Otrzymanie przed realizacją usługi turystycznej zaliczki i powstanie z tego tytułu obowiązku podatkowego na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy o VAT było zagadnieniem spornym. Część organów uważała, że taki obowiązek nie powstanie, ponieważ opodatkowaniu podlegałaby w takim przypadku nieznana jeszcze marża (por. interpretację Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 27 kwietnia 2017 r., IPTPP2/443-238/14-3/17-S/KW; wyrok NSA z 19 grudnia 2016 r., I FSK 510/15).

Czytaj także: Świadczenie usług turystycznych w księgach

Szacunki i prognozy

Część orzeczeń podatkowych (por. interpretacje Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej: z 12 czerwca 2017 r., 0112-KDIL2-2.4012.8.2017.2.AD, z 11 grudnia 2017 r., 0112-KDIL2-2.4012.477.2017.1.AP, z 6 października 2017 r., 0114-KDIP1-3. 4012.261. 2017.2.MT) wyrażała jednak odmienne stanowisko (identyczne z wyjaśnieniami Ministerstwa Finansów). Zgodnie z nim, w przypadku usługi turystycznej opodatkowanej w systemie VAT-marża, obowiązek podatkowy w VAT powstaje na zasadach ogólnych, czyli w momencie wykonania tej usługi, a jeżeli przed jej wykonaniem zostanie uiszczona całość lub część należnej zapłaty w formie zaliczki lub przedpłaty – obowiązek podatkowy powstanie z chwilą jej otrzymania, w odniesieniu do otrzymanej kwoty (art. 19a ust. 1 i 8 ustawy o VAT). W razie otrzymania przed realizacją usługi turystycznej zaliczki, przedsiębiorca turystyczny powinien skalkulować od niej VAT biorąc pod uwagę, że podstawą opodatkowania w tym przypadku jest także marża. Przedsiębiorca powinien opodatkować różnicę między otrzymaną przedpłatą, a rzeczywistymi kosztami poniesionymi na nabycie towarów i usług od podmiotów trzecich dla bezpośredniej korzyści turysty, pomniejszoną o należny VAT. Możliwe jest również rozwiązanie alternatywne, polegające na przyjęciu w chwili otrzymania przedpłaty na poczet usługi turystycznej marży przewidywanej, czyli oszacowanej przy określaniu ceny danej wycieczki na podstawie planowanych kosztów, jakie zostaną poniesione z tytułu świadczonych usług. Oznacza to możliwość założenia pożądanej kwoty marży lub uwzględnienie marży w wysokości zwykle stosowanej przy realizacji podobnych usług, zamiast kalkulacji aktualnej marży uwzględniającej faktycznie poniesione wydatki. Cena wycieczki jest z reguły stała dla określonego klienta (znana już w momencie dokonywania pierwszych przedsprzedaży tej wycieczki; powinny ją potwierdzać stosowne dokumenty, np. umowy zawarte z hotelami, przewoźnikami). Za zasadną należy więc także uznać możliwość opodatkowania VAT tak obliczonej marży lub jej części, odpowiadającej otrzymanej zaliczce. W sytuacji natomiast, gdy będą już znane rzeczywiste koszty poniesione z tytułu zakupu towarów i usług od podmiotów trzecich dla bezpośredniej korzyści turysty, w odniesieniu do danej wycieczki, i marża końcowa (ostateczna), obliczona przy uwzględnieniu tych kosztów będzie inna niż marża prognozowana, wówczas należy odpowiednio skorygować VAT w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym usługa turystyczna została wykonana. Ponieważ ta kwestia budziła kontrowersje interpretacyjne, Naczelny Sąd Administracyjny (postanowieniem z 16 lutego 2017 r., I FSK 831/15) skierował w tej materii pytanie prejudycjalne do Trybunał Sprawiedliwości UE.

Trybunał orzekł

Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z 19 grudnia 2018 r. (C-422/17) orzekł, że w przypadku, gdy biuro podróży podlegające procedurze szczególnej pobiera zaliczkę na poczet zapłaty za usługi turystyczne, które będzie świadczyło turyście, podatek od wartości dodanej (VAT) jest wymagalny w chwili otrzymania ww. zaliczki, pod warunkiem, że w momencie tym świadczone usługi turystyczne są precyzyjnie określone. Marża biura podróży, a w konsekwencji podstawa opodatkowania VAT, stanowi różnicę między całkowitą kwotą, z wyłączeniem podatku od wartości dodanej (VAT), do zapłaty przez turystę, a faktycznymi kosztami poniesionymi przez biuro podróży na poprzednim etapie obrotu z tytułu dostaw towarów i usług świadczonych przez innych podatników, gdy transakcje te służą bezpośredniej korzyści turysty. Jeżeli kwota zaliczki jest równa całkowitej cenie usługi turystycznej lub istotnej części tej ceny, a biuro podróży nie poniosło jeszcze żadnych faktycznych kosztów lub tylko ograniczoną część całkowitych kosztów tej konkretnej usługi, lub jeżeli rzeczywiste koszty konkretnej podróży poniesione przez biuro podróży nie mogą być ustalone w chwili wpłaty zaliczki, marża zysku może być ustalona na podstawie oszacowania faktycznych kosztów całkowitych, jakie biuro to ostatecznie poniesie. W celu dokonania takiego oszacowania biuro podróży powinno uwzględnić, w stosownych przypadkach, koszty dotychczas faktycznie poniesione w momencie wpłaty zaliczki. Dla celów obliczenia marży od całkowitej ceny podróży należy odjąć szacowane faktyczne koszty całkowite, a podstawa opodatkowania VAT podlegającego zapłacie w związku z wpłatą zaliczki jest obliczana poprzez pomnożenie kwoty tej zaliczki przez procent, jaki stanowi określona w ten sposób przewidywalna marża zysku w całkowitej cenie podróży.