Jak długo może być weryfikowana zasadność zwrotu VAT

Organ podatkowy, ma co do zasady 60 dni na zwrot VAT. Po spełnieniu dodatkowych warunków termin ten może być krótszy. Wynosi wtedy 25 dni. Jednak, w praktyce organy podatkowe bardzo często przedłużają terminy zwrotu VAT, stwierdzając, że zasadność tego zwrotu wymaga dodatkowej weryfikacji. W efekcie, w krańcowych przypadkach przedsiębiorca może czekać na zwrot nawet kilka lat. Nie zawsze takie działanie organów jest zgodne z prawem.

Zgodnie z ustawą o VAT, jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego zweryfikowania, naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć ten termin do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia podatnika dokonywanej w ramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego. Co do zasady organy podatkowe mogą więc prowadzić weryfikację zasadności zwrotu VAT do czasu jej faktycznego zakończenia i nie ograniczają ich tu żadne ściśle określone terminy ustawowe, co potwierdził również NSA w wyroku z 13 października 2017 r. (I FSK 167/16). Nie oznacza to jednak, że okres tej weryfikacji jest dowolny i nie podlega żadnym regułom, a w interesie przedsiębiorcy leży patrzenie urzędnikom weryfikującym na ręce.

Elementy postanowienia

Organ podatkowy może postanowieniem przedłużyć termin zwrotu VAT. Jednak tylko właściwy sposób przedłużenia będzie skuteczny. Jeśli organ zrobi to w sposób niewłaściwy, co wcale nie zdarza się rzadko, to przedsiębiorca będzie mógł odzyskać zwrot VAT wcześniej nawet jeśli nadal będzie się toczyć kontrola dotycząca jego zasadności. Oczywiście będzie to wymagało zaskarżenia wadliwego postanowienia.

Postanowienie o przedłużeniu terminu zwrotu VAT musi wskazywać konkretną datę, do której zwrot ten jest przedłużany. W przeciwnym razie będzie ono wadliwe i przedsiębiorca może domagać się wcześniejszego zwrotu.

Musi być konkretna data

Pierwszym poważnym błędem może być niewskazanie w postanowieniu o przedłużeniu zwrotu VAT, dokładnej daty do jakiej zostaje przedłużony termin. Urzędy skarbowe poprzestają wówczas jedynie na wskazaniu, że zwrot VAT zostaje przedłużony do czasu zakończenia weryfikacji zasadności jego zwrotu. Takie działanie powoduje, że przedsiębiorca właściwie nie wie kiedy zakończą się działania organu podatkowego, co narusza podstawowe standardy ochrony podatnika wynikające zarówno z krajowego, jaki i unijnego prawodawstwa i nie pozwala mu na weryfikację poczynań organu podatkowego. Zatem jedynie precyzyjne oznaczenie terminu przez urząd skarbowy, tj. poprzez wskazanie konkretnej daty, będzie prawidłowe. Potwierdził to również NSA w uchwale 7 sędziów z 24 października 2016 r. (I FPS 2/16).

Urzędnicy nie mogą się spóźnić nawet o dzień

Organy podatkowe również zapominają o tym, że aby termin mógł zostać przedłużony, musi on jeszcze istnieć. Niedopuszczalne jest przedłużanie terminu, który już upłynął. W związku z tym wysłanie postanowienia o przedłużeniu terminu zwrotu VAT chociażby dzień po upływie uprzednio obowiązującego będzie nieskuteczne i przedsiębiorca powinien takie postanowienie zaskarżyć. Stanowisko to zostało potwierdzone wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 1 października 2008 r. (K 16/07).

Konieczne uzasadnienie

Niewystarczające jest wskazanie przez organ podatkowy, że termin zwrotu VAT zostaje przedłużony z uwagi na konieczność weryfikacji zasadności jego zwrotu, co nadal często możemy jeszcze wyczytać z postanowień wydawanych przez organy podatkowe. Aby takie postanowienie było zgodne z prawem, jego uzasadnienie powinno wymieniać powody odmowy dokonania zwrotu w ustawowym terminie i przedstawiać istniejące w tym zakresie wątpliwości. Powinno także wskazywać, dlaczego organ podatkowy uznał, że takie wątpliwości wystąpiły. Podatnik powinien otrzymać jasną informację, z czego wynika powód przedłużenia terminu zwrotu VAT. Błędnie uzasadnione postanowienie również warto zaskarżyć. Tezę tę potwierdza m.in. WSA w Białymstoku w wyroku z 31 maja 2017 r. (I SA/Bk 303/17).

Tylko gdy są wątpliwości

Ocena, czy w danej sytuacji zachodzi potrzeba dodatkowego zweryfikowania zasadności zwrotu VAT powinna wynikać z odpowiednich okoliczności danego stanu faktycznego sprawy. Muszą zatem wystąpić okoliczności, które wskazują, że istnieje potrzeba dodatkowej weryfikacji rozliczenia podatnika. Tak uznał m.in. WSA w Warszawie w wyroku z 28 grudnia 2016 r. (III SA/Wa 2859/15). Tylko okoliczności powodujące uzasadnione wątpliwości co do zasadności zwrotu VAT mogą stanowić podstawę przedłużenia terminu tego zwrotu, a postanowienie w tym zakresie musi o tym jasno informować podatnika. W przeciwnym razie przedłużenie terminu zwrotu VAT będzie wadliwe.

W praktyce zdarzają się jednak dość często przypadki naruszania przez urzędy skarbowe tej reguły i warto w takiej sytuacji również interweniować.

Skarga na bezczynność

Niejednokrotnie dochodzi do sytuacji, że weryfikacja zasadności zwrotu VAT trwa latami, a akta sprawy przez większość czasu spoczywają w szafie pracownika organu podatkowego prowadzącego sprawę. Niestety pieniądze przedsiębiorcy spoczywają w tym czasie również na kontach skarbówki i dlatego w takiej sytuacji powinien on rozważyć złożenie skargi na bezczynność lub przewlekłość. Z bezczynnością, tj. sytuacją, gdy organ nie podejmuje absolutnie żadnych działań, mamy do czynienia bardzo rzadko. Częściej będzie to więc przewlekłość, a więc sytuacja, gdy w danym postępowaniu czynności są wykonywane w dużym odstępie czasu, wykonywane są czynności pozorne, wskazujące jedynie formalnie na działanie organu czy też gdy organ mnoży czynności dowodowe ponad potrzeby wynikające z istoty sprawy, którą to postępowanie obejmuje (wyrok NSA z 5 maja 2015 r., I FSK 97/14).

Rozpatrując skargę na bezczynność sąd może wyznaczyć organowi podatkowemu precyzyjny termin, w który będzie musiał on zakończyć weryfikację zwrotu VAT. Dodatkowo może nałożyć grzywnę na ten organ lub przyznać od organu na rzecz skarżącego sumę pieniężną.