Kiedy od kaucji gwarancyjnej trzeba zapłacić VAT

Przekazanie określonej kwoty jako gwarancji wykonania umowy nie jest uregulowaniem należności i nie powoduje skutków podatkowych. Gdy jednak zostanie zaliczona na poczet ceny, powstanie obowiązek rozliczenia jej z fiskusem.

Aktualizacja: 07.05.2018 08:02 Publikacja: 07.05.2018 06:45

Kiedy od kaucji gwarancyjnej trzeba zapłacić VAT

Foto: AdobeStock

Kaucja gwarancyjna to suma złożona w celu udzielenia gwarancji dotrzymania zobowiązania. Może ona przybierać różne formy. Przy zawieraniu postanowień dotyczących kaucji podatnicy powinni zwrócić uwagę m.in. na kwestię rozliczenia VAT.

Nie jest zaliczką ani przedpłatą

Kaucje są często wpłacane przez usługobiorców (nabywców), którzy w ten sposób dają gwarancję, że nie wycofają się z zakupu zamówionej usługi lub towaru. Innym przykładem jest kaucja uiszczana przez najemcę na poczet strat w przedmiocie najmu.

Przyjmuje się, że tego rodzaju kaucje są neutralne z punktu widzenia VAT. Ich uiszczenie nie jest uznawane za uregulowanie należności. Kaucja nie jest bowiem zaliczką, czy też przedpłatą. Nie znajduje więc wtedy zastosowania art. 19a ust. 8 ustawy o VAT, w świetle którego dokonanie zapłaty przed wykonaniem usługi lub dostawy powoduje powstanie obowiązku podatkowego z chwilą jej otrzymania (w odniesieniu do wpłaconej kwoty).

Pogląd ten znajduje pełne potwierdzenie w orzecznictwie, np. w wyroku WSA w Warszawie z 15 lipca 2014 r. (III SA/Wa 2347/13). Czytamy w nim, że „(...) kaucja jest opłatą pełniącą funkcję zabezpieczenia pobieranego na wypadek niepokrycia przez klienta wyrządzonej szkody. Nie jest uiszczana na poczet wypożyczeń i innych usług, lecz stanowi gwarancję zrekompensowania mogącej powstać straty. Nie ma również bezzwrotnego charakteru, a to oznacza, iż pomimo świadczenia usług na rzecz czytelnika nie jest zatrzymywana jako wynagrodzenie za te usługi".

Zmiana funkcji

W praktyce możliwe jest również zaliczenie kaucji na poczet ceny za dostawę towarów lub świadczenie usług – zarówno przed dokonaniem sprzedaży, jak i po zrealizowaniu świadczenia. Przyjmuje się, że w pierwszym przypadku, zaliczona kwota jest przedpłatą, tj. płatnością uiszczoną (zaliczoną) na poczet przyszłego świadczenia. W ten sposób uiszczona uprzednio kwota zmienia swoją funkcję prawną. W konsekwencji, konieczne jest rozpoznanie obowiązku podatkowego w odniesieniu do danej kwoty (z wyjątkiem przypadków, w których wpłata przedpłaty nie powoduje powstania obowiązku podatkowego).

Przykład

Podatnik przyjął wstępne zamówienie klienta na wykonanie projektu. Przy zamówieniu usługobiorca uiścił kaucję gwarancyjną, która miała stanowić zabezpieczenie, że nie wycofa się on z zamówienia. W późniejszym czasie strony uściśliły szczegóły wykonania usługi (jej dokładny charakter oraz czas wykonania). Jednocześnie postanowiono, że wpłacona uprzednio kaucja zostanie zaliczona na poczet świadczenia. Wraz z tą datą podatnik powinien rozpoznać obowiązek podatkowy w VAT.

Usługi budowlane

Ze szczególnego rodzaju przypadkiem kaucji możemy mieć do czynienia w odniesieniu do usług budowlanych, kiedy to wykonujący prace odpowiada za wady ujawnione po odbiorze zamówienia. Istotną okolicznością jest przy tym to, że to roboty i usługi są zazwyczaj wykonywane w dłuższym okresie, a zamawiający chce i musi zabezpieczyć swoje interesy w obliczu występującego na tym rynku ryzyka nienależytego wykonania umów. Kaucja z tego tytułu z reguły przewidziana jest jako określona procentowo część kwoty należności wynikających z tytułu wykonanych robót, zatrzymana przez inwestora na określony czas do momentu ich zakończenia i upływu terminu udzielonej gwarancji. Stanowi ona formę zabezpieczenia należytego wykonania robót przez wykonawcę, bądź też służy do pokrycia ewentualnych roszczeń wynikających z nienależytego wykonania.

Skutki potrącenia

Zazwyczaj w umowach stanowi się, że zapłata należnej za dane zlecenie kaucji gwarancyjnej polega na zatrzymaniu przez zamawiającego części wynagrodzenia należnego dla wykonawcy. W konsekwencji, ustalone wynagrodzenie za usługę jest uznawane za zapłacone w całości, mimo zatrzymania tej jego części, która odpowiada kaucji. W ten sposób dochodzi do potrącenia wzajemnych należności. Zamawiający reguluje całość należności za świadczenie, a jednocześnie potrąca kaucję.

Potrącenie (dotyczące części wynagrodzenia odpowiadającej kaucji) ma taki sam skutek jak bezpośrednia zapłata. W związku z tym, podstawą opodatkowania za usługę jest cała kwota należna usługodawcy za wykonanie usługi budowlanej. Obowiązek podatkowy powstanie w stosunku do całej kwoty należności wykazanej w fakturze, pomimo, że kwota wpłacona została pomniejszona o kwotę kaucji gwarancyjnej. Tak przyjmują organy podatkowe, np. dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 29 grudnia 2015 r. (IBPP2/4512-843/15/ICz). Stanowisko to potwierdził także WSA w Białymstoku w wyroku z 20 listopada 2013 r. (I SA/Bk 376/13).

Przykład

Podatnik realizuje kontrakt budowlany. Wynagrodzenie ma być uiszczane w określonych umownie terminach. Zastrzeżono, że inwestor będzie potrącał 5 proc. wartości zamówienia tytułem kaucji gwarancyjnej z tytułu zabezpieczenia ewentualnych niedoróbek. Kaucja zostanie zwrócona dopiero po upływie określonego w umowie okresu gwarancji. Obowiązek podatkowy powinien być rozpoznany przez  wykonawcę od całości ustalonego wynagrodzenia.

Autor jest doradcą podatkowym w ECDDP sp. z o.o.

www.ecddp.com

podstawa prawna: art. 19a ust. 8 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1221 ze zm.)

Kaucja gwarancyjna to suma złożona w celu udzielenia gwarancji dotrzymania zobowiązania. Może ona przybierać różne formy. Przy zawieraniu postanowień dotyczących kaucji podatnicy powinni zwrócić uwagę m.in. na kwestię rozliczenia VAT.

Nie jest zaliczką ani przedpłatą

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe