Minister finansów wydał 9 czerwca 2015 roku interpretację ogólną (PT1.050.1.2015.LJU.19), w której uznał wykonywane przez komorników sądowych czynności, w szczególności egzekucyjne, za podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Uznał tym samym czynności wykonywane przez komorników za działalność gospodarczą, a samych komorników za podmioty prowadzące taką działalność. W uzasadnieniu swojej interpretacji minister finansów szeroko odniósł się do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) oraz treści unijnych dyrektyw poświęconych zagadnieniu podatku od towarów i usług. Do tej pory czynności komorników nie były opodatkowywane tym podatkiem, gdyż organy stosowały wykładnię prawa przedstawioną przez ministra finansów w interpretacji ogólnej z 30 lipca 2004 roku.
Decyduje ustawodawstwo krajowe
Przywołane przez ministra orzeczenia TSUE nie odnosiły się jednak do statusu komornika sądowego w Polsce, zatem konstruowane na ich podstawie argumenty, mające uzasadnić wydaną interpretację i de facto zmianę uprzednio zajętego stanowiska, należy uznać za nietrafione. Przepisy unijne nie przewidują bowiem jakiegoś szczególnego zwolnienia czynności komorników od VAT. Brakuje również argumentów natury aksjologicznej przemawiających za takim zwolnieniem. Status komornika w poszczególnych krajach Unii Europejskiej jest zróżnicowany i to od wewnętrznych regulacji poszczególnych krajów członkowskich powinno zależeć, czy czynności komorników sądowych podlegają VAT, czy są wyłączone spod obciążenia tą daniną. Innymi słowy, komornik może być podatnikiem podatku od towarów i usług, jeśli taka będzie wola ustawodawcy krajowego, który ukształtuje status i czynności komornika sądowego w odpowiedni sposób. Wydaje się, że minister finansów w poszukiwaniu argumentów przemawiających za wydaną interpretacją zbyt dużą wagę przyłożył do regulacji unijnych, natomiast nader pobieżnie potraktował regulacje krajowe.
Funkcjonariusz o szczególnym statusie
Status komornika sądowego w Polsce jest złożony. Z jednej strony, zgodnie z ustawą z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (dalej: ustawa), komornik jest funkcjonariuszem publicznym, wykonującym powierzone mu przez państwo funkcje, w szczególności czynności egzekucyjne (art. 1 i 2 ustawy). Z drugiej strony wszelkie czynności komornik wykonuje na własny rachunek (art. 3a ustawy), stosuje się do niego przepisy o podatku dochodowym, ubezpieczeniach społecznych oraz zdrowotnych dotyczące osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą (art. 28 ustawy). Z uzyskiwanych opłat egzekucyjnych pokrywa komornik koszty swojego działania, a nadwyżka opłat ponad koszty jest jego dochodem. Mimo zachowania publicznoprawnego charakteru zawód komornika wykazuje pewne cechy typowe dla innych wolnych zawodów prawniczych. Czy cechy te są jednak wystarczające dla uznania komornika za podatnika VAT?
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Z kolei według art. 15 ust. 2 ustawy o VAT działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Czy czynności komorników, a w szczególności czynności egzekucyjne, można uznać za usługi?
