Co do zasady świadczenie usług podlega opodatkowaniu podstawową stawką VAT w wysokości 23 proc. Ustawodawca obniża jednak lub zwalnia od podatku niektóre usługi.
Tantiemy pobierane bezpośrednio
I tak na mocy art. 41 ust. 2 w zw. z art. 146a pkt 2 oraz w zw. z poz. 181 załącznika nr 3 do ustawy o VAT usługi twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (bez względu na PKWiU), wynagradzane w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania, opodatkowane są stawką w wysokości 8 proc. Z kolei na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b ustawy o VAT zwalnia się z podatku usługi kulturalne świadczone przez indywidualnych twórców i artystów wykonawców, w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzane w formie honorariów, w tym za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania utworów. Wykaz usług z załącznika nr 3 do ustawy o VAT nie ma zastosowania dla zakresu sprzedaży usług zwolnionych od podatku lub opodatkowanych stawkami niższymi niż stawka, której dotyczy załącznik. Dlatego należy przyjąć, że ww. usługi są zwolnione z VAT.
Tylko usługi kulturalne
Należy zwrócić uwagę, że ww. przepis ustawy o VAT nie zwalnia z podatku wszystkich czynności wykonywanych przez twórców i artystów, a jedynie świadczone przez nich usługi kulturalne. Jednocześnie ustawa o VAT nie definiuje co należy rozumieć jako usługi kulturalne. Na podstawie orzecznictwa można jednak uznać, że pojęcie to jest dość szerokie. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 11 czerwca 2015 r. (I FSK 1988/13) stwierdził: „norma dotycząca indywidualnych twórców i artystów nie zawiera żadnego odwołania do przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, a zatem także do art. 1 ust. 2 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, zgodnie z którą wskazano dziedziny objęte mecenatem państwa w postaci wspierania i promocji twórczości, edukacji i oświaty kulturalnej, działań i inicjatyw kulturalnych oraz opieki nad zabytkami, a także do art. 2 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, w którym wskazano, że formami organizacyjnymi działalności kulturalnej są w szczególności: teatry, opery, operetki, filharmonie, orkiestry, instytucje filmowe, kina, muzea, biblioteki, domy kultury, ogniska artystyczne, galerie sztuki oraz ośrodki badań i dokumentacji w różnych dziedzinach kultury. Sięganie zatem przy wykładni art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b) u.p.t.u. przy rekonstrukcji pojęcia »usługi kulturalnej« wyłącznie do rozumienia kultury objętej zakresem zainteresowania i mecenatu, czyli patronatu nad sztuką, literaturą i nauką, sprawowanym przez państwo, czy równoważną mu instytucję przekracza ramy nawet wykładni systemowej zewnętrznej".
Aby zatem móc skorzystać ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b ustawy o VAT, należy wypełnić przesłanki przedmiotowe (usługi kulturalne) oraz podmiotowe (twórcy i artyści wykonawcy). Faktura za ww. usługi musi być jednak wystawiona bezpośrednio przez twórcę lub artystę wykonawcę.
Zdaniem fiskusa
Stanowisko to znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej 6 czerwca 2018 r. (0114-KDIP1-1.4012.214. 2018.2.RR). W piśmie tym czytamy: „Jak wynika z opisu analizowanej sprawy, Wnioskodawca jest stroną umów na wystawianie przedstawień artystycznych w zakresie w jakim dotyczą one świadczenia przedmiotowych usług jako artysta wykonawca. Dlatego też po uwzględnieniu powołanych powyżej przepisów prawa stwierdzić należy, że ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b) ustawy Wnioskodawca korzysta / będzie mógł korzystać w odniesieniu do świadczonych przez Stronę usług polegających na wystawianiu przez Wnioskodawcę wraz z zespołem przedstawień artystycznych w postaci koncertów".
Pobierane przez pośrednika
W powołanym wcześniej wyroku NSA stwierdził również, że „(...) wszelkie usługi w zakresie kultury świadczone przez twórców, wynagradzane w formie honorariów podlegają temu zwolnieniu, a jedynym ograniczeniem jest, aby określony podmiot działał jako twórca konkretnego utworu, a zatem z wyłączeniem innych osób niż pierwotny podmiot praw autorskich, spadkobierca czy inny następca prawny (...)".