Sprawa dotyczyła zakresu zwolnienia z VAT dla prac konserwatorskich. Z wniosku o interpretację wynikało, że podatniczka skończyła studia na Wydziale Sztuk Pięknych i otrzymała tytuł magistra sztuki w zakresie konserwacji i restauracji malarstwa i rzeźby polichromowanej. Jako twórca posiada prawa autorskie. Od 1998 r. prowadzi działalność gospodarczą i odprowadza podatek w formie karty podatkowej. Jej działalność GUS zakwalifikował jako PKD 91.03.2, tj. działalność historycznych miejsc i budynków oraz podobnych atrakcji turystycznych. Kobieta wyjaśniła, że wykonywane przez nią usługi to prace konserwatorsko-restauratorskie, które są ściśle związane z kulturą i dotyczą zabytków ruchomych. Po zakończeniu prac podatniczka przekazuje zleceniodawcy dokumentację tych prac oraz prawa autorskie do wykonywanego dzieła. Zapytała, czy wykonywana przez nią działalność gospodarcza korzysta ze zwolnienia z VAT. Sama nie miała wątpliwości, że ma prawo do zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b ustawy o VAT.
Fiskus nie potwierdził tego stanowiska. Uznał, że kobieta nie może być uznana za twórcę, bo przejawem prowadzonej przez nią działalności nie jest powstanie utworu, lecz jego konserwacja i restauracja, związane z wykonaniem określonych czynności o charakterze technicznym. Usługi konserwatorskie i restauratorskie mają charakter prac odtworzeniowych, pozbawione są indywidualnego, kreatywnego działania. Są to prace naprawcze, które nie przyczyniają się do powstania czegoś twórczego, a jedynie uzupełniają lub odtwarzają stan pierwotny. Zdaniem fiskusa, charakter wykonywanych prac nie wskazuje, aby były wykonywane przez podmiot wymieniony w art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b ustawy o VAT. W związku ze zmianą przepisów, usługi konserwatorskie i restauratorskie od 1 stycznia 2012 r. nie korzystają ze zwolnienia.
Podatniczka zaskarżyła interpretację, a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy uwzględnił jej skargę. Racji fiskusowi nie przyznał też Naczelny Sąd Administracyjny. Przypomniał, że z VAT zwolnione są usługi kulturalne świadczone przez indywidualnych twórców i artystów wykonawców, w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzane w formie honorariów, w tym za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania utworów.
NSA nie miał wątpliwości, że art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b ustawy o VAT podlegają usługi konserwatorskie i restauratorskie, jeśli mają charakter działalności twórczej i wyróżniają się indywidualnością. Zwolnienie to nie dotyczy jedynie przypadków, gdy prace konserwatorskie i restauratorskie obejmują wyłącznie czynności o charakterze czysto technicznym. Okoliczność, że przedmiotem prac (zabiegów) konserwatorskich i restauratorskich jest dzieło stworzone przez innego twórcę nie oznacza, że w toku ich prowadzenia nie mogą powstawać oryginalne utwory, stanowiące przejaw indywidualnej twórczości konserwatora czy restauratora. Innymi słowy, osiągnięcie celu prac konserwatorskich i restauratorskich w konkretnym przypadku może wiązać się z pracą twórczą i wymagać kreatywności, skutkującej powstaniem utworu w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim, np. dokumentacji projektowej, której egzemplarz będzie posiadał cechy utworu.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 31 stycznia 2018 r.