Czemu kwoty zaległości są tak wielkie? „Rz" zapytała o to MF. Z odpowiedzi udzielonej przez biuro prasowe wynika, że – najogólniej mówiąc – są to w większości kwoty, których i tak nie sposób wyegzekwować, bo np. pochodzą z decyzji wydawanych podczas zwalczania tzw. karuzel VAT, których adresatami były tzw. słupy, czyli fikcyjni przedsiębiorcy, najczęściej bez majątku. „Prowadzone postępowania egzekucyjne wobec tych zaległości są mało skuteczne, z uwagi na brak majątku podlegającego egzekucji" – przyznaje MF i zaznacza, że zaległości tzw. słupów to 52,5 proc. całej kwoty zaległości w VAT.
Resort finansów wyjaśnia też, że występują zaległości, które wynikają z braku zapłaty zobowiązań wynikających z deklaracji i złożonych korekt deklaracji będących m.in. następstwem prowadzonych postępowań kontrolnych, gdy egzekwowanie podatków okazało się nieskuteczne. „Jest to związane między innymi z opóźnieniami w płatnościach pomiędzy kontrahentami, w wyniku czego tworzyły się tzw. zatory płatnicze, co wiąże się z utratą płynności finansowej części podmiotów gospodarczych" – twierdzi resort.
Skąd zaś wzięły się zaległości od podatników, którzy regularnie nie płacą VAT, choć go deklarują? Tu MF widzi przyczynę w pogorszeniu płynności finansowej podatników, np. w wyniku zatorów płatniczych albo kryzysu w niektórych branżach gospodarki, wywołanego Covid-19. MF przyznaje, że kwota zaległości „recydywistów" narosła w ubiegłych latach, a udaje się wyegzekwować tylko jej część.
Czy jednak zatory płatnicze i kryzys koronawirusowy mogły wykreować 15-miliardowe zaległości, przenoszone z roku na rok? Współautorka interpelacji Izabela Leszczyna (była wiceminister finansów w rządzie PO–PSL) widzi to inaczej.
– Jest ryzyko, że w tej grupie są oszuści wystawiający lewe faktury – ocenia posłanka i wyjaśnia, że kwoty z tych faktur pojawiają się w deklaracjach i w plikach JPK, więc automatyczna kontrola dokonywana przez systemy informatyczne administracji skarbowej nie wykazuje nieprawidłowości. – To znaczy, że zanim ktoś się zorientował, że mimo zadeklarowania podatek nie został wpłacony, ktoś już odliczył VAT z tych faktur.
Podobną diagnozę potwierdza zastrzegający anonimowość doświadczony pracownik Krajowej Administracji Skarbowej.