Opłata za wydanie kopii dokumentacji medycznej bez VAT

- Szpital – Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej jest podmiotem leczniczym i podatnikiem VAT czynnym. Do szpitala zwrócił się pacjent z prośbą o wydanie kserokopii dokumentacji medycznej. Pacjent oświadczył, że będzie ona służyła dalszemu leczeniu, kontynuowanemu w innej jednostce leczniczej. Szpital świadczy dla pacjentów usługi medyczne w zakresie ratowania, przywracania i poprawy zdrowia, które korzystają ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt. 18 ustawy o VAT. Udzielone świadczenia znajdują potwierdzenie w dokumentacji medycznej pacjenta. Wydanie odpisu dokumentacji medycznej jest ścisłe związane z udzieleniem w/w świadczeń medycznych przez szpital. Za wydane kserokopie dokumentacji medycznej szpital pobrał opłatę. Czy odpłatne udostępnienie pacjentowi kopii dokumentacji medycznej jest zwolnione z VAT? – pyta czytelniczka.

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt. 18 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane w ramach działalności leczniczej przez podmioty lecznicze.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 17 ustawy o VAT, zwolnienia, o których mowa powyżej, nie mają zastosowania do dostawy towarów lub świadczenia usług ściśle związanych z usługami podstawowymi, jeżeli:

- nie są one niezbędne do wykonania usługi podstawowej, zwolnionej z podatku zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT lub

- ich głównym celem jest osiągnięcie dodatkowego dochodu przez podatnika, przez konkurencyjne wykonywanie tych czynności w stosunku do podatników niekorzystających z takiego zwolnienia.

Diagnoza, opieka i terapia

Zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą Trybunału Sprawiedliwości UE, zwolnieniu od VAT podlegają tylko świadczenia, które mają bezpośrednio na celu diagnozę, opiekę lub terapię (zob. wyroki w sprawach C-86/09, C-212/01, C-307/01).

Zatem należy uznać, że pojęcia „usługi opieki medycznej" oraz „świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane" przewidziane w art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT obejmuje świadczenia medyczne wykonywane w celu ochrony, w tym zachowania lub przywrócenia zdrowia osób.

Jest ścisły związek

Gdy celem domagania się dokumentacji medycznej przez osobę uprawnioną (tj. w analizowanej sprawie – pacjenta) jest dalsze leczenie, to wydanie tej dokumentacji będzie następowało w ramach dostarczenia usługi medycznej i będzie stanowiło etap niezbędny, aby osiągnąć pożądane cele terapeutyczne. Oznacza to tym samym, że odpłatne wydanie wyciągów, odpisów lub kserokopii dokumentacji medycznej w celu dalszego leczenia będzie stanowić usługę ściśle związaną z usługami w zakresie opieki medycznej, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT.

Szpital świadczy dla pacjentów usługi medyczne w zakresie ratowania, przywracania i poprawy zdrowia. Te usługi medyczne podlegają zwolnieniu od VAT, a wydanie kserokopii, odpisu dokumentacji medycznej jest ściśle związane z udzieleniem w/w świadczeń medycznych przez Szpital.

Fiskus potwierdza

Podsumowując, szpital spełnia przesłankę o charakterze podmiotowym – jest podmiotem leczniczym, a świadczone przez niego usługi odpłatnego wydawania wyciągów, odpisów oraz kopii dokumentacji medycznej, na wniosek pacjenta, który oświadcza, iż dokumentacja ta będzie służyła dalszemu leczeniu, kontynuowanemu w innej jednostce leczniczej, będą podlegały zwolnieniu od VAT jako usługi ściśle związane z usługą zasadniczą. Dotyczą bowiem wykonanych przez szpital usług medycznych, które podlegają zwolnieniu od VAT i będą wydawane pacjentom. Pogląd ten znajduje potwierdzenie w stanowiskach organów podatkowych i orzecznictwie (por. interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 30 września 2014 r., IBPP3/ 443-704/14/ASz; interpretację ministra finansów z 31 stycznia 2014 r., PT8/033/65/167/SBA/13/RD10408; wyrok WSA w Łodzi z 8 maja 2012 r., I SA/Łd 349/12).

Uzasadnienie

Pełna dokumentacja przebiegu leczenia pacjentów, tj. wszelkich działań podejmowanych w procesie profilaktyki, diagnozowania i terapii pacjentów, jest elementem niezbędnym dla prawidłowego realizowania świadczeń opieki medycznej przez podmioty lecznicze i nie jest możliwe prawidłowe i skuteczne udzielanie świadczeń zdrowotnych bez prowadzenia dokumentacji medycznej. Zatem usługi sporządzania kserokopii, odpisów lub wypisów dokumentacji medycznej wydawanej dla pacjentów w celu zapewnienia im ciągłości świadczeń zdrowotnych należy traktować jako usługi niezbędne dla realizacji usługi głównej świadczonej przez podmiot leczniczy, czyli usługi pozostające w ścisłym związku z usługami w zakresie ochrony zdrowia służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia. Tak wypowiedziała się Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 8 sierpnia 2013 r. (IBPP3/443-657/13/LŻ).

Nie musi się tłumaczyć

Organy podatkowe podkreślają, że art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT nie uzależnia zwolnienia z VAT świadczonych usług od złożenia oświadczenia, w którym pacjent deklarowałby cel wydania kserokopii, wyciągów i odpisów dokumentacji medycznej. Aby świadczone usługi mogły korzystać ze zwolnienia przewidzianego w powyższym przepisie muszą spełniać zawarte w nim przesłanki, tj. muszą być usługami w zakresie ochrony zdrowia służącymi profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia wykonywanymi przez podmioty lecznicze, lub musi to być dostawa towarów lub świadczenie usług ściśle związane z ww. usługami wykonywane przez podmioty lecznicze (interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 8 sierpnia 2013 r., IBPP3/443-657/13/LŻ). Moim zdaniem, podmioty lecznicze powinny starać się posiadać oświadczenia pacjentów o celu wydania dokumentacji ze względu dowodowych.

Na inne cele

Organy podatkowe wskazują natomiast, że świadczenie usługi związanej ze sporządzeniem kserokopii, wyciągów i wydawania odpisów dokumentacji medycznej dla pacjentów w celu innym niż dalsze leczenie nie będzie korzystało ze zwolnienia od VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT i podlega podatkowaniu według podstawowej, tj. 23-proc. stawki VAT (interpretacja ministra finansów z 31 stycznia 2014 r., PT8/033/ 65/167/SBA/13/RD10408; interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 8 sierpnia 2013 r., IBPP3/443-657/13/LŻ).

Uwaga! Zastosowanie zwolnienia z VAT nie jest możliwe także w przypadku usług odpłatnego sporządzania i wydawania kserokopii dokumentacji medycznej na żądanie instytucji wymienionych w art. 26 ust. 3 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, np. sądów, prokuratorów (interpretacja ministra finansów z 31 stycznia 2014 r., PT8/033/65/167/SBA/13/RD10408). ?

Autor jest doradcą podatkowym

podstawa prawna: ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 710 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 186 ze zm.)

Pacjent i jego prawa

Pacjent oznacza osobę zwracającą się o udzielenie świadczeń zdrowotnych lub korzystającą ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych lub osobę wykonującą zawód medyczny.

Pacjent ma prawo do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych.

Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta. Po śmierci pacjenta, prawo wglądu w dokumentację medyczną ma osoba upoważniona przez pacjenta za życia (art. 3 ust. 1 pkt 4, art. 23 ust. 1, art. 26 ust. 1, art. 26 ust. 2 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta).

Stosownie do art. 26 ust. 3 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną również wskazanym w tym przepisie podmiotom na określonych warunkach.

Dokumentacja medyczna jest udostępniana:

1) do wglądu, w tym także do baz danych w zakresie ochrony zdrowia, w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych;

2) poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów, kopii lub wydruków;

3) poprzez wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, jeżeli uprawniony organ lub podmiot żąda udostępnienia oryginałów tej dokumentacji;

4) za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej;

5) na informatycznym nośniku danych (art. 27 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta).