VAT: Kto skorzysta z ulgi za złe długi

- Jan Igrek, prowadzący usługi szkoleniowo-doradcze, zawarł z Anną Iksińską, prowadzącą działalność gospodarczą, umowę na prowadzenie stałej obsługi kadrowej. Termin płatności za usługi kadrowe określono na ostatni dzień każdego miesiąca. Igrek wystawia kolejne faktury za swoje usługi, ale za miesiące od stycznia do maja 2015 roku nie otrzymał za nie zapłaty. Igrek zapłacił VAT za te miesiące do urzędu skarbowego. W jaki sposób może odzyskać zapłacony podatek? – pyta czytelnik.

Ulga za złe długi przysługuje przedsiębiorcy (czynnemu podatnikowi VAT), który nie otrzymał zapłaty za dostarczony towar lub za wykonaną usługę, ale zapłacił VAT od transakcji do urzędu skarbowego. Celem tej ulgi jest odzyskanie przez przedsiębiorcę zapłaconego podatku. Poniósł on bowiem jego ciężar, mimo, że nie dostał pieniędzy za sprzedany towar lub usługę.

Co mówią przepisy

Rozliczenie VAT należnego w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności reguluje art. 89a ustawy o VAT. Wynika z niego, że wierzyciel może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towaru lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Aby podatnik mógł się ubiegać o zwrot VAT, wierzytelność musi być nieściągalna, a więc przedsiębiorca, mimo podejmowanych prób i wezwań kierowanych do dłużnika, nie uzyskał zapłaty za świadczone usługi lub sprzedane towary. Uprawdopodobnienie tej nieściągalności polega na tym, że wierzytelność nie została zapłacona lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Cztery ustawowe warunki...

Przedsiębiorca (wierzyciel) może odzyskać zapłacony VAT tylko po spełnieniu warunków ustawowych, czyli:

1.

Dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonywana na rzecz podatnika prowadzącego działalność gospodarczą zarejestrowanego jako czynny podatnik VAT, niebędący w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

2.

Na dzień przed złożeniem deklaracji, w której wykazuje się korektę, wierzyciel i dłużnik muszą być czynnymi podatnikami VAT.

3.

Dłużnik nie może być w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

4.

Od daty wystawienia faktury, z której wynika kwota do zapłaty, nie upłynęły dwa lata.

Uwaga! Okres dwuletni należy liczyć od końca roku, w którym faktura została wystawiona.

... i poinformowanie urzędu

Wraz ze złożeniem deklaracji podatkowej, w której wierzyciel koryguje VAT, musi on zawiadomić o tej korekcie właściwy dla niego urząd skarbowy oraz podać kwoty korekty i dane dłużnika.

Aby wierzyciel skorzystał z ulgi na złe długi powinien:

1.

ująć korektę podatku w ewidencji sprzedaży VAT. Obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży wynika z art. 109 ustawy o VAT. Przedsiębiorca wykazuje w niej m.in. podstawę opodatkowania i wysokość podatku. Korektę można wpisać na podstawie noty księgowej;

2.

uwzględnić wartość tej korekty w deklaracji VAT-7 lub VAT-7K;

3.

zawiadomić właściwego dla siebie naczelnika urzędu skarbowego o rozliczeniu korekty wraz z podaniem kwoty, jaką koryguje, oraz danych dłużnika na druku VAT-ZD.

Korektę należy rozliczyć w deklaracji VAT za okres, w którym upłynął 150 dzień od terminu płatności określonego na fakturze lub w umowie. Nie będzie to więc bieżąca deklaracja VAT-7 lub VAT-7K, ale deklaracja odnosząca się do konkretnie wskazanego w ustawie okresu rozliczeniowego.

Jak liczyć

Według zasad wynikających z art. 106 i ust. 1 i ust. 3 pkt 4 ustawy o VAT fakturę wystawia się nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wystąpiła dostawa towaru lub wykonanie usługi. Poza tym fakturę wystawia się nie później niż z upływem terminu płatności w przypadku świadczenia usług stałej obsługi prawnej lub biurowej. Wyjątek stanowi sytuacja, w której termin płatności zostanie określony w umowie niezależnie od wystawienia faktury, np. do 10-go dnia następnego miesiąca. Wtedy niewystawienie faktury przed tym terminem skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w terminie płatności wynikającym z umowy.

Przykład

Umowa na świadczenie usług stałej obsługi prawnej przewiduje termin płatności za styczeń 2016 r. do 10 lutego 2016 r. Załóżmy, że nie wystawiono faktury przed 10 lutego lub wystawiono fakturę później niż termin płatności określony w umowie. 150 dni upływa 10 lipca 2016 roku (151 dzień), ponieważ terminem płatności za wykonaną usługę jest dzień, jaki określono w umowie. Wobec tego wierzyciel ma prawo skorzystać z ulgi na złe długi dotyczącej usługi wykonanej w styczniu w deklaracji za lipiec 2016 roku.

Przykład

20 marca 2016 r. przedsiębiorca wykonał jednorazową usługę doradczą. Fakturę wystawił 15. dnia po wykonaniu usługi i na ten dzień, 4 kwietnia 2016 r., określono termin płatności za usługę. 150 dni upływa 2 września 2015 roku. Jeśli wierzyciel nie otrzyma zapłaty, to w deklaracji za wrzesień 2016 roku będzie miał prawo skorzystać z ulgi za złe długi.

Przykład

Fakturę za jednorazową usługę wykonaną 12 kwietnia 2016 roku wystawiono również 12 kwietnia 2016 roku, z terminem płatności 10 dni po wykonaniu usługi. Termin 150 dni należy liczyć nie od daty wystawienia faktury, lecz od dnia upływu terminu płatności wynikającego z faktury. 150 dzień przypadnie 19 września 2016 roku.

Jan Igrek powinien zatem złożyć w urzędzie skarbowym korekty deklaracji VAT za miesiące lipiec, sierpień, wrzesień i październik 2015 roku oraz zmniejszyć w nich podstawę opodatkowania oraz podatek należny za wykonane usługi. Do każdej korekty powinien dołączyć druk VAT-ZD oraz wniosek o stwierdzenie nadpłaty ze wskazaniem kwoty nadpłaty.

Nierzetelny kontrahent traci

Z art. 89b ustawy o VAT wynika, że dłużnik ma obowiązek pomniejszyć podatek naliczony, jeżeli nie zapłacił należności wynikającej z faktury za dostawę towaru lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Dłużnik musi również złożyć korekty deklaracji VAT-7 lub VAT-7K do okresu, w którym upłynął 150. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Dłużnik koryguje więc podatek naliczony w tych samych okresach, w których wierzyciel pomniejsza VAT należny. Za niewykonanie tego obowiązku dłużnikowi grozi sankcja w postaci dodatkowego zobowiązania podatkowego lub odpowiedzialność karna skarbowa >patrz ramka.

W trakcie upadłości lub restrukturyzacji

W pewnych okolicznościach dłużnik może się uwolnić się od odpowiedzialności. Artykuł 89b ust. 1 ustawy o VAT zwalnia z obowiązku korekty podatku naliczonego tych dłużników, którzy w momencie upływu 150 dni od terminu zapłaty są w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

Fiskus potwierdza

Obowiązek rozliczenia korekty przez dłużnika potwierdzają także organy podatkowe, np. Izba Skarbowa w Łodzi w interpretacji z 2 stycznia 2014 r. (IPTPP1/443-778/13-2/MG). W piśmie tym czytamy: „(...) w przypadku nieuregulowania należności w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Należy jednak pamiętać, iż korekta ta nie jest ostateczna, bowiem w przypadku uregulowania należności w wyniku zaspokojenia wierzytelności zgłoszonej w postępowaniu upadłościowym wnioskodawcy jako dłużnika, która wcześniej została odpisana jako nieściągalna, i względem której została dokonana przedmiotowa korekta podatku w ramach »ulgi na złe długi«, wnioskodawca ma prawo dokonać ponownie korekty zwiększającej podatek naliczony o kwotę podatku wynikającą z uregulowanych faktur. (...) stwierdzić należy, że dłużnik obowiązany jest dokonać korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynie 150 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Tym samym dokonanie korekty w deklaracji za inny okres rozliczeniowy jest nieprawidłowe. Zatem dłużnik jest obowiązany do dokonania korekty kwoty podatku w rozliczeniu za miesiąc, w którym nastąpi upływ 150. dniowego terminu określonego w art. 89b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.".

Bez znaczenia w PIT

Skorzystanie z ulgi za złe długi nie ma żadnego wpływu na rozliczenia podatku dochodowego, ponieważ według art. 14 ust. 1 ustawy o PIT za przychód z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane. Brak zapłaty za wykonane usługi lub sprzedane towary powoduje u przedsiębiorcy powstanie przychodu i obowiązek zapłaty podatku dochodowego. Przedsiębiorca nie wykazuje żadnych korekt w zakresie podatku dochodowego.

podstawa prawna: art. 89a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.)