Mieszkania dla pracowników bez prawa do odliczenia VAT

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 11 kwietnia 2018 r. (I SA/Po 135/18).

We wniosku o interpretację podatnik wskazał, że prowadzi działalność gospodarczą polegającą na produkcji mebli oraz wyrobów tartacznych. Wnioskodawca na własnej nieruchomości – w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej – buduje wielorodzinny budynek mieszkalny przeznaczony na mieszkania dla jego pracowników (pochodzących głównie z Ukrainy). Planuje on udostępniać ww. mieszkania swoim pracownikom nieodpłatnie, a wartość nieodpłatnego świadczenia ustaloną według stawek rynkowych doliczać do dochodu pracowników.

Podatnik zwrócił się do organu podatkowego z pytaniem, czy udostępnianie przez niego własnym pracownikom lokali do celów mieszkaniowych w sytuacji, gdy w wybudowanym budynku nie zaspokaja on swoich potrzeb mieszkaniowych, stanowi podstawę zwolnienia z VAT usługi udostępniania lokali mieszkalnych i w konsekwencji, czy ma on możliwość odliczania VAT od wydatków inwestycyjnych oraz wykończeniowych ponoszonych na ten budynek. Zdaniem podatnika, przysługuje mu prawo do obniżenia VAT należnego o naliczony od tych wydatków.

Organ wydał interpretację, w której nie zgodził się ze stanowiskiem podatnika i stwierdził, że wnioskodawcy w ogóle nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od przedmiotowych wydatków, ponieważ nie będą one wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych VAT. Podatnik wniósł skargę na tę interpretację do WSA w Poznaniu, który jednak nie zgodził się z zarzutami podatnika i ją oddalił.

W ocenie sądu, na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o VAT tylko podatek naliczony od wydatków związanych z czynnościami opodatkowanymi może być odliczony. Wydatki poniesione na budynek mieszkalny są związane z czynnościami nieopodatkowanymi, gdyż służą do nieodpłatnego użyczenia lokali, a następstwem tego jest brak powstania zobowiązania w podatku od towarów i usług. Skoro nie ma podatku należnego przy nieodpłatnym użyczeniu lokali, to nie ma też odliczenia. Wydatki poniesione bezpośrednio w pierwszej kolejności na zapewnienie lokalu pracownikom stanowią cel pierwszorzędny. Nie można tych wydatków, tego bezpośredniego celu, następnie przedkładać na cel pośredni, czyli związek z działalnością gospodarczą, z czynnościami opodatkowanymi, czyli de facto ze sprzedażą czy produkcją mebli, którą zajmuje się podatnik.

—Justyna Szymaszek

współpracowniczka zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Rafał Borowski, konsultant w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

W sprawie będącej przedmiotem postępowania podatnik zwrócił się z zapytaniem o możliwość odliczenia podatku naliczonego od wydatków poniesionych na budynek mieszkalny przeznaczony dla jego obecnych i przyszłych pracowników. Oddalając skargę podatnika, WSA w Poznaniu zwrócił uwagę na sposób wykorzystywania budynku mieszkalnego, konieczność istnienia związku między podatkiem należnym i naliczonym oraz na linię orzeczniczą sądów administracyjnych w tym zakresie.

Zarówno sąd, jak i wcześniej dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, w uzasadnieniu swoich rozstrzygnięć powołali się na nieprawomocny wyrok WSA w Poznaniu z 30 maja 2017 r. (I SA/Po 1604/16). W tym wyroku, w podobnym stanie faktycznym, WSA w Poznaniu wskazał, że zarówno odpłatne, jak i nieodpłatne udostępnianie miejsc pracownikom w hotelu pracowniczym nie będzie czynnością opodatkowaną skutkującą powstaniem podatku należnego. W ocenie WSA w Poznaniu, możliwość skorzystania z prawa do odliczenia podatku naliczonego pośrednio związanego z czynnościami podlegającymi opodatkowaniu nie może stanowić podstawy dla tworzenia otwartego i nieograniczonego katalogu zdarzeń uprawniających do odliczenia podatku naliczonego, pozostających w luźnym związku z wykonywaniem czynności skutkujących powstaniem podatku należnego.

Przy rozpatrywaniu prawa do odliczenia należy zwrócić uwagę na brzmienie art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, który warunkuje uznanie w omawianej sprawie danej czynności za odpłatne świadczenie usług. Brak spełnienia wymienionych przesłanek wynikających z art. 8 ust. 2 ww. ustawy, jest podstawą do traktowania usług realizowanych przez podatnika jako czynności niepodlegających opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.