- Polski podatnik (osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą) korzysta ze zwolnienia z VAT ze względu na wartość sprzedaży i w związku z tym nie jest zarejestrowany jako podatnik VAT. Podatnik ten otrzymał od niemieckiej firmy zlecenie naprawy laptopa. W jaki sposób powinien udokumentować taką usługę? Czy w związku z jej świadczeniem polski podatnik jest obowiązany do zarejestrowania się jako podatnik VAT UE lub do złożenia jakiejś deklaracji VAT? – pyta czytelnik.
Opodatkowaniu VAT w Polsce podlega, między innymi, odpłatne świadczenie usług na terytorium Polski (zob. art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). A contrario – nie podlega opodatkowaniu VAT w Polsce odpłatne świadczenie usług poza terytorium Polski. O tym, czy świadczenie usług ma miejsce na terytorium kraju, decydują przepisy o miejscu świadczenia usług, tj. przede wszystkim art. 28a-28o ustawy o VAT.
Miejsce świadczenia
Zasadą obowiązującą przy świadczeniu usług naprawy rzeczy ruchomych jest, że miejscem świadczenia tych usług na rzecz podatnika (tj. podmiotu wykonującego samodzielnie działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów o VAT – zob. art. 15 ust. 1 ustawy o VAT) jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej (zob. art. 28b ust. 1 ustawy o VAT). Od zasady tej istnieją wyjątki. Najważniejszy z nich jest określony w art. 28b ust. 2 ustawy o VAT, który stanowi, że gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Z treści pytania nie wynika jednak, aby którykolwiek z tych wyjątków miał zastosowanie w przedstawionej sytuacji. Oznacza to, że miejsce świadczenia usługi naprawy laptopa będzie się znajdować na terytorium Niemiec, a więc poza terytorium kraju.
Na żądanie tylko w kraju
Podatnicy korzystający z tzw. zwolnienia podmiotowego, tj. zwolnienia obejmującego sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł (zob. art. 113 ust. 1 ustawy o VAT), najczęściej muszą wystawiać faktury tylko na żądanie nabywców (zob. art. 106b ust. 2 w zw. z art. 106b ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT). Sprzedaż poza terytorium kraju nie jest jednak sprzedażą zwolnioną od VAT. Sprzedażą zwolnioną od VAT może być bowiem wyłącznie sprzedaż na terytorium kraju. Dlatego uważam, że w przedstawionej sytuacji świadczenie usługi naprawy komputera powinno zostać bezwzględnie (tj. nawet w przypadku braku żądania wystawienia faktury ze strony nabywcy) udokumentowane fakturą (zob. art. 106a pkt 2 lit. a w zw. z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT) bez danych dotyczących stawki i kwoty podatku (zob. art. 106e ust. 5 pkt 2 ustawy o VAT) oraz z adnotacją „odwrotne obciążenie" (zob. art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT), a także z numerem VAT UE obu stron lub – jeżeli polski podatnik nie posiada takiego numeru – tylko numerem VAT UE niemieckiego nabywcy (zob. art. 106e ust. 1 pkt 24 ustawy o VAT).
Uwaga, fiskus może mieć inne zdanie
Należy tu jednak odnotować odmienne stanowisko reprezentowane w tej kwestii przez organy podatkowe. Przykładem tego może być interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 19 grudnia 2014 r. (ILPP4/443-502/14-2/BA) czy interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 22 maja 2015 r. (IPPP3/4512-165/15-2/KT). Jak czytamy w pierwszym z tych pism, „Wnioskodawca, świadcząc usługi na rzecz firm zagranicznych, nie będzie zobowiązany do wystawiania faktur dokumentujących te transakcje, aczkolwiek na żądanie nabywcy usługi będzie obowiązany wystawić fakturę, jeżeli żądanie jej wystawienia zostanie zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym wykonano usługę. Faktura dokumentująca świadczenie usług, powinna jednak zawierać wskazanie przepisu ustawy, na podstawie którego podatnik stosuje zwolnienie od podatku – art. 106e ust. 1 pkt 19 ustawy". W świetle przytoczonych przepisów trudno znaleźć uzasadnienie dla tego stanowiska, w szczególności dla drugiego z przytoczonych zdań. Sprzedaż poza terytorium kraju nie jest bowiem sprzedażą zwolnioną od podatku, a w konsekwencji nie istnieje przepis, na którego podstawie stosowane jest zwolnienie od podatku.
