Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK)
Działalność Urzędu była skoncentrowana na eliminowaniu z obrotu paliw niespełniających wymagań jakościowych niezależnie od rodzaju podmiotu, który takie paliwo wprowadza do obrotu. Izba pozytywnie ocenia działalność Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, związaną z monitorowaniem i kontrolowaniem jakości paliw ciekłych oraz gazu skroplonego (LPG). Zmiany ustawowe, rozszerzające kompetencje Prezesa UOKiK w tym zakresie, zostały wprowadzone w ramach pakietu paliwowego dotyczących jakości paliw.
Kontrole jakości paliw nie były postrzegane przez UOKiK jako działania mające znaczenie dla walki z nielegalnym obrotem paliwami. Wynikało to z faktu, że głównym celem systemu monitorowania i kontroli jakości paliw jest ograniczanie negatywnych skutków oddziaływania paliw na środowisko naturalne oraz zdrowie ludzi. Kontrole mające znaczenie dla ustalenia legalności działalności przedsiębiorców prowadzących działalność w przedmiocie obrotu paliwami, tj. w zakresie posiadania koncesji, były natomiast prowadzone przez Inspekcję Handlową w ramach planów kontroli własnych.
Wnioski
Działalność sektora paliw ciekłych regulowana jest przez bardzo wiele ustaw i innych przepisów prawa. Występują przy tym niespójności w obowiązujących regulacjach, a także rozbieżne definicje dotyczące tych samych elementów. Zdaniem NIK konieczne jest rozważenie przez Radę Ministrów możliwości i zasadności wprowadzenia jednej kompleksowej regulacji dotyczącej tego sektora. Wyeliminowanie obecnego rozproszenia kompetencji i odpowiedzialności byłoby możliwe przez ustanowienie, w ramach ww. regulacji, organu sprawującego kompleksowy, a we współpracy z ministrem ds. finansów (obecnie Szefem Krajowej Administracji Skarbowej), pełny nadzór nad rynkiem paliw ciekłych.
NIK zwraca uwagę na konieczność ujednolicenia regulacji dotyczących kontroli przeprowadzanych przez byłe organy kontroli skarbowej, organy podatkowe i organy celne, a od 1 marca 2017 r. przez Krajową Administrację Skarbową. Brak jednolitych procedur, rozproszone bazy danych, niewystarczająco rozwinięte kanały komunikacji pomiędzy organami, także wykonywanie tych samych zadań na potrzeby trzech różnych postępowań kontrolnych potwierdzają konieczność wprowadzenia zmian, zwłaszcza gdy nastąpiła konsolidacja służb MF w jedną organizację - Krajową Administrację Skarbową. Zmiany te powinny służyć wzmocnieniu realizacji zadań statutowych jednostek administracji podatkowo-skarbowej i celnej, w tym zwalczania oszustw podatkowych i odzyskiwania należności podatkowych i celnych.
Konieczne jest także wzmocnienie organizacyjne i kadrowe Urzędu Regulacji Energetyki. Należy także zapewnić odpowiednie środki finansowe, które umożliwią realizację nowych zadań URE, w tym określonych w pakiecie paliwowym i pakiecie energetycznym.
Opłaty wnoszone przez przedsiębiorstwa energetyczne, którym została udzielona koncesja w zakresie paliw płynnych, pozostają na niezmienionym poziomie od czerwca 1998 r. Zdaniem NIK podwyższenie tych opłat, ze względu na dochody budżetowe oraz potrzebę ograniczania szarej strefy, jest możliwe i celowe.
Wnioski de lege ferenda
W związku z ustaleniami kontroli Najwyższa Izba Kontroli zgłasza następujące wnioski de lege ferenda:
Konieczna jest zmiana rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 września 2007 r. w sprawie sposobu monitorowania jakości paliw ciekłych, biopaliw ciekłych, a także wzorów raportów dotyczących tych paliw oraz gazu skroplonego (LPG) i sprężonego gazu ziemnego (CNG) (Dz.U. Nr 189, poz. 1354) - w zakresie minimalnej liczby próbek, tj. zmiana § 4.
Dokonanie zmiany rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 maja 1998 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania przez Prezesa URE corocznych opłat wnoszonych przez przedsiębiorstwa energetyczne, którym została udzielona koncesja (Dz. U. Nr 60, poz. 387, ze zm.) - w zakresie wysokości opłat koncesyjnych, tj. § 1, § 2 oraz załącznika.