O rejestrze podatników VAT po raz pierwszy zrobiło się głośno 26 czerwca 2015 r. Wtedy to Ministerstwo Finansów udostępniło podatnikom Portal Podatkowy, w którym można sprawdzić, czy ich kontrahenci są czynnymi podatnikami VAT. Po raz drugi rejestr pojawił się na ustach Polaków na początku 2017 r., kiedy co miesiąc zaczęło z niego znikać kilkanaście tysięcy podmiotów. Urzędy skarbowe nie mają obowiązku informowania zainteresowanych o wykreśleniach. Od stycznia 2017 r. z ewidencji zniknęło ponad 39 tysięcy podatników. W dodatku organy podatkowe rozpoczęły już automatyczną analizę plików JPK_VAT i jednym z trzech głównych testów wykonywanych na plikach jest identyfikacja transakcji zakupu, w których faktury zostały wystawione przez podmioty niezarejestrowane jako czynni podatnicy VAT.
Sankcje również dla uczciwych
Można przypuszczać, że usuwanie kolejnych firm z rejestru podatników VAT nie odbiłoby się tak szerokim echem wśród przedsiębiorców gdyby nie fakt, że konsek- wencje takiego działania może ponieść każdy, kto przeprowadza transakcje na rynku. Jeżeli nasz kontrahent nie jest zarejestrowany jako podatnik VAT, organy podatkowe mogą powziąć podejrzenie, że podatnik uczestniczy w procederze mającym na celu wyłudzenie VAT. To samo dotyczy transakcji wewnątrzwspólnotowych, w których kontrahent nie jest zarejestrowany jako podatnik VAT-UE, a także posługiwania się błędnym numerem NIP lub VAT-UE.
W przypadku zakupów od kontrahenta niezarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, organy podatkowe mogą zakwestionować prawo do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez taki podmiot. Ponadto, od stycznia 2017 r. nabywcy w tych okolicznościach grozi dodatkowa, 100-proc. sankcja z tytułu nieuprawnionego zawyżenia podatku do odliczenia. Wreszcie, w przypadku transakcji sprzedaży krajowej rozliczanych z zastosowaniem tzw. mechanizmu odwrotnego obciążenia (reverse charge), organy podatkowe mogą nałożyć dodatkowe zobowiązanie podatkowe, jeżeli nabywca nie jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.
Wiele przyczyn – jeden skutek
Choć nie istnieje podstawa prawna, która zobowiązywałaby ministra finansów do prowadzenia rejestru podatników VAT, ustawodawca w art. 96 ust. 9 i 9a ustawy o VAT w wskazał szeroki katalog przesłanek wykreślenia z niego podmiotów.
- Naczelnik urzędu skarbowego wykreśla podatnika z rejestru w szczególności, jeśli podmiot nie istnieje albo podał on w zgłoszeniu rejestracyjnym nieprawdziwe dane.