innym państwie UE to ten sam podatnik - wyrok TSUE

Polski oddział zagranicznej spółki a odliczenie VAT

W 2015 r. oddział prowadził szereg prac badawczo-rozwojowych, których wyniki zostały przekazane spółce macierzystej. Działalność oddziału w 2015 r. finansowana była w ten sposób, że spółka przekazywała oddziałowi środki finansowe w kwocie stanowiącej sumę kosztów poniesionych na wykonane prace badawczo-rozwojowe, powiększoną o ustaloną marżę. Podatniczka tłumaczyła, że przekazanie odbywało się na podstawie dokumentu wewnętrznego. Efekt prac badawczo-rozwojowych wykonanych przez oddział był w następnej kolejności sprzedawany na rzecz podmiotu powiązanego z siedzibą w Korei Południowej. Sprzedaż ta stanowiła czynność (usługę) podlegającą opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej według niemieckich przepisów. Spółka zaś wystawiła na rzecz nabywcy faktury VAT.

We wniosku wskazano, że oddział dokonał w 2015 r. szeregu zakupów, opodatkowanych VAT, które związane były z pracami badawczo-rozwojowymi. Przy czym posługiwał się numerem identyfikacyjnym nadanym mu w Polsce dla celów VAT. Oddział nie wykonywał innych czynności.

Wątpliwości zaś dotyczyły tego czy oddział był uprawniony do odliczenia podatku naliczonego na fakturach dokumentujących nabycie towarów i usług, wykorzystywanych do wykonywania przez siebie prac badawczo-rozwojowych. Sam był przekonany, że tak z uwagi na związek nabycia towarów i usług z opodatkowanymi czynnościami wykonywanymi przez niemiecką spółkę matkę na rzecz nabywcy, w ramach których sprzedawała także wyniki prac badawczo-rozwojowych wykonywanych przez oddział.

Podatniczka przekonywała, że zarejestrowanie oddziału do celów VAT w Polsce stanowiło w gruncie rzecz rejestrację spółki, a nie odrębną rejestrację oddziału. Oddział stanowi bowiem wyłącznie część składową spółki i jako taki nie może stanowić odrębnego podmiotu podlegającego opodatkowaniu VAT.

Fiskus nie potwierdził jednak tego stanowiska. Po analizie przepisów i orzecznictwa stwierdził, że oddziałowi nie przysługuje na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o VAT prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego związanego z wydatkami poniesionymi na terytorium kraju. A to dlatego, że nabyte towary i usługi nie są wykorzystywane do wykonywania na terytorium kraju czynności opodatkowanych VAT ani przez spółkę, ani przez sam oddział. Czynności, które podlegają opodatkowaniu na terytorium innego państwa wykonywane są zaś przez spółkę (podatnika z siedzibą w Niemczech), a nie przez oddział. Oznacza to, że na terytorium Polski nie są wykonywane żadne transakcje gospodarcze.

Spółka zaskarżyła interpretację, ale przegrała. Najpierw jej skargę oddalił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku. Ostatecznie racji nie przyznał jej także Naczelny Sąd Administracyjny. Zauważył, że w sprawie nie jest sporne iż oddział zagranicznego przedsiębiorcy nie stanowi odrębnego podatnika VAT.

W sprawie nie kwestionowane jest też, że siedzibą podatnika były Niemcy. W ocenie NSA wbrew twierdzeniom skarżącej fakt posiadania oddziału na terenie Polski nie oznacza, że spółka ma także siedzibę na terenie kraju. Podmiot ma bowiem tylko jedną siedzibę. Nie można zaś pojęcia siedziby utożsamiać ze stałym miejscem prowadzenia działalności gospodarczej.

Po gruntownej analizie przepisów i orzecznictwa NSA zgodził się, że zagraniczny przedsiębiorca (tj. spółka z siedzibą w Niemczech) działający poprzez swój oddział na terytorium kraju nie dokonywał w Polsce żadnych transakcji gospodarczych. Pojęcie to należy bowiem odnosić wyłącznie do tych transakcji, od których należny jest podatek, tj. „czynnych transakcji w danym państwie członkowskim".

W konsekwencji, gdy na terenie kraju nie są dokonywane transakcje podlegające opodatkowaniu – jak miało to miejsce w sprawie – zastosowanie ma art. 89 ust.1 pkt 3 ustawy o VAT.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 czerwca 2019 r.

Sygnatura akt: I FSK 795/17

komentarz eksperta

Adam Bartosiewcz, radca prawny, doradca podatkowy, wspólnik w kancelarii EO

Problem statusu podatkowoprawnego oddziału zagranicznego podatnika w Polsce od wielu lat budzi kontrowersje w różnych aspektach. W prezentowanym wyroku odniesiono się do jednego z aspektów tego problemu. Sąd rozważał bowiem od jakich okoliczności uzależnione jest zastosowanie zwrotu VAT w reżimie krajowym (przez deklarację VAT) bądź w reżimie właściwym dla podmiotów zagranicznych (przez VAT-REF).

Najważniejszym aspektem tego problemu jest ustalenie tego, czy oddział (stałe miejsce prowadzenia działalności) wykonuje transakcje podlegające opodatkowaniu, czy też nie (notabene wydaje się, że polska ustawa nie w pełni prawidłowo implementuje dyrektywę, stanowiąc o podmiotach „niedokonujących sprzedaży w kraju"; pojęcie sprzedaży zdefiniowane w polskiej ustawie jest zbyt wąskie).

W orzeczeniu sąd opowiedział się jednak za rozumieniem pojęcia transakcji gospodarczych w sposób bardziej odpowiadający sprzedaży (zaznaczając, że nie uznaje interpretacji zaprezentowanej wcześniej przez inny skład orzekający). Uznał bowiem, że oddział (stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej) powinien wykonywać (aby mieć prawo do zwrotu w reżimie krajowym) czynności generujące podatek należny w Polsce.

Trudno zaakceptować taką wykładnię. Prowadzi ona także do tego, że VAT staje się instrumentem wpływającym na konkurencyjność (co jest sprzeczne z założeniami systemu). Oto bowiem podmiot z siedzibą w Polsce dokonujący wyłącznie transakcji z miejscem świadczenia zagranicą jest traktowany inaczej (lepiej) w zakresie warunków zwrotu VAT w Polsce od podmiotu zagranicznego, który ma w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, z którego świadczy czynności z miejscem świadczenia zagranicą.

Spór w sprawie dotyczył wykładni ustawy o VAT. We wniosku o interpretację podatniczka wyjaśniła, że jest oddziałem przedsiębiorstwa zagranicznego z siedzibą w Niemczech. Specjalizuje się w dostarczaniu systemów terminalowych składających się z komputera głównego oraz sieci komputerów dostępowych. Oddział zaś w ramach struktury spółki zajmuje się prowadzeniem prac badawczo-rozwojowych. Z wniosku wynikało, że spółka jest podatnikiem VAT zarejestrowanym w Niemczech, ale dokonano też rejestracji oddziału na VAT w Polsce.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe