Nowy JPK budzi wątpliwości

W przepisach brakuje odpowiedzi na pytanie, czy faktury wystawiane do paragonów dla osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami oraz paragony uznane za faktury uproszczone powinny być wprowadzane do rejestru i oznaczane jako FP.

Publikacja: 09.08.2020 10:05

Nowy JPK budzi wątpliwości

Foto: Adobe Stock

Przepisy dotyczące nowego JPK_VAT zawierają zawiłe i czasami wykluczające się wzajemnie regulacje dotyczące zasad wprowadzania do rejestru faktur wystawionych do paragonów fiskalnych. Nawet po ich głębokiej analizie trudno jest ustalić, czy wszystkie faktury wystawione do paragonów powinny zostać wprowadzone do rejestru sprzedaży, czy może są jakieś wyjątki.

Co wynika z ustawy i z rozporządzenia

Zacznijmy od unormowania ustawowego zawartego w art. 109 ust. 3d ustawy o VAT. W myśl tego przepisu faktury, o których mowa w art. 106h ust. 1–3, czyli faktury wystawione do paragonów, ujmuje się w rejestrze sprzedaży w okresie rozliczeniowym, w którym zostały wystawione. Faktury te nie zwiększają wartości sprzedaży oraz podatku należnego za okres, w którym zostały ujęte w tej ewidencji. Co istotne art. 106h ust. 1–3 obejmuje unormowaniem wszystkie faktury wystawione do paragonów, tj. zarówno dla podatników, jak i osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Z regulacji ustawowej wynika więc nakaz wprowadzania do rejestru sprzedaży wszystkich faktur wystawionych do paragonów.

Czytaj także: Nowy JPK oznacza więcej obowiązków i okazji do kar

Przyjrzyjmy się teraz przepisom rozporządzenia ministra finansów, inwestycji i rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (dalej: rozporządzenie). W myśl § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia ewidencja sprzedaży powinna zawierać dane dotyczące wysokości podstawy opodatkowania i wysokości podatku należnego wynikające z czynności podlegających opodatkowaniu w kraju przy zastosowaniu stawki 5 proc., 8 proc. i 23 proc., w odniesieniu do których istnieje obowiązek wystawienia przez podatnika faktury. Dodatkowo § 10 ust. 2 rozporządzenia nakazuje, oprócz danych kwotowych dla powyższych faktur, wprowadzić do rejestru inne szczegółowe dane np. nr faktury, imię i nazwisko lub nazwę nabywcy. Rozporządzenie nakazuje zatem wprowadzić do rejestru faktury wystawione do paragonów, jeśli ich wystawienie jest dla podatnika obowiązkowe.

Dwa przypadki...

Na podstawie art. 106b ust. 1 ustawy o VAT obowiązkowo należy wystawić faktury bez wezwania nabywcy w sytuacji, gdy sprzedaż jest dokonana:

- na rzecz innego podatnika,

- na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem,

- w ramach sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju.

Ponadto, zgodnie z art. 106b ust. 3 ustawy o VAT podatnik jest obowiązany wystawić fakturę w przypadku otrzymania żądania nabywcy w sytuacji, gdy sprzedaż jest dokonana:

- na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej (bardziej precyzyjnie: na rzecz podmiotu innego niż podatnik lub osoba prawna),

- na rzecz podatnika lub osoby prawnej, ale dotyczy to tylko czynności zwolnionych z VAT.

Ustawa o VAT przewiduje zatem obowiązek wystawienia faktury z mocy prawa bądź na żądanie nabywcy.

...i trzeci dodatkowy

W praktyce mamy jeszcze trzecią sytuację dotyczącą wystawiania faktur. Podatnik może wystawić fakturę na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej z własnej inicjatywy, tj. bez otrzymania żądania od nabywcy. Do takich przypadków dochodzi dosyć często.

Przypomnijmy, że cały czas rozpatrujemy kwestię faktur wystawionych do paragonów. Podsumowując ten fragment rozważań: z przepisów ustawy o VAT (art. 109 ust. 3d) wynika, że do ewidencji wprowadzamy wszystkie faktury wystawione do paragonów. Dotyczy to wszystkich trzech powyżej opisanych przypadków faktur wystawianych:

- obowiązkowo bez żądania nabywcy,

- obowiązkowo na wniosek nabywcy,

- dobrowolnie bez żądania nabywcy.

Nieprecyzyjne regulacje

Tymczasem w rozporządzeniu mamy unormowanie częściowo sprzeczne z art. 109 ust. 3d ustawy o VAT. Paragraf 10 ust. 1 pkt 2 nakazuje wprowadzić do rejestru dane jedynie w dwóch pierwszych przypadkach, w których podatnik jest obowiązany wystawić fakturę. Natomiast nie nakazuje wprowadzać danych z faktur wystawionych dobrowolnie.

Rozróżnienie w rozporządzeniu pomiędzy obowiązkiem wprowadzania do rejestru faktur wystawionych na żądanie osób fizycznych wobec braku obowiązku ewidencjonowania faktur wystawionych dobrowolnie jest zupełnie niezrozumiałe.

Obecnie zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Finansów podatnik nie ma obowiązku wprowadzać do rejestru sprzedaży faktur wystawionych do paragonów fiskalnych dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej niezależnie od tego, czy zostały wystawione na żądanie nabywcy, czy dobrowolnie.

Kwestia wprowadzania do rejestru sprzedaży faktur wystawionych do paragonów dla osób fizycznych nieprowadzącej działalności gospodarczej jest bardzo istotna. Zgodnie z ustawą o VAT taki obowiązek istnieje. Rozporządzenie wyłącza z niego jednak faktury wystawione dobrowolnie (bez żądania nabywcy). Mamy zatem chaos legislacyjny.

Generalnie wydaje się, że wprowadzanie do ewidencji danych z faktur wystawionych dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej w sytuacji, gdy zostały już ujęte w ramach sprzedaży z kasy fiskalnej jest nadmiernym obciążeniem podatników. Tym bardziej, że coraz powszechniejsze są kasy online, które przekazują dane bezpośrednio administracji skarbowej.

Ministerstwo Finansów nie wypowiedziało się w tej kwestii. Na stronach poświęconych nowemu JPK brak jest stosownego wyjaśnienia. Stanowisko ministerstwa jest tutaj konieczne wobec nieprecyzyjnych i częściowo sprzecznych ze sobą przepisów ustawy o VAT i rozporządzenia.

Do 450 zł

Drugim nieprecyzyjnym zagadnieniem są paragony do 450 zł uznane za faktury uproszczone. Paragony te są fakturami, zatem powinny zostać wprowadzone do rejestru sprzedaży (obowiązek ten jest odsunięty do 1 stycznia 2021 r.) tak jak „standardowe" faktury. Problem w tym, że paragony te są już zawarte w raporcie z kasy fiskalnej i w myśl § 10 ust. 1 pkt 8 w związku z ust. 5 pkt 1 rozporządzenia powinny zostać wprowadzone do rejestru sprzedaży w ramach dokumentu RO. Dojdzie zatem do powielenia obrotów.

Wydawałoby się zatem logiczne, że w sytuacji wprowadzania do rejestru sprzedaży paragonów jako faktur, trzeba je oznaczyć w rejestrze jako FP. Oznaczenie faktur symbolem FP powoduje, że nie biorą one udziału w rozliczeniu podatku za dany okres rozliczeniowy. Jednak takie rozwiązanie nie wynika wprost z rozporządzenia. Oznaczenie FP mamy bowiem stosować do faktur wystawionych do paragonów, a nie do paragonów będących fakturami (oznaczenie FP dotyczy faktur wymienionych w art. 106h ust. 1–3 ustawy o VAT, natomiast o paragonach uznanych za fakturę stanowi art. 106h ust. 4 tej ustawy).

Z drugiej strony nieoznaczenie tych paragonów jako FP spowoduje zdublowanie obrotów. Alternatywnym rozwiązaniem byłoby pomniejszenie raportów z kasy fiskalnej o kwoty wynikające z paragonów uznanych za faktury. Takie rozwiązanie również nie wynika z przepisów. Paragraf 10 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia wyraźnie stanowi, że do rejestru wprowadzamy cały obrót z kas fiskalnych. W przepisach nie ma mowy o pomniejszaniu go o obroty z jakichkolwiek faktur.

Potrzebna jest interwencja MF

Również ten problem wymaga interwencji ze strony Ministerstwa Finansów. W tym przypadku mamy jednak więcej czasu, gdyż na podstawie § 11a rozporządzenia od 1 października 2020 roku do końca 2020 roku podatnicy nie będą mieli obowiązku ujmowania w rejestrze sprzedaży paragonów fiskalnych uznanych za faktury, jeśli są ujęte w rejestrze sprzedaży w ramach dokumentu RO.

Reasumując, czas rozliczenia VAT w ramach nowego JPK zbliża się nieubłaganie., Niestety podatnicy nadal nie wiedzą jak prowadzić nową ewidencję. Przepisy są w tym względnie sprzeczne. Po raz kolejny stosowanie prawa będzie opierało się o wyjaśnienia Ministerstwa Finansów.

Grzegorz Tomala jest doradcą podatkowym.

Podstawa prawna: art. 106b ust. 1 i 3, art. 106h i art. 109 ust. 3d ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.)

§ 10 ust. 1 pkt 2 i 8, ust. 2 oraz ust. 5 pkt 1 rozporządzenia ministra finansów, inwestycji i rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2019 r. poz. 1988 ze zm.)

ZUS
ZUS przekazał ważne informacje na temat rozliczenia składki zdrowotnej
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Prawo karne
NIK zawiadamia prokuraturę o próbie usunięcia przemocą Mariana Banasia
Aplikacje i egzaminy
Znów mniej chętnych na prawnicze egzaminy zawodowe
Prawnicy
Prokurator Ewa Wrzosek: Nie popełniłam żadnego przestępstwa
Prawnicy
Rzecznik dyscyplinarny adwokatów przegrał w sprawie zgubionego pendrive'a