Rz: Od dawna mówi się o konieczności polepszenia analizy ryzyka w kontrolach, by nie nękać nimi uczciwych podatników. Teraz wreszcie Najwyższa Izba Kontroli chwali administrację skarbową za poprawę na tym polu. W jaki sposób to osiągnięto?
Paweł Cybulski: Służby skarbowe są coraz lepiej przygotowane do takiej analizy. To po części efekt naszych coraz bogatszych doświadczeń, ale też zmian w prawie. Na przykład w sprawie rejestracji podatników mamy teraz przepis art. 96 ust. 4a ustawy o VAT. Umożliwia on nam szeroko zakrojoną weryfikację firmy, zanim jeszcze zostanie zarejestrowana jako podatnik [urząd skarbowy może odmówić rejestracji, gdy np. nie ma możliwości skontaktowania się ze starającym się o rejestrację podmiotem – red.]. Wcześniej mieliśmy poniekąd związane ręce zbyt małym zakresem weryfikacji. Być może zdarzają się jeszcze pewne trudności organizacyjne, ale teraz rejestrujemy podatników coraz sprawniej, weryfikując ich za pomocą nowoczesnych narzędzi informatycznych. Stosujemy np. system SCORP służący analizie ryzyka rejestracyjnego. Stosujemy też inne systemy informatyczne przy typowaniu do kontroli już zarejestrowanych i działających podatników. Krótko mówiąc: informatyzacja jest kluczem do poprawy funkcjonowania administracji skarbowej, także w obszarze analizy ryzyka.
Jeśli już mówimy o rejestracji podatników, to NIK zaleca poprawienie tego systemu. Zauważa w swoim raporcie, że proces rejestracji się wręcz wydłużył.
Kontrola NIK dotyczyła okresu od początku roku 2016 do połowy 2017 r. Od tego czasu sporo się zmieniło i można wręcz powiedzieć, że dzisiaj raport ma już tylko wartość historyczną. Oceniam, że czas rejestracji podatników skrócił się o 10–15 proc. Przy tym staramy się sprawnie rejestrować podmioty uczciwe, a wyłapywać np. „słupy", czyli fikcyjne firmy służące działalności przestępczej.
W raporcie zauważono, że w wielu przypadkach zbyt długo trwają postępowania przygotowawcze, gdy podejrzewa się przestępstwo. Ciągną się one nawet ponad 15 miesięcy. Przecież w tak długim czasie oszust może w ogóle zlikwidować działalność i uciec z kraju.
