By rozstrzygnąć pytanie przedstawione we wniosku o interpretację, należy odwołać się do bogatego orzecznictwa w tym zakresie. Sądy wypracowały bowiem ugruntowane już i jednolite stanowisko analizujące treść art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b ustawy o VAT.
Przychylne stanowisko, które przyznawało pracom konserwatorskim i restauracyjnym zindywidualizowany charakter (w określonych przypadkach) zaprezentował Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 31 stycznia 2018 r. (I FSK 588/16). NSA stwierdził, że osiągnięcie celu prac konserwatorskich i restauratorskich w określonym przypadku może wiązać się z pracą twórczą i wymagać kreatywności, czego skutkiem będzie powstanie utworu w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (np. dokumentacji projektowej, której egzemplarz będzie posiadał cechy utworu). Sąd argumentował przy tym, że definicje z art. 3 pkt 6 („prace konserwatorskie - działania mające na celu zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku, zahamowanie procesów jego destrukcji oraz dokumentowanie tych działań") i 7 („prace restauratorskie -działania mające na celu wyeksponowanie wartości artystycznych i estetycznych zabytku, w tym, jeżeli istnieje taka potrzeba, uzupełnienie lub odtworzenie jego części, oraz dokumentowanie tych działań") ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wskazują przede wszystkim na cel prac konserwatorskich i restauratorskich. W żaden sposób nie opisują, na czym te prace polegają i jakie czynności w ramach tych prac są wykonywane. Nie można zatem twierdzić, że definicje te zestawione z pojęciem utworu określonym przez prawo autorskie potwierdzają „odtworzeniowy" charakter utworu. Podobne stanowisko NSA zaprezentował w wyrokach z 9 listopada 2016 r. (I FSK 558/15), z 11 maja 2017 r. (I FSK 1649/15) i z 12 września 2017 r. (I FSK 18/16).
Również stanowisko, zgodnie z którym prace konserwatorskie prowadzone nad dziełem innego twórcy nie powodują możliwości powstania oryginalnego utworu, było zakwestionowane przez NSA (wyrok z 25 stycznia 2018 r., I FSK 598/16).
Należy jednak pamiętać, że przedmiotowe zwolnienie z VAT może mieć zastosowanie do działań o charakterze twórczym, noszących cechy indywidualne, wynagradzanych za pośrednictwem honorariów w zamian za przeniesienie praw autorskich na zleceniodawców. Zwolnienie to nie będzie natomiast obejmować prac konserwatorskich czy restauracyjnych, na które składają się działania o specyfice czysto technicznej (patrz. wyrok NSA z 9 lutego 2017 r., I FSK 1097/15; wyrok WSA w Opolu z 10 marca 2017 r., I SA/Op 494/16 oraz wyrok WSA w Szczecinie z 11 marca 2015 r., I SA/Sz 1507/14).
Podsumowując, orzecznictwo wyraźnie widzi możliwość potraktowania prac konserwatorskich i restauratorskich jako prac o charakterze twórczym. Prace te rzeczywiście muszą jednak mieć twórczy charakter (np. w postaci stworzenia egzemplarza dokumentacji projektowej). Dlatego każdą pracę przeprowadzoną na zabytku należy oceniać indywidualnie.
