Rz: Czy podatnik może mieć wpływ na to, kiedy należy odprowadzić VAT?
Dawid Milczarek: Reguła powstawania obowiązku podatkowego jest oczywiście ustalana przez prawodawcę. Często jednak przepisy wiążą moment powstania obowiązku podatkowego ze zdarzeniem lub okolicznościami, na które podatnik ma wpływ. Przykładowo, w przypadku większości usług obowiązek podatkowy powstaje z chwilą ich wykonania, ale jeżeli są to usługi okresowe, to za moment wykonania usługi należy uznać koniec (ostatni dzień) okresu rozliczeniowego. Strony umowy mogą w takim przypadku dowolnie kształtować okresy rozliczeniowe i w tym sensie ich ustalenia mają wpływ na to, kiedy usługę należy uznać za wykonaną, a podatek za wymagalny. Podobnie jest jeśli chodzi o usługi rozliczane etapami, w przypadku których zakończenie danego etapu, dla którego określono zapłatę, należy uznać za wykonanie usługi. To strony transakcji decydują o tym, co należy uznać za zakończenie danego etapu, a nie fiskus. W jednym przypadku będzie to np. zakończenie prac przygotowawczych w związku z budową jakiegoś obiektu, w innym – doprowadzenie budowy do określonego stanu zaawansowania.
Zdarza się, że kontrahenci wprowadzają do umowy dodatkowy warunek w postaci raportu zatwierdzającego. Kiedy VAT staje się wymagalny w przypadku sprzedaży usług dokumentowanych takimi raportami?
Usługi dokumentowane raportami są to najczęściej usługi rezultatu, czyli takie, gdzie osiągnięcie konkretnego efektu jest elementem zobowiązania wykonawcy. Dopóki ten efekt nie zostanie uzyskany, trudno uznać usługę za wykonaną. W wielu przypadkach wyznacznikiem osiągnięcia istotnego dla usługi rezultatu, np. w przypadku usług serwisowych, jest zatwierdzenie raportu przez klienta, będące konsekwencją zadowolenia odbiorcy z wykonanej na jego rzecz usługi. W praktyce bardzo często jest tak, że nie wszystkie wykonane prace są akceptowane przez klienta, a w niektórych przypadkach – przed zatwierdzeniem raportu – sprzedawca wprowadza liczne poprawki czy uzupełnienia. Zgodne ze zdrowym rozsądkiem byłoby w takich przypadkach uznanie usługi za wykonaną dopiero z chwilą zatwierdzenia jej wykonania przez odbiorcę. Nawet bowiem jeżeli żadne poprawki czy uzupełnienia nie mają miejsca, to stan gotowości wykonawcy do ich wykonania powinien być traktowany jako integralna część usługi. Takie też korzystne dla podatników stanowisko zajął WSA we Wrocławiu w wyroku z 29 maja 2015 r. (I SA/Wr329/15). Niestety, organy podatkowe nie zawsze podzielają ten pogląd. W wielu interpretacjach upierają się przy stwierdzeniu, że to faktyczne wykonanie usługi, a nie zatwierdzenie jej należytego wykonania przez klienta, powoduje powstanie obowiązku podatkowego.
Z jakimi negatywnymi konsekwencjami dla podatników wiąże się stanowisko organów?
