Artykuł 108 ust. 1 ustawy o VAT dotyczy sankcyjnego VAT. Z przepisu wynika, że gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty. Sądy administracyjne uznają, że ten sankcyjny przepis ma zastosowanie do wszystkich faktur, w tym określanych jako „puste".
Nie każdy może być jednak uznany za wystawcę takiej faktury. W wyroku z 27 czerwca 2017 r. NSA uznał, że wspomniany przepis odnosi się do działania podmiotu, który wystawił fakturę. Co prawda nie musi ono polegać na własnoręcznym sporządzeniu dokumentu. Podatnik może zlecić określonej osobie (np. pracownikowi) wystawienie faktury w jego imieniu. Chodzi także o wprowadzenie faktury do obrotu prawnego, a zatem przekazanie jej podmiotowi, na który została wystawiona. W ocenie sądu wystawcą faktury zobowiązanym do zapłaty podatku na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT nie jest jednak podmiot, którego danymi bezprawnie posłużono się w jej treści, czyli ten, pod który bezprawnie „podszył się" ktoś inny.
Dotyczy to również sytuacji, gdy bezprawnie wykorzystano dane podmiotu będącego podatnikiem VAT (wyrok NSA z 27 czerwca 2017 r., I FSK 1459/15). Potwierdza to inne orzeczenie NSA, z którego wynika, że za wystawcę pustej faktury nie może być uznany ktoś, kto na skutek bezprawnego działania innej osoby został wskazany w fakturze jako jej wystawca (sprzedawca, usługodawca), a nie widział o jej wystawieniu, nie godził się na jej wystawienie i faktycznie ani jej nie wystawił, ani nie zlecił jej wystawienia, a także nie wprowadził jej do obrotu prawnego. (wyrok NSA z 26 maja 2017 r., I FSK 1872/15).
Inaczej sądy oceniają sytuacje, gdy sam podatnik powołuje się na błąd we własnym działaniu. Tu tak chętnie nie godzą się na odstąpienie od zastosowania sankcji. Podkreślają, że art. 108 ust. 1 ustawy o VAT stanowi implementację art. 203 dyrektywy 112, zgodnie z którym każda osoba, która wykazuje VAT na fakturze, jest zobowiązana do jego zapłaty. Przepisy te mają zapobiegać wystąpieniu ryzyka uszczuplenia należności Skarbu Państwa.
W jednym z orzeczeń NSA zgodził się, że istnieje możliwość skutecznego skorygowania faktury z art. 108 ust. 1 ustawy o VAT. Jednak jest ona uzależniona od wykazania, że wystawca faktury zapobiegł w stosownym czasie i całkowicie niebezpieczeństwu uszczuplenia dochodów podatkowych. NSA uznał, że prawo do korekty tzw. pustej faktury jest wyłączone, gdy nie zaakceptuje tego także kontrahent podatnika (wyrok NSA z 26 stycznia 2018 r., I FSK 465/16).
