Dostawa ruchoma a stawka VAT

Dla uniknięcia podwójnego opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, należy wykazać, że zostało ono opodatkowane na terytorium państwa członkowskiego, na którym towary znajdują się w momencie zakończenia ich wysyłki lub transportu. Obowiązek udowodnienia tego spoczywa na nabywcy.

Publikacja: 06.05.2019 07:15

Dostawa ruchoma a stawka VAT

Foto: 123RF

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 12 lutego 2019 r. (I FSK 488/17, I FSK 489/17).

Spółka (dalej również: B) została zarejestrowana w holenderskim Rejestrze Handlowym Izby Handlowej i nie posiada siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terenie kraju. Zajmowała się sprzedażą hurtową przemysłowych wyrobów chemicznych. W wyniku kontroli organy ustaliły, że spółka była uczestnikiem transakcji łańcuchowych. Uczestniczyła bowiem w transakcjach zawieranych między kilkoma podmiotami, które dotyczyły dostawy tego samego towaru. Rolę pośrednika między dostawcami a nabywcami i odbiorcami pełnił podmiot B, który rozpoznawał swoje transakcje sprzedaży jako wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. Gdy w transakcji uczestniczyły trzy podmioty, dostawca B wydawał towar nabywcy, natomiast gdy było ich więcej, towar trafiał od dostawcy B do ostatecznego odbiorcy, którym nie był bezpośredni nabywca towaru od spółki.

Czytaj także: VAT: Wydanie karty prepaid nie jest dostawą towaru

Dyrektor IS w Warszawie w decyzji z 11 września 2015 r. stwierdził, że B nie mógł stosować stawki zero proc. do dostaw na rzecz swoich kontrahentów z krajów członkowskich UE. W ocenie organu status „dostawy ruchomej" posiadały dostawy dokonywane przez pierwszy podmiot w łańcuchu dostaw, który był odpowiedzialny za transport, na rzecz B i tylko one mogły zostać uznane za wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. Organ zauważył, że towary nabyte przez B od pierwszego podmiotu nie były związane z transakcją opodatkowaną zrealizowaną na terenie kraju, a zatem spółka nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur wystawionych przez ten podmiot. Co więcej, skoro spółka w ramach transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów podała przy tych nabyciach polski numer VAT EU, który był numerem nadanym przez państwo członkowskie inne niż państwo zakończenia transportu towarów, to po stronie spółki B wystąpił – ze względu na treść art. 25 ust.2 ustawy o VAT – obowiązek rozliczenia podatku w Polsce. Spółka wniosła skargę do WSA w Warszawie, jednak sąd uznał stanowisko organu za prawidłowe i oddalił skargę. Spółka złożyła skargę kasacyjną do NSA.

NSA przyznał rację organowi. Ocenił, że dla uniknięcia podwójnego opodatkowania transakcji należy wykazać, że została opodatkowana na terytorium państwa członkowskiego, w którym towary znajdują się w momencie zakończenia ich wysyłki lub transportu. Sąd podkreślił, że to na nabywcy spoczywa obowiązek udowodnienia, że opodatkował transakcję. Błędna jest zatem argumentacja, że kolejni nabywcy powinni dopełnić tego obowiązku.

Autorka jest współpracowniczką zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Karolina Scheller starsza konsultantka w dziale doradztwa podatkowego Deloitte

Zgodnie z art. 7 ust. 8 ustawy o VAT, w przypadku gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, uznaje się, że dostawy towarów dokonał każdy z podmiotów biorących udział w tych czynnościach. Przepis ten dotyczy tzw. transakcji łańcuchowych charakteryzujących się tym, że poszczególni uczestnicy realizują dostawy towarów na rzecz kolejnych odbiorców, jednak towar jest wydawany bezpośrednio przez pierwszego dostawcę odbiorcy końcowemu. Transakcje te mogą odbywać się zarówno między podmiotami krajowymi, jak również między podmiotami z różnych krajów.

W celu prawidłowego opodatkowania dostaw dokonywanych w ramach transakcji łańcuchowych, istotne jest określenie, która z dostaw jest tzw. dostawą ruchomą, czyli dostawą, która może zostać opodatkowana preferencyjną stawką zero proc. (w przypadku eksportu bądź wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów). Pozostałe dostawy w łańcuchu dostaw są dostawami krajowymi opodatkowanymi w kraju rozpoczęcia lub zakończenia wysyłki towarów (w zależności od tego, czy poprzedzają dostawę ruchomą czy następują po niej). Jak bowiem wynika z przepisów ustawy o VAT, w ramach transakcji łańcuchowych tylko jedna z dostaw może być uznana za transakcję ruchomą.

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i polskich sądów administracyjnych, przy określeniu, która z dostaw może zostać uznana za ruchomą, należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności towarzyszące transakcjom. Istotne znaczenie ma ustalenie, który z podmiotów jest odpowiedzialny za organizację transportu. Ważną kwestią jest również miejsce, w którym zostaje przeniesione prawo do rozporządzania towarami jak właściciel na końcowego odbiorcę. Pomocne w tym zakresie mogą być ustalone przez strony warunki Incoterms, choć – jak wskazał NSA w rozpatrywanej sprawie – nie mogą one mieć znaczenia przesądzającego. Kluczowa w tym zakresie jest analiza postanowień umownych oraz okoliczności faktycznych towarzyszących dokonywanym dostawom.

Konsekwencje błędnego ustalenia, która z dostaw ma charakter ruchomy, mogą być dotkliwe dla wszystkich podmiotów uczestniczących w łańcuchu dostaw, gdyż mogą prowadzić do zastosowania zerowej stawki dla niewłaściwej transakcji (w przypadku transakcji międzynarodowych). Nierozpoznanie dostawy krajowej może prowadzić do powstania zaległości podatkowych czy odsetkowych. Niewykluczone jest również zastosowanie dodatkowej sankcji VAT (jeśli przepisy danego kraju przewidują taką możliwość). Co więcej – podobnie jak w niniejszej sprawie – błędne opodatkowanie transakcji może mieć również wpływ na prawo do odliczenia VAT naliczonego. Nie jest bowiem możliwe odliczenie w przypadku, gdy dana transakcja została błędnie zakwalifikowana jako krajowa, a nie jako transakcja ruchoma.

Udział w transakcjach łańcuchowych może pociągać za sobą obowiązek rejestracji dla celów VAT. Niedopełnienie tego obowiązku może powodować odpowiedzialność na podstawie przepisów karnych skarbowych.

Należy również pamiętać o możliwości nałożenia w określonych przypadkach obowiązku rozpoznania tzw. sankcyjnego WNT (co miało miejsce w rozpatrywanej sprawie), w razie posłużenia się nieodpowiednim numerem NIP, czyli nadanym przez państwo inne niż państwo członkowskie, na którym towary znajdują się w momencie zakończenia ich wysyłki lub transportu (jeżeli podatnik nie udowodni, że transakcja ta została opodatkowana bądź uznana za opodatkowaną – w przypadku transakcji trójstronnych uproszczonych – w kraju zakończenia wysyłki lub transportu). Co istotne, zgodnie z art. 88 ust. 6 ustawy o VAT podatek ten nie podlega odliczeniu.

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 12 lutego 2019 r. (I FSK 488/17, I FSK 489/17).

Spółka (dalej również: B) została zarejestrowana w holenderskim Rejestrze Handlowym Izby Handlowej i nie posiada siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terenie kraju. Zajmowała się sprzedażą hurtową przemysłowych wyrobów chemicznych. W wyniku kontroli organy ustaliły, że spółka była uczestnikiem transakcji łańcuchowych. Uczestniczyła bowiem w transakcjach zawieranych między kilkoma podmiotami, które dotyczyły dostawy tego samego towaru. Rolę pośrednika między dostawcami a nabywcami i odbiorcami pełnił podmiot B, który rozpoznawał swoje transakcje sprzedaży jako wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. Gdy w transakcji uczestniczyły trzy podmioty, dostawca B wydawał towar nabywcy, natomiast gdy było ich więcej, towar trafiał od dostawcy B do ostatecznego odbiorcy, którym nie był bezpośredni nabywca towaru od spółki.

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe