VAT od sprzedaży gruntów: fiskus dostanie swoje, gdy majątek okazał się firmowy

Uprzednia dzierżawa gruntu, czyli czerpanie z niego zysków oznacza, że jego późniejszą sprzedaż należy opodatkować VAT.

Publikacja: 01.07.2019 02:00

VAT od sprzedaży gruntów: fiskus dostanie swoje, gdy majątek okazał się firmowy

Foto: Adobe Stock

Podatnikom VAT, którzy prowadzą jednoosobowe firmy, trudno wyznaczyć granicę między tym co służy działalności, a tym co prywatne. Podatkowo jest to jeszcze trudniejsze, bo może się okazać, że sposób wykorzystania danego składnika majątku, w przyszłości przesądzi o konieczności rozliczenia się z fiskusem. Potwierdził to ostatnio Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 14 czerwca 2019 r. (I FSK 761/17, prawomocny).

Czytaj też:

Kiedy zbycie gruntu jest zwolnione z VAT

Czy sprzedaż odziedziczonego gruntu podzielonego na działki podlega VAT

Jedna decyzja plus podatek

W sprawie chodziło o VAT od sprzedaży gruntu. We wniosku o interpretację podatnik wyjaśnił, że wraz z żoną są właścicielami nieruchomości na prawach ustawowej małżeńskiej wspólności majątkowej. Małżonkowie postanowili spieniężyć majątek. Problemem okazało się to, że grunty wchodzące w skład nieruchomości przeznaczonej do sprzedaży były uprawiane jako grunty orne przez rolnika prowadzącego działalność gospodarczą wydzierżawiającego nieruchomość. Bo choć małżonkowie stwierdzili, że grunty nie były wykorzystywane przez żadnego z nich w celu realizowania działalności gospodarczej, to były i są przedmiotem umowy dzierżawy z przedsiębiorcą rolnym.

Fiskus nie zgodził się, że planowana transakcja będzie miała charakter sprzedaży towarów stanowiących część majątku osobistego. Urzędnicy podkreślili, że dzierżawa nieruchomości jest kwalifikowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o VAT. W konsekwencji, sprzedający nie będzie zbywał majątku osobistego, ale wykorzystywany w prowadzonej działalności gospodarczej. Dlatego sprzedaż nieruchomości będzie podlegała VAT.

W ramach działalności gospodarczej czy nie

Małżonkowie nie zgadzali się z taką kwalifikacją ich aktywności. Przypomnieli, że nie podejmowali żadnych aktywnych działań świadczących o profesjonalnych charakterze sprzedaży. Ma ona charakter sprzedaży towarów stanowiących część majątku osobistego. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu zarzucili fiskusowi błędną wykładnię przepisów o VAT i w pierwszej instancji wygrali.

Co prawda WSA zgodził się, że w sprawie – pomimo charakteru dobra (osobiste) – małżonkowie uzyskują z niego dochód na skutek dzierżawy przez rolnika do celów działalności rolniczej. A fakt wykorzystywania własności nieruchomości w sposób ciągły dla celów zarobkowych powoduje, że to właśnie wykorzystanie musi być uznane za działalność gospodarczą. Jednak, w ocenie sądu, w spornej sprawie fiskus dokonał pewnego uproszczenia, bo sam fakt uznania dzierżawy gruntu za działalność gospodarczą nie ma automatycznego przeniesienia na późniejszą transakcję sprzedaży. Jak zauważył WSA, w przypadku osób fizycznych mamy do czynienia z majątkiem przedsiębiorstwa (wyodrębnionym w sposób wyraźny dla celów prowadzonej działalności gospodarczej) i majątkiem prywatnym. Może się zdarzyć, że elementy majątku prywatnego są wykorzystywane do celów zarobkowych, a mimo to pozostają w majątku prywatnym.

Tak stało się w spornej sprawie. Skarżący wraz z małżonką kupił nieruchomości, których nie zaliczył do majątku przedsiębiorstwa, ale zachował w majątku prywatnym. To, że dzierżawi te nieruchomości nie oznacza, zdaniem WSA, że zostały one zaliczone do aktywów przedsiębiorstwa, skoro takiego przedsiębiorstwa skarżący nie prowadzi. Nie można zatem w takiej sytuacji czynić konkluzji, że taka sprzedaż czyniona jest w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. W sytuacji wygaśnięcia umowy dzierżawy nie ma już okoliczności – czerpania zysku z dobra - która wskazywałyby, że mamy do czynienia z działalnością gospodarczą.

Sąd nie miał wątpliwości, że taka sprzedaż nie odbywa się w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, bo w takiej sytuacji ma miejsce powrót do stanu sprzed umowy dzierżawy, czyli zwykłego posiadania majątku prywatnego. Podobna sytuacja ma miejsce przykładowo, gdy osoba fizyczna wynajmuje nieruchomość lokalową na cele mieszkalne, gdyż taka transakcja wchodzi w zakres VAT (tylko jest zwolniona na mocy art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy o VAT). Sprzedaż takiego lokalu po ustaniu wynajmu nie podlega opodatkowaniu VAT, gdyż nie ma wątpliwości, że taka czynność dokonywana jest w ramach zarządu majątkiem osobistym.

W konsekwencji WSA uznał, że transakcja ta nie podlega VAT. Podkreślił, że uprzednia dzierżawa gruntu znajdującego się w majątku prywatnym osoby fizycznej nie może przesądzać o opodatkowaniu VAT późniejszej sprzedaży gruntu.

Był zysk, trzeba zapłacić

Ostatecznie jednak wygrał fiskus. NSA co prawda przypomniał, że każdą sprawę należy badać indywidualnie. Jednak, jak tłumaczyła sędzia sprawozdawca Agnieszka Jakimowicz, nie miał wątpliwości, że w spornej sprawie planowana sprzedaż podlega VAT. Jak wyjaśnił NSA, jeśli zbywca przed sprzedażą czerpie zyski (korzyści) z nieruchomości – tak jak w spornej sprawie oddaje ją w dzierżawę – to na gruncie VAT robi to w ramach działalności gospodarczej. W konsekwencji, późniejsza sprzedaż też ma miejsce w ramach tej działalności.

Z taką wykładnią przepisów o VAT nie zgadza się Adam Bartosiewicz - radca prawny, doradca podatkowy, wspólnik w kancelarii EOL.

– Teza wypowiedziana przez NSA jest dość kontrowersyjna. Osoba fizyczna prowadząca działalność ma na gruncie VAT dwa życia: przedsiębiorcy oraz osoby prywatnej – zauważa Bartosiewicz. I dodaje, że nie jest tak, iż w odniesieniu do jakiegoś składnika majątku osoba fizyczna zawsze pozostanie przedsiębiorcą. Uprzednie wykorzystywanie składnika majątku do celów działalności nie może petryfikować na wieki wieków związku takiego składnika majątku z działalnością.

– Należy przy tym pamiętać, że faktyczne wycofanie danego składnika majątku na cele prywatne też może łączyć się z określonymi skutkami w VAT, tj. ewentualnym opodatkowaniem takiego zdarzenia – podkreśla Adam Bartosiewicz.

podstawa prawna: art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 1 oraz art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 2174 ze zm.)

Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe