Dostawa budynków, budowli lub ich części (z wyjątkiem, gdy jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim albo w okresie do dwóch lat od pierwszego zasiedlenia) korzysta zasadniczo ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT. Podatnicy mogą jednak zrezygnować z tego zwolnienia pod warunkiem złożenia odpowiedniego oświadczenia (a więc skorzystać z tzw. opcji opodatkowania). W wyroku z 14 marca 2018 r. (I FSK 854/16) NSA orzekł o formie, w jakiej można to zrobić.
Bez wizyty w urzędzie
Rozpatrywana przez sąd sytuacja dotyczyła lokalu sprzedanego na podstawie aktu notarialnego podpisanego w lipcu 2014 r. W treści aktu sprzedawca i nabywca złożyli zgodne oświadczenie o rezygnacji ze zwolnienia z VAT. Fizyczne wydanie lokalu nastąpiło trzy tygodnie później.
Podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10, i wybrać opodatkowanie dostawy budynków, budowli lub ich części, pod warunkiem, że dokonujący dostawy i nabywca budynku, budowli lub ich części są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni. Zgodnie z art. 43 ust. 10 pkt 2 ustawy o VAT, przed dniem dokonania dostawy tych obiektów kontrahenci muszą jednak złożyć właściwemu dla ich nabywcy naczelnikowi urzędu skarbowego, zgodne oświadczenie o skorzystaniu z tego wyboru. NSA miał przesądzić, czy ważne było oświadczenie złożone w akcie notarialnym.
Kiedy ma miejsce dostawa
Najpierw trzeba było jednak ocenić, kiedy w ogóle nastąpiła dostawa lokalu. NSA potwierdził, że doszło do niej w momencie podpisania aktu notarialnego. Już bowiem wtedy prawo do dysponowania lokalem jak właściciel przeszło na nabywcę. Bez znaczenia była okoliczność późniejszego wydania nieruchomości. W konsekwencji, oświadczenie o wyborze opcji opodatkowania nie zostało w rozpatrywanej sprawie złożone przed dostawą.
Kluczową kwestią było jednak to, czy oświadczenie złożone w takiej formie mogło, mimo wszystko, wywołać skutek prawny. Organ podatkowy, powołując się na dosłowne brzmienie przepisu, uznał że nie (sąd I instancji podzielił to stanowisko). Odpowidnia regulacja wyraźnie bowiem wymaga złożenia oświadczenia przed dokonaniem dostawy. Zgodnie z tym stanowiskiem, stosowne oświadczenie podatnicy muszą bezwzględnie przekazać do organu podatkowego przed podpisaniem aktu notarialnego. W przeciwnym razie wybór opcji opodatkowania nie odniósłby skutku prawnego.