Komentarz eksperta
Mateusz Warchulski, konsultant w dziale prawnopodatkowym PwC
Wątpliwości podatnika w omawianej sprawie dotyczyły dwóch zagadnień. Jednym z nich była możliwość stosowania stawki zero proc. VAT dla dostaw komputerów stacjonarnych.
Podstawowy problem w przedstawionym stanie faktycznym to odpowiedź na pytanie, czy zamówienie komputerów stacjonarnych, dla którego zamawiającym i nabywcą jest jednostka samorządowa (chociaż komputery będą przeznaczone dla jednostek oświatowych), może korzystać ze stawki VAT w wysokości zero proc.
Zagadnienie to było w ostatnich latach przedmiotem wielu interpretacji oraz wyroków sądów administracyjnych. Stanowisko organów w tej kwestii było w ciągu lat niejednolite. Zdarzały się interpretacje odmawiające prawa do zastosowania stawki zero proc. dla dostaw, przy których nabywcą jest jednostka samorządu terytorialnego. W takim przypadku organy uznawały, że zakres podmiotowy zwolnienia (podmiot, na którego rzecz dokonywana jest dostawa) utożsamiany był ściśle z nabywcą towarów z załącznika nr 8 ustawy o VAT (katalog towarów opodatkowanych stawką zero proc. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 26 ustawy o VAT). Część organów i zdecydowana większość sądów administracyjnych stała jednak na stanowisku, że aby mówić o prawie do zastosowania obniżonej stawki VAT, konieczne jest, aby dostawa komputerów stacjonarnych była przeznaczona dla jednostki oświatowej, natomiast niekoniecznie jednostka oświatowa musi widnieć na fakturze jako nabywca.
Gdy się przeanalizuje przepisy ustawy o VAT w szerszym kontekście, takie stanowisko wydaje się w pełni uprawnione. Mając na względzie ograniczoną autonomię finansową jednostek budżetowych (w tym szkół i przedszkoli) oraz jej formalne powiązania z jednostkami samorządowymi, uznanie, że zerowa stawka VAT ma zastosowania wyłącznie, gdy nabywcą jest jednostka oświatowa, mogłaby kłócić się z celem omawianego przepisu. Abstrahując od dywagacji na temat możliwości wprowadzenia w polskiej ustawie o VAT stawki zero proc. na tego typu dostawy towarów, celem jaki przyświecał ustawodawcy przy wprowadzeniu art. 83 ust. 1 pkt 26 było preferencyjne traktowanie dostaw towarów na cel społecznie użyteczny, tj. dostarczenie pomocy naukowych jednostkom oświatowym. Mając na względzie, że dostawy zestawów komputerów stacjonarnych mogą odbywać się w ramach projektów realizowanych przez gminy (podobnie jak w analizowanym przypadku), przyznanie możliwości stosowania stawki zero proc. wyłącznie gdy nabywcą jest jednostka oświatowa, w wielu przypadkach mogłoby pozbawić sensu omawianego przepisu. Szczęśliwie dla podatników, pomimo skrajnie profiskalnego podejścia organów podatkowych w ostatnim czasie, Izba Skarbowa w Katowicach zaprezentowała zdroworozsądkowe podejście do omawianego tematu.
Na marginesie należy dodać, że przepisy wpływające na rozliczenie VAT od transakcji, o których mowa w omawianej interpretacji, na moment zarówno złożenia wniosku o wydanie interpretacji, jak i jej wydania (30 grudnia 2016 r.) różnią się zasadniczo od obecnie obowiązujących. Od 1 stycznia 2017 r. nastąpiło scentralizowanie rozliczeń VAT przez jednostki samorządowe. W praktyce oznacza to, że podmiotowość jednostek oświatowych podległych gminom, na gruncie VAT przestała istnieć, a dostawy do podległych jednostek budżetowych są rozliczane przez jednostki samorządowe (na fakturze powinny widnieć jednostki samorządowe jako nabywcy towarów, niemniej jednak możliwe jest wyszczególnienie danych podległej jednostki, której dotyczy nabycie towarów). Tym samym, przy założeniu, że szkoła nie może w obecnym stanie prawnym zostać wskazana na fakturze jako nabywca towarów, wykładnia art. 83 ust 1 pkt 26 ustawy o VAT, inna niż zaprezentowana w omawianej interpretacji, sprawiłaby, że możliwość stosowania zerowej stawki VAT przy dostawach komputerów dla szkół publicznych byłaby praktycznie niemożliwa.
