VAT przy wniesieniu aportu

Nominalna wartość udziałów spółki prawa handlowego otrzymanych za wkład niepieniężny jest należnością brutto, od której podstawa opodatkowania VAT powinna być obliczona metodą „w stu". Strony mogą jednak postanowić inaczej.

Publikacja: 04.04.2016 02:00

VAT przy wniesieniu aportu

Foto: 123RF

Sposób opodatkowania VAT aportu do spółek prawa handlowego wzbudzał w ostatnich latach wiele kontrowersji, w szczególności w zakresie tego, czy nominalna wartość obejmowanych udziałów jest wartością netto czy brutto.

Sposób opodatkowania VAT czynności objęcia udziałów w zamian za wkład niepieniężny w postaci składników majątku niestanowiących przedsiębiorstwa ani jego zorganizowanej części nie jest uregulowany wprost w przepisach ustawy o VAT. W szczególności wątpliwości budzi to, czy strony transakcji mają prawo:

a) umówienia się co do tego, czy wartość nominalna udziałów jest kwotą brutto czy netto,

b) rozliczenia VAT należnego w formie pieniężnej.

Przykład

Spółka A zamierza wnieść środki trwałe jako aport do spółki jawnej B w zamian za udziały, przy czym majątek, który ma być przedmiotem aportu, nie spełnia przesłanek do uznania go za przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część. W zamian za wnoszony aport spółka A ma otrzymać w spółce B udział w wysokości 1 mln zł. Czy spółka A poza wniesionym aportem ma dodatkowo uiścić 186 tys. na konto urzędu skarbowego (VAT jest liczony „w stu"), czy strony mogą umówić się, że wartość obejmowanego udziału odpowiada wartości netto, a VAT (w wysokości 230 tys. liczone „od stu") zostanie przez strony rozliczony w pieniądzu?

Przyjęcie, że bez względu na uzgodnienia pomiędzy stronami wartość nominalna udziałów jest kwotą brutto nie znajduje potwierdzenia w treści art. 29 ust. 1 (w brzmieniu do 31 grudnia 2013 r.) ani art. 29a ust. 1 (w brzmieniu od 1 stycznia 2014 r.) ustawy o VAT >patrz ramka. Nie wynika także z art. 73 i art. 78 Dyrektywy 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: dyrektywa VAT).

Trybunał rozstrzygnął

Wykładnię przepisów Dyrektywy VAT przeprowadził Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE). W wyroku z 7 listopada 2013 r. w sprawach połączonych o sygn. C-249/12 i C-250/12 odpowiedział na pytanie, czy w przypadku braku ustaleń VAT powinien być liczony „w stu" czy „od stu".

Zgodnie z tym wyrokiem ze względu na regułę neutralności co do zasady VAT powinien stanowić element ceny, a tym samym element „wszystkiego, co stanowi zapłatę otrzymaną" przez sprzedawcę. TSUE potwierdził też, że VAT należny zawsze powinien być pokryty przez podmiot inny niż sprzedawca, bo w przeciwnym razie zostałaby złamana zasada neutralności tego podatku. Z orzeczenia wynika ponadto, że strony co do zasady mogą się umawiać, czy dana należność jest kwotą brutto czy netto, a zatem czy kwota należnego VAT zostanie doliczona i uiszczona dodatkowo, czy zawiera się już w zapłaconej cenie.

Obowiązuje swoboda umów

Oznacza to, że strony mają prawo uzgodnić pomiędzy sobą, czy wniesienie aportu ma nastąpić wyłącznie za udziały (akcje) czy za udziały (akcje) oraz określoną kwotę pieniężną. Możliwość ta istniała zarówno w stanie prawnym obowiązującym przed 1 stycznia 2014 r., jak i w stanie prawnym obowiązującym dzisiaj. Co do zasady zgodnie z postanowieniem NSA (z 31 marca 2014 r., I FPS 6/13) nominalna wartość udziałów będzie stanowiła wartość brutto, od której podstawa opodatkowania VAT powinna być obliczona metodą „w stu". Jeśli jednak strony uzgodnią, że wniesienie aportu ma nastąpić w zamian za udziały (akcje) oraz określoną kwotę pieniężną (odpowiadającą kwocie VAT należnego), to suma wartości nominalnej udziałów oraz kwoty pieniężnej będzie stanowiła wartość brutto.

Możliwość ustalenia, czy udziały (akcje) będą stanowiły wartość netto, czy brutto oraz dopłaty równowartości kwoty VAT w pieniądzu potwierdził NSA w wyroku z 3 lipca 2014 r. (I FSK 225/13).

NSA wskazał, że „gdy strony postanowią w umowie, że w zamian za wniesienie wkładu niepieniężnego wspólnik obejmie udziały w spółce o określonej wartości, którą podwyższa się o wartość podatku należnego wspólnikowi od spółki, podstawą opodatkowania będzie wówczas wartość udziałów odpowiadająca wartości netto aportu (bez VAT), a spółka, do której wniesiono aport, jest obowiązana zapłacić wspólnikowi kwotę należnego podatku. W przeciwnym razie suma wartości nominalnej udziałów stanowi kwotę brutto".

Stanowisko to należy uznać za prawidłowe i zgodne z orzeczeniem TSUE. Orzecznictwo NSA nie jest jednak jednolite. Odmienne zdanie zostało bowiem wyrażone w wyroku NSA z 6 marca 2015 r. (I FSK 478/14).

—Elżbieta Lis radca prawny i doradca podatkowy, partner w Kancelarii KSP Legal & Tax Advice

podstawa prawna: ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.)

podstawa prawna: dyrektywa 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.)

Sposób opodatkowania VAT aportu do spółek prawa handlowego wzbudzał w ostatnich latach wiele kontrowersji, w szczególności w zakresie tego, czy nominalna wartość obejmowanych udziałów jest wartością netto czy brutto.

Sposób opodatkowania VAT czynności objęcia udziałów w zamian za wkład niepieniężny w postaci składników majątku niestanowiących przedsiębiorstwa ani jego zorganizowanej części nie jest uregulowany wprost w przepisach ustawy o VAT. W szczególności wątpliwości budzi to, czy strony transakcji mają prawo:

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami