VAT: dostawy na rzecz podatników wykonujących działalność nieewidencjonowaną

Dostaw na rzecz podatników wykonujących działalność nieewidencjonowaną nie dokumentuje się na kasie rejestrującej. Obowiązek taki dotyczy tylko sprzedaży dla osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami i rolników ryczałtowych.

Publikacja: 18.03.2019 05:50

VAT: dostawy na rzecz podatników wykonujących działalność nieewidencjonowaną

Foto: Adobe Stock

Podstawowym założeniem ustawy – Prawo przedsiębiorców było wprowadzenie ułatwień dla najmniejszych firm. Jedną z nich jest możliwość podjęcia działalności nieewidencjonowanej, która dotyczy aktywności biznesowej o zdecydowanie najniższych przychodach. Pomimo, że konstrukcja ta znajduje się w obrocie prawnym od prawie roku, nadal nie jest jasne jak traktować osoby prowadzące tego typu działalność na gruncie VAT i jak należy dokumentować sprzedaż na rzecz tych podmiotów.

Czytaj także: Działalność nierejestrowana - jakie warunki należy spełnić

Dwie ustawy, dwie definicje

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców działalnością gospodarczą nie jest działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia (aktualnie 1125 zł) i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.

Ustawa o VAT posiada własną definicję działalności gospodarczej. W myśl jej art. 15 ust. 1 podatnikami są m.in. osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalnosć gospodarczą bez względu na cel lub rezlutat takiej działalności. Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o VAT działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozysukujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Prowadzenie działalności obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągly dla celów zarobkowych. Odnosząc się do cech, jakie muszą charakteryzować działalność gospodarczą, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z 18 października 2018 r. (I SA/Go 50/18) stwierdził, że: „w każdym przypadku, gdy działalność podmiotu przybierze charakter zorganizowany oraz zarobkowy – stanie się działalnością gospodarczą".

Fiskus potwierdza

Z działalnością gospodarczą mamy więc do czynienia w sytuacji, w której dana osoba zamierza w sposób ciągły świadczyć usługi bądź sprzedawać towary. Zasadniczo zatem istnieją przesłanki, które pozwalają stwierdzić, że osoby fizyczne prowadzące działalność nieewidencjonowaną w istocie są podatnikami VAT w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Takie stanowisko znajduje również uzasadnienie w opinii organów podatkowych. W odniesieniu do wzajemnej relacji tego pojęcia według ustawy – Prawo przedsiębiorców i ustawy o VAT wypowiedziiał się Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 20 września 2018 r. (0114-KDIP1-3.4012. 397.2018.2.ISK). W piśmie tym czytamy: „w celu określenia definicji działalności gospodarczej w zakresie podatku VAT należy opierać się na definicjach zawartych w ustawie od podatku od towarów i usług, a nie definicji zawartej w ustawie Prawo przedsiębiorców".

Bez żądania

Taka kwalifikacja osób prowadzących działalność nieewidencjonowaną wpływa na kwestie wystawiania faktur. Obowiązek ten wynika z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. W myśl tego przepisu dotyczy on podatników, którzy dokonują dostawy towarów i usług na rzecz innych podatników. Skoro zatem osoby, które prowadzą działalność nieewidencjonowaną, powinny być traktowane jak podatnicy VAT, to zasadne jest wystawianie faktur dokumentujących sprzedaż zrealizowaną na ich rzecz.

W takim przypadku nie będzie zasadne żądanie sporządzenia faktury przez osobę prowadzącą działalność nieewidencjonowaną. W myśl bowiem art. 106b ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT, podatnik ma obowiązek wystawienia faktury, gdy żąda tego nabywca w terminie trzech miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar, wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty. Jednak przepis ten wskazuje, że żądanie takie jest uzasadnione tylko wtedy, gdy koniecznosć wystawienia faktury nie wynika z art. 106b ust. 1 ustawy o VAT. Zasadniczo zatem, gdy przedmiotem świadczenia jest czynność opodatkowana, to podatnik – niezależnie od żądania osoby prowadzącej działalność nieewidencjonowaną – i tak musi tę fakturę sporządzić.

Inaczej sytuacja będzie wyglądać w odniesieniu do świadczeń zwolnionych z VAT. W tym przypadku zasadą jest, że podatnik nie ma obowiązku wystawiania faktury zgodnie z art. 106b ust. 2 ustawy o VAT. Niemniej, jeżeli osoba prowadząca działalność nierejstrowaną zgłosi takie żądanie, to dostawca towarów lub usługodawca musi sporządzić fakturę, stosownie do art. 106b ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT.

Niewłaściwe będzie również dokumentowanie sprzedaży na rzecz osób prowadzących działalność nieewidencjonowaną za pomocą kasy rejestrującej. Obowiązek taki dotyczy tylko sprzedaży na potrzeby osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych stosownie do art. 111 ust. 1 ustawy o VAT.

Kwestia odpowiedniego udokumentowania sprzedaży na rzecz osób prowadzących działalność nieewidencjonowaną jest niezwykle istotna.

Trudno wyegzekwować

Zasadniczo podmioty te posiadają status podatnika na gruncie ustawy o VAT. W sytuacji zatem, w której podatnik realizujący dostawę towarów albo wykonujący usługę na ich rzecz nie wystawi faktury, naraża się na odpowiedzialność karno-skarbową. W myśl bowiem art. 62 § 1 kodeksu karnego skarbowego, każdy kto wbrew obowiązkowi nie wystawia faktury, podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych. Ze względu na brak konieczności zweryfikowania czy dany kontrahent prowadzi działalność nieewidencjonowaną, trudno mówić o jakimkolwiek efektywnym egzekwowaniu tego obowiązku. W świetle wskazanych przepisów należy jednak stwierdzić, że faktura jest właściwą metodą na dokumentowanie sprzedaży na rzecz osób prowadzących działalność nierejestrowaną.

Autor jest młodszym konsultantem podatkowym w ECDP Sp. z o.o.

www.ecdpgroup.com

Podstawa prawna: art. 15 ust. 1 i 2 oraz art. 106b ust. 1 pkt 1 i ust. 3 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 2154 ze zm.)

art. 5 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (DzU z 2018 r., poz. 646 ze zm.)

Podstawowym założeniem ustawy – Prawo przedsiębiorców było wprowadzenie ułatwień dla najmniejszych firm. Jedną z nich jest możliwość podjęcia działalności nieewidencjonowanej, która dotyczy aktywności biznesowej o zdecydowanie najniższych przychodach. Pomimo, że konstrukcja ta znajduje się w obrocie prawnym od prawie roku, nadal nie jest jasne jak traktować osoby prowadzące tego typu działalność na gruncie VAT i jak należy dokumentować sprzedaż na rzecz tych podmiotów.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe