Rolnik co prawda wskazał, że jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT z tytułu prowadzenia działalności rolniczej. Nie prowadzi jednak żadnej innej działalności gospodarczej. Sprzedawał produkty rolne pochodzące z wywłaszczonych nieruchomości. Grunty były wykorzystywane wyłącznie na cele rolniczej działalności gospodarczej zwolnionej z VAT.
Kiedy dostawa korzysta z preferencji
Podatnik był przekonany, że odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia nieruchomości niezabudowanych należących do niego i żony korzysta ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT. Dostawa gruntów niezabudowanych, będących gruntami rolnymi, które nie są przeznaczone pod zabudowę, jest w świetle tego przepisu zwolniona z VAT. W konsekwencji uważał, że ma prawo do preferencji, bo wywłaszczone zostały tereny niezabudowane, oznaczone jako obszary rolnicze, które nie były również przeznaczone pod zabudowę ani objęte żadnymi decyzjami o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, nigdy nie były wykorzystywane na cele pozarolnicze i należą do prywatnego majątku osób fizycznych w majątkowej wspólności małżeńskiej.
Innego zdania był jednak fiskus. Zauważył, że czynność polegająca na przeniesieniu z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów (np. nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest dostawą towarów. W tej sytuacji bez znaczenia jest fakt, że dostawa nie jest de facto następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa. Odszkodowanie w tym przypadku pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną.
Decyduje status podatnika
Zgodnie z definicją działalności gospodarczej (art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT) dostawa towarów będzie podlegała opodatkowaniu tylko w sytuacji, gdy zostanie dokonana przez podmiot o statusie podatnika, który działa w takim charakterze w odniesieniu do tej konkretnie czynności. Dlatego kluczowe znaczenie dla sprawy ma to, że wnioskodawca ma status czynnego podatnika VAT z tytułu działalności rolniczej. W ocenie fiskusa przedmiotem dostaw były grunty stanowiące składnik majątkowy przedsiębiorstwa służący prowadzeniu działalności gospodarczej, którą – w rozumieniu ustawy o VAT - jest działalność rolnicza. W rezultacie urzędnicy stwierdzili, że dostawa działek gruntu w zamian za odszkodowanie przez czynnego podatnika VAT prowadzącego działalność rolną była dokonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.
Jeśli zaś chodzi o samo zwolnienie, o które pytał podatnik, to fiskus zauważył, że w przypadku realizacji inwestycji drogowych w trybie ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej zastępuje decyzję o lokalizacji inwestycji celu publicznego.
Teren budowlany
A to przesądza o charakterze spornych działek jako przeznaczonych pod zabudowę. W konsekwencji fiskus uznał, że dostawa wywłaszczonych nieruchomości w zamian za odszkodowanie nie korzysta ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT, bo zgodnie z decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, stanowią one teren budowlany. Odszkodowanie za wywłaszczenie podlega opodatkowaniu.