Koszty a pracownik na zwolnieniu lekarskim

Przedsiębiorcy będący nabywcami tzw. towarów wrażliwych, wymienionych w załączniku nr 13 do ustawy o VAT, odpowiadają solidarnie wraz ze sprzedawcą za zaległości podatkowe, w części podatku proporcjonalnie przypadającej na dostawę zrealizowaną na ich rzecz. Odpowiedzialność solidarna ma zastosowanie wtedy, gdy:

- wartość tzw. towarów wrażliwych nabywanych od jednego podmiotu dokonującego ich dostawy, bez kwoty podatku przekroczyła w danym miesiącu 50 000 zł oraz

- w momencie dostawy towarów podatnik wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę tych towarów lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego.

Zdaniem organów podatkowych, transakcje związane z wyrobami stalowymi, paliwami, olejem opałowym czy złotem stanowią bardzo duży „obszar ryzyka". Jak pokazuje doświadczenie, niezwykle trudne jest wykazanie, że okoliczności (warunki) transakcji nie miały wpływu na nieuregulowanie podatku, czy też, że nie odbiegały od okoliczności i warunków zwykle występujących w obrocie. Stąd też pojawia się pytanie w jaki sposób nabywca tzw. towarów wrażliwych może uchronić się przed odpowiedzialnością solidarną za zobowiązania podatkowe jego dostawców.

Jest możliwość wyłączenia

Ustawodawca przewidział możliwość ograniczenia, a w zasadzie wyłączenia tej odpowiedzialności poprzez wprowadzenie tzw. kaucji gwarancyjnej. Nabywca nie podlega odpowiedzialności podatkowej, jeśli kupi towary od podmiotu wymienionego na dzień dokonania dostawy towarów w wykazie podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną w odpowiedniej wysokości. Wykaz prowadzony jest w formie elektronicznej przez ministra finansów. Nowy rok przyniósł liczne, istotne zmiany dla podatników VAT także w zakresie ww. instytucji. Do końca 2016 r. jedynym warunkiem złożenia kaucji gwarancyjnej był brak zaległości podatkowych dostawcy w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa.

Co się zmieniło w tym roku

Ponieważ ustawodawca chciał zaostrzyć warunki uprawniające do skorzystania z instytucji kaucji gwarancyjnej, od 1 stycznia br. na skutek nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług dodano nowe kryteria, które muszą zostać spełnione dla skutecznego wniesienia kaucji. Tak jak to miało miejsce dotychczas, sprzedawca towarów wymienionych w wykazie, tj. w załączniku nr 13 ustawy o VAT jest uprawniony do złożenia w urzędzie skarbowym kaucji gwarancyjnej, jeśli nie posiada zaległości podatkowych w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa. Oprócz tego, sprzedawca nie może być w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

Kolejna przesłanka wprowadzona nowelą do ustawy o VAT, determinująca możliwość zwolnienia nabywcy z odpowiedzialności podatkowej, to obowiązek zapłaty za zakupione towary w całości na rachunek bankowy sprzedawcy albo rachunek sprzedawcy w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej. Przy czym, wymagane jest, aby sprzedawca wcześniej upoważnił bank albo SKOK do przekazywania organom podatkowym lub organom kontroli skarbowej informacji o wszystkich transakcjach realizowanych na tych rachunkach. Numery tych rachunków są natomiast udostępniane w wykazie podmiotów, które wniosły kaucję gwarancyjną. W razie cofnięcia upoważnienia przez dostawcę, bank albo spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa ma obowiązek powiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego o cofnięciu upoważnienia, najpóźniej następnego dnia roboczego od dnia otrzymania oświadczenia o cofnięciu upoważnienia. Zgodnie z przepisami przejściowymi, podatnicy wpisani do wykazu przed 1 stycznia 2017 r. byli zobowiązani do złożenia ww. upoważnienia do końca stycznia 2017 r., a ci którzy nie dopełnili tego obowiązku, zostali z niego wykreśleni od 1 lutego 2017 r.

Dostawca paliw musi mieć koncesję

W przypadku dostawy towarów takich jak benzyna silnikowa, olej napędowy, opałowy i smarowy oraz gazy przeznaczone do napędu silników spalinowych warunkiem, by nabywca był zwolniony z odpowiedzialności podatkowej, jest posiadanie przez dostawcę, na dzień poprzedzający dzień dostawy, wymaganych prawem koncesji. Podatnicy znajdujący się w wykazie przed 1 stycznia 2017 r. nieposiadający stosownej koncesji zostali usunięci z wykazu.

Urząd oceni

Urząd skarbowy ocenia wypełnienie ww. warunków na dzień złożenia kaucji gwarancyjnej. Z kolei, w przypadku, gdy sprzedawca znajduje się w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego, likwidacyjnego bądź wycofał upoważnienie bankowe organom podatkowym uprawniające je do otrzymywania informacji o wszystkich transakcjach na danym rachunku bankowym lub też cofnięto mu koncesje na sprzedaż lub ta koncesja wygasła, wówczas naczelnik urzędu skarbowego z urzędu usuwa taki podmiot z wykazu podmiotów dokonujących dostawy towarów wrażliwych.

Usunięcie z wykazu następuje w formie postanowienia, na które podatnikowi nie przysługuje zażalenie.

Zmiany w wykazie

Przepisy obowiązujące od 1 stycznia br. wprowadzają także zmiany w wykazie towarów objętych odpowiedzialnością podatkową. Wykaz ten został uzupełniony o olej rzepakowy, folię typu stretch, dyski HDD i SSD. Zdaniem organów podatkowych, w obrocie tymi towarami zauważono w ostatnim czasie liczne nieprawidłowości w rozliczaniu VAT. Z listy towarów objętych do tej pory odpowiedzialnością podatkową wyłączono natomiast metale szlachetne, w związku z objęciem ich mechanizmem odwróconego obciążenia.

Od czego zależy wysokość zabezpieczenia

Wartość kaucji gwarancyjnej musi być równa co najmniej jednej piątej kwoty podatku należnego przypadającej na dostawy towarów zrealizowane w danym miesiącu na rzecz podatnika.

Ustawodawca przewidział przy tym minimalne wysokości kaucji gwarancyjnej. W przypadku towarów takich jak m.in. wyroby stalowe, oleje i tłuszcze zwierzęce i roślinne, dyski twarde HDD, SSD, aparaty fotograficzne i kamery cyfrowe, części i akcesoria do fotokopiarek, dyski HDD i SSD, pozostałe filmy i nagrania wideo na dyskach, taśmach magnetycznych itp. nośnikach, atrament do pisania, tusz kreślarski i pozostałe atramenty i tusze, płyty, arkusze, folie, taśmy i pasy z tworzyw sztucznych, niewzmocnionych, nielaminowanych ani niepołączonych z innymi materiałami – wyłącznie folia typu stretch, minimalna wysokość kaucji wynosi 200 tys. zł.

Wyższy minimalny limit, tj. 1 mln zł ustawodawca przewidział dla dostawy benzyn silnikowych, gazów przeznaczonych do napędu silników spalinowych oraz olejów opałowych, smarowych i napędowych.

Zasadniczo, wysokość kaucji gwarancyjnej powinna być płynna, gdyż w poszczególnych miesiącach szacowana wielkość obrotu ze sprzedaży tzw. towarów wrażliwych może być różna. Ustawodawca dopuszcza zarówno możliwość uzupełnienia wysokości kaucji, jak również daje możliwość wniesienia kaucji w wysokości maksymalnej, niezależnie od wysokości obrotu towarami objętymi wykazem. I tak, w przypadku pierwszej grupy towarów kaucja gwarancyjna może wynosić maksymalnie 1 mln zł, a 3 mln zł dla dostawy paliw.

Wiele dopuszczalnych form

Kaucja gwarancyjna może być złożona w formie:

- depozytu pieniężnego złożonego na wyodrębniony rachunek urzędu skarbowego,

- gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej,

- pisemnego nieodwołalnego upoważnienia organu podatkowego, potwierdzonego przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, do wyłącznego dysponowania, do wysokości składanej kaucji gwarancyjnej, środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku prowadzonym w tym banku lub w tej kasie.

Ustawodawca pozostawił podatnikowi swobodę w wyborze formy kaucji, a organ podatkowy nie może odmówić jej przyjęcia w preferowanej przez podatnika formie.

Zaliczenie na poczet zaległości

Jeśli po wniesieniu kaucji gwarancyjnej, u podmiotu, który wniósł kaucję, powstanie zaległość podatkowa, to wówczas kaucję gwarancyjną przeznacza się na jej pokrycie. W tej sytuacji zastosowanie mają przepisy ordynacji podatkowej dotyczące zaliczania nadpłat, przy czym zaliczenie kaucji gwarancyjnej na poczet zaległości podatkowej następuje z dniem powstania zaległości podatkowej. Co istotne, w ten sposób mogą zostać pokryte również zaległości inne niż wynikające z tytułu dostawy towarów wrażliwych, w tym także dotyczące innych podatków.

Autorka jest doradcą podatkowym w Kancelarii Ożóg Tomczykowski