Koniec zwolnienia z VAT dla likwidacji szkód

Zmiany, które zaczną obowiązywać od 1 lipca br., dotkną wielu podatników z branży finansowej i ubezpieczeniowej. Część usług pomocniczych do usług ubezpieczeniowych i finansowych może bowiem utracić prawo do zwolnienia z VAT.

Publikacja: 22.05.2017 07:00

Koniec zwolnienia z VAT dla likwidacji szkód

Foto: www.sxc.hu

Uchwalona 1 grudnia 2016 roku ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw wprowadziła wiele zmian mających na celu ograniczenie nadużyć i uszczelnienie poboru VAT (większość z nich weszła w życie 1 stycznia 2017 roku). Przy okazji zmiany dotknęły jednak także zakres zwolnienia z VAT dla usług pomocniczych do usług finansowych i ubezpieczeniowych, co było konsekwencją wyroku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 17 marca 2016 roku (sprawa C-40/15, Aspiro S.A.).

Uchylenie przepisów...

W wyniku nowelizacji od 1 lipca 2017 br. zostanie uchylony ust. 13 i 14 w art. 43 ustawy o VAT. Zgodnie z ust. 13 zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.

W konsekwencji, zabraknie przepisu, który rozszerzał zwolnienie na tzw. usługi „okołofinansowe" i „okołoubezpieczniowe". Należy przy tym zaznaczyć, że wiele podmiotów działających w branży ubezpieczeniowej i finansowej lub świadczących usługi na rzecz takich podmiotów uzyskało interpretacje podatkowe, z których wynikało, że świadczone przez nich usługi korzystają ze zwolnienia, właśnie na podstawie ust. 13 i tym samym interpretacje takie mogą stracić moc ochronną. Nie oznacza to jednak, że wszystkie „okołofinansowe" i „okołoubezpieczeniowe" usługi będą opodatkowane VAT.

...jest skutkiem wyroku TSUE

W wyroku wydanym przez Trybunał Sprawiedliwości UE 17 marca 2016 r. wyjaśniona została kwestia dotycząca możliwości zastosowania zwolnienia z VAT na podstawie Dyrektywy 2006/112/WE w odniesieniu do świadczonych usług likwidacji szkód. Aspiro, będąca stroną postępowania krajowego, nie była ani zakładem ubezpieczeń, ani agentem czy też brokerem ubezpieczeniowym, a także nie wykonywała działalności, która mogłaby być uznana za dokonywaną przez takich brokerów lub agentów.

TSUE uznał, że na podstawie dyrektywy usługi likwidacji szkód nie korzystają ze zwolnienia z VAT (zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. a Dyrektywy 2006/112), gdyż:

1) działalność polegająca na likwidacji szkód w imieniu i na rzecz ubezpieczyciela w żaden sposób nie jest związana z wyszukiwaniem klientów i kontaktowaniem ich z ubezpieczycielem w celu zawarcia umów ubezpieczenia, a w konsekwencji nie jest charakterystyczna dla działalności brokera lub agenta ubezpieczeniowego;

2) usługi likwidacji szkód świadczone przez usługodawcę nie są rozumiane jako świadczenie usług przez pośrednika ubezpieczeniowego, lecz stanowią rozczłonkowanie działalności wykonywanej przez zakłady ubezpieczeń.

TSUE orzekł także, że w odniesieniu do transakcji ubezpieczeniowych nie można stosować analogii dotyczącej usług finansowych. Należy wskazać, że art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy (zwolnienie dotyczące usług ubezpieczeniowych) obejmuje wyłącznie transakcje ubezpieczeniowe sensu stricte, natomiast art. 135 ust. 1 lit. d) i f) dyrektywy (zwolnienie dotyczące usług finansowych) uwzględnia także transakcje „dotyczące" lub „których przedmiotem są" określone transakcje finansowe (podobnie wskazano w wyroku Taksatorringen, C 8/01, EU:C: 2003:621, pkt 43). W konsekwencji TSUE orzekł, że na podstawie dyrektywy zwolnienie z VAT jest znacznie szersze w odniesieniu do usług „okołofinansowych" niż usług „okołoubezpieczniowych".

Należy jednak zaznaczyć, że polska ustawa o VAT w art. 43 ust. 13, rozszerzała do tej pory zakres zwolnienia na wiele usług „okołoubezpieczeniowych" i w konsekwencji w odniesieniu do transakcji podlegających opodatkowaniu w Polsce, powinny mieć zastosowanie przepisy korzystniejsze.

W konsekwencji wyroku TSUE polski ustawodawca w całości uchylił art. 43 ust. 13 i 14 ustawy VAT, uzasadniając to dostosowaniem polskiego prawa do właściwej wykładni dyrektywy. Należy jednak zaznaczyć, że w odniesieniu do usług „okołofinansowych" zwolnienie przewidziane w dyrektywie ma szerzy zakres (transakcje „dotyczące" lub „których przedmiotem są") i obejmuje części składowe usługi wykonywanej przez podmiot trzeci (takie rozumienie zwolnienia zostało wskazane w wyrokach w sprawach C–2/95 SDC, C–235/00 CSC, C–169/04 Abbey National, C–350/10 Nordea Pankki Suomi Oyj), co nie zostało jednak uwzględnione w obecnym brzmieniu ustawy VAT. Mając to na względzie, w świetle orzecznictwa TSUE, zwolnione od VAT powinny być w dalszym ciągu usługi stanowiące odrębną całość i pełniące specyficzne i istotne funkcje usług finansowych.

Co wynika z uzasadnienia

Z uzasadnienia do nowelizacji wynika, że utrata zwolnienia dotyczy zasadniczo usług świadczonych przez podmioty trzecie na rzecz zakładów ubezpieczeń w zakresie szeroko rozumianej likwidacji szkód, obejmującej m.in. usługi call center, szacowanie wysokości szkód, naprawę uszkodzonych rzeczy, wynajem samochodu zastępczego, holowanie uszkodzonego pojazdu, rezerwację miejsca w hotelu i wszelkie inne czynności natury technicznej.

Usunięcie jednak całego rt. 43 ust. 13 ustawy o VAT sugeruje, że nowelizacja powinna mieć podobny skutek także w odniesieniu do wielu usług będących elementem usług finansowych. Zgodnie jednak z treścią uzasadnienia do nowelizacji, możliwość oceny czy dane usługi będą podlegały zwolnieniu będzie wynikać z orzecznictwa TSUE. Wydaje się zatem nieuzasadnione usunięcie całego przepisu, w przypadku gdy możliwa była jego zmiana umożliwiająca zastosowanie zwolnienia wyłącznie do usług stanowiących właściwy i niezbędny element usługi finansowej.

Wyłączenie dla czynności technicznych

Należy jednak zaznaczyć, że zgodnie z orzecznictwem TSUE ze zwolnienia z tytułu usług finansowych nie mogą korzystać zasadniczo usługi o charakterze czysto technicznym, np.: usługi administracyjne, czy usługi call center.  —Jakub Ziętek

podstawa prawna: ustawa z 1 grudnia 2016 r. ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2016 r. poz. 2024)

Zdaniem autora

Nowelizacja utrudni korzystanie z preferencji - Jakub Ziętek, starszy konsultant w MDDP

Samo uchylenie bezpośrednich przepisów umożliwiających zwolnienie z VAT odrębnych usług stanowiących niezbędny element usługi finansowej nie oznacza automatycznego opodatkowania świadczonych usług. Działanie ustawodawcy de facto utrudniło wyłącznie znalezienie przepisów mogących stanowić podstawę prawną do stosowania tego zwolnienia. Mając jednak na uwadze zarówno treść dyrektywy oraz orzecznictwo TSUE, a także samo uzasadnienie do nowelizacji, należy zaznaczyć, że część usług będących elementem usługi finansowej, wskazanych w art. 43 ust. 1 pkt 7 oraz pkt 38-41 ustawy VAT, będzie mogła dalej podlegać pod zwolnienie.

Przepisy, które będą obowiązywały od 1 lipca 2017 roku, a w zasadzie brak jasnych przepisów umożliwiających zwolnienie usług pomocniczych (norma ma wynikać bezpośrednio z obecnego brzmienia art. 43 ust. 1 pkt 7 i 38–41, które powinny implementować przepisy dyrektywy i ich wykładni, uwzględniającej orzecznictwo TSUE), mogą skutkować zmianą dotychczasowej struktury prowadzenia działalności przez wiele podmiotów działających w branży finansowej, a na pewno ubezpieczeniowej (np. w zakresie outsourcowania określonych usług). Niewątpliwie ustalenie czy dana usługa podlega pod zwolnienie czy nie, od 1 lipca 2017 roku, będzie znacznie utrudnione i będzie wymagało indywidualnej analizy obejmującej dotychczasowy dorobek orzecznictwa TSUE. W ustawie o VAT nie będzie już bowiem przepisu bezpośrednio dającego takie prawo w odniesieniu do usług pomocniczych.

Na marginesie należy zaznaczyć, że w związku z uchyleniem ust. 13, straci moc wiążącą wiele interpretacji podatkowych wskazujących jako podstawę zwolnienia właśnie ten przepis. Co prawda – jak wynika z uzasadnienia do nowelizacji – powinna nadal obowiązywać norma prawna umożlwiająca zwolnienie usługi stanowiącej niezbędny element usługi finansowej. Teoretycznie, jeżeli więc taka norma będzie wynikać z innego przepisu, to tym samym będzie można uznać, że nie dojdzie do zmiany stanu prawnego oraz dezaktualizacji oceny prawnej stanowiska pytających wyrażonych w wydanych interpretacjach (zgodnie z odpowiedzią ministra finansów na interpelację poselską nr 22176 z 3 grudnia 2013 r., nie jest to jednak kwestia bezsporna). W praktyce, wydaje się, że mogą się z tym wiązać problemy (orzecznictwo w tym zakresie nie jest jednomyślne), a ryzyko zakwestionowania przez organy skarbowe otrzymanej interpretacji na etapie postępowania kontrolnego może być bardzo wysokie. Może się zatem okazać, że bezpieczniejszym rozwiązaniem będzie potwierdzenie możliwości dalszego zwolnienia. Tym samym może należałoby wystąpić z wnioskiem o uzyskanie indywidualnej interpretacji podatkowej, tym razem uzasadniając zwolnienie orzecznictwem TSUE.

Uchwalona 1 grudnia 2016 roku ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw wprowadziła wiele zmian mających na celu ograniczenie nadużyć i uszczelnienie poboru VAT (większość z nich weszła w życie 1 stycznia 2017 roku). Przy okazji zmiany dotknęły jednak także zakres zwolnienia z VAT dla usług pomocniczych do usług finansowych i ubezpieczeniowych, co było konsekwencją wyroku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 17 marca 2016 roku (sprawa C-40/15, Aspiro S.A.).

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami