Szczególnym przedmiotem zbycia (np. sprzedaży lub aportu) jest zorganizowana część przedsiębiorstwa (ZCP) >patrz ramka.
Funkcjonowanie ZCP wiąże się z ponoszeniem wydatków na towary i usługi, które są powiązane z takim zespołem składników. Wątpliwości może sprawiać kwestia wpływu zbycia ZCP na odliczenie podatku naliczonego od tego rodzaju nabyć. Chodzi tu przede wszystkim o odpowiedź na pytanie komu, tzn. zbywcy czy nabywcy ZCP, przysługuje prawo do odliczenia.
Uwaga na przepisy dyrektywy
Podstawową regulacją związaną ze zbyciem ZCP jest art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Z tego powodu, samo zbycie jest neutralne z punktu widzenia VAT, a więc nie podlega opodatkowaniu. Co jednak istotne, przepis ten należy interpretować łącznie z art. 19 zd. 1 unijnej Dyrektywy VAT. Zgodnie z tą regulacją, w przypadku przekazania, odpłatnie lub nieodpłatnie lub jako aportu do spółki całości lub części majątku, państwa członkowskie mogą uznać, że dostawa towarów nie miała miejsca i że w takim przypadku osoba, której przekazano towary, będzie traktowana jako następca prawny przekazującego.
Szczególna sukcesja praw i obowiązków
Z przedstawionych przepisów wynika, że nabywca ZCP może być traktowany jako następca prawny zbywającego. Pozwala to mówić o szczególnej sukcesji praw i obowiązków (w odniesieniu do VAT). Uprawnienia w zakresie VAT przechodzą na nabywcę, jeżeli są one związane z daną ZCP. Dotyczy to w szczególności prawa do odliczenia podatku naliczonego. Teza ta znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym, m.in. w wyroku NSA z 28 października 2011 r. (I FSK 1660/10), w którym stwierdzono, że „podatnik, który nabył przedsiębiorstwo i nadal je prowadzi może korzystać z uprawnień służących zbywcy tego przedsiębiorstwa, a w szczególności nadal może dokonywać odliczeń podatku naliczonego (...). w przypadku zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej jego części dochodzi do sukcesji prawnopodatkowej. Nabywca jest następcą prawnym, beneficjentem czynności aportu podatnika dokonującego zbycia. W takim zakresie, następuje przeniesienie na owego nabywcę zasad dotyczących opodatkowania VAT w odniesieniu do czynności związanych z nabytym mieniem na warunkach identycznych jakie obowiązywały zbywcę gdyby do zbycia nie doszło".
Data graniczna
Datą graniczną jest przy tym moment zbycia ZCP. Po tym czasie to nabywca przejmie prawo do odliczenia od składników (wydatków) związanych z ZCP. Przy czym podatnicy powinni patrzeć na to kiedy dokładnie powstało prawo do odliczenia od danego wydatku – przed czy po zbyciu ZCP. Z prawa powstałego po tej dacie korzysta nabywca. Prawo do odliczenia, które zaistniało wcześniej, przysługuje zbywcy. W ten sposób, możliwe jest przeprowadzenie jasnego podziału uprawnień pomiędzy nimi.
