VAT: rozliczenie wynajmu samochodu w Niemczech

Spółka (podatnik VAT czynny) wynajęła samochód (bez kierowcy) na cztery dni od firmy niemieckiej. Samochód został oddany do dyspozycji spółki na terenie Niemiec. Spółka nie posiada stałych miejsc prowadzenia działalności gospodarczej poza Polską, a niemiecki usługodawca nie posiada stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Czy słusznie uważamy, że nie musimy rozpoznawać importu usług, ponieważ miejsce świadczenia tej usługi znajduje się poza Polską? – pyta czytelnik.

Przez import usług rozumie się świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, czyli osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna nabywająca usługi, w sytuacji gdy łącznie spełnione są następujące warunki:

a) usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e ustawy o VAT (tzn. związanych z nieruchomościami), podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4 ustawy o VAT,

b) usługobiorcą jest:

– w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b ustawy o VAT – podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania jako podatnik VAT UE zgodnie z art. 97 ust. 4 ustawy o VAT,

– w pozostałych przypadkach – podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4 ustawy o VAT.

Przepisy te stosuje się również w przypadku, gdy usługodawca posiada stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, przy czym to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej lub inne miejsce prowadzenia działalności gospodarczej usługodawcy nie uczestniczy w tych transakcjach (zob. art. 17 ust. 1a ustawy o VAT).

Zazwyczaj siedziba kupującego

Aby jednak zaszła konieczność opodatkowania wynajmu samochodu jako importu usług, miejsce świadczenia tej usługi musi znajdować się na terytorium kraju, tj. Polski. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu VAT podlega bowiem odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W przypadku usług świadczonych pomiędzy podatnikami miejsce świadczenia usług określa się zgodnie z zasadami określonymi w art. 28b ustawy o VAT. Z przedstawionego w pytaniu stanu faktycznego wynika, że spółka:

- posiada siedzibę działalności gospodarczej w Polsce i

- nie posiada stałych miejsc prowadzenia działalności gospodarczej poza Polską.

Do ustalenia miejsca świadczenia (opodatkowania) większości usług nabywanych przez spółkę od zagranicznych dostawców zastosowanie znajdzie zatem zasada ogólna zawarta w art. 28b ust. 1 ustawy o VAT. Miejsce opodatkowania będzie określane na podstawie miejsca siedziby działalności gospodarczej usługobiorcy.

W przypadku podatników mających siedzibę działalności gospodarczej w Polsce stosowanie zasady określonej w art. 28b ust. 1 ustawy o VAT oznacza, że miejscem świadczenia (opodatkowania) usług nabywanych od zagranicznych usługodawców jest Polska.

Obowiązują zasady szczególne

Jednak nie dla wszystkich usług nabywanych przez podatników miejsce świadczenia usług określa się na podstawie miejsca siedziby działalności usługobiorcy. Wyjątek dotyczy m.in. świadczenia usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu.

Miejscem świadczenia usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu jest miejsce, w którym te środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy (art. 28j ust. 1 ustawy o VAT).

Miesiąc...

Krótkoterminowy wynajem środków transportu jest zdefiniowany w ustawie o VAT jako ciągłe posiadanie środka transportu lub korzystanie z niego przez okres nieprzekraczający 30 dni, a w przypadku jednostek pływających – przez okres nieprzekraczający 90 dni (zob. art. 28j ust. 2 ustawy o VAT).

Z przedstawionego w pytaniu stanu faktycznego wynika, że spółka wynajęła samochód na cztery dni. Jest to zatem krótkotrwały wynajem środka transportu.

...lub dłużej

Jeżeli jednak spółka wynajęłaby ten samochód na okres dłuższy niż 30 dni, to mielibyśmy do czynienia z wynajmem środka transportu, do którego miałaby zastosowanie zasada zawarta w art. 28b ust. 1 ustawy o VAT (miejsce świadczenia byłoby ustalone zgodnie z miejscem siedziby usługobiorcy), a nie art. 28j ust. 1 ustawy o VAT (wskazujący, że miejscem świadczenia krótkoterminowego najmu jest miejsce, gdzie środek ten jest faktycznie oddawany do dyspozycji usługobiorcy).

Przykład

Załóżmy, że spółka wynajęła samochód na 34 dni. Przy ustalaniu miejsca świadczenia tej usługi należy się kierować zasadą ogólną zawartą w art. 28b ust. 1 ustawy o VAT. To oznacza, że miejscem świadczenia jest miejsce, gdzie usługobiorca (spółka) posiada siedzibę działalności gospodarczej, tj. Polska. Spółka musiałaby rozliczyć VAT od importu usług.

Przykład

Załóżmy, że po wygaśnięciu opisanej w pytaniu umowy wynajmu samochodu na cztery dni została zawarta kolejna umowa na 28 dni. W wyniku tych umów okres nieprzerwanego użytkowania samochodu przekroczył zatem 30 dni. Samochód był nieprzerwanie używany przez spółkę. Druga umowa nie może być już uznana za usługę najmu krótkoterminowego (pomimo że używanie samochodu na podstawie tej umowy nie przekroczyło 30 dni), gdyż nieprzerwane używanie na podstawie obu umów przekroczyło 30 dni. Zatem miejsce świadczenia usługi na podstawie drugiej umowy najmu określa się – zgodnie z zasadą ogólną (art. 28b ust. 1 ustawy o VAT) – w Polsce, gdzie siedzibę działalności gospodarczej ma usługobiorca. Spółka musi więc rozliczyć VAT od importu usług.

Ważne, gdzie dostaje kluczyki

W przypadku usług krótkotrwałego wynajmu środków transportu (dla samochodów nie dłużej niż 30 dni) miejsce świadczenia (opodatkowania) tych usług znajduje się tam, gdzie środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy (por. interpretację Izby Skarbowej w Warszawie z 25 lutego 2015 r., IPPP3/443-1204/14-2/IG).

Miejscem, w którym środek transportu jest faktycznie oddany do dyspozycji najemcy, o którym mowa w art. 56 ust. 1 dyrektywy 2006/112/WE, jest miejsce, w którym najemca lub osoba trzecia działająca w jego imieniu przejmuje nad nim fizyczne posiadanie (art. 40 rozporządzenia wykonawczego 282/2011).

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że spółka przejęła fizyczne posiadanie wynajętego samochodu w Niemczech. Oznacza to, że miejscem świadczenia usług krótkoterminowego najmu środka transportu są Niemcy. Na spółce nie ciąży zatem obowiązek rozliczenia podatku z tytułu importu usług.

Uwaga! Gdyby jednak fizyczne przejęcie wynajętego samochodu miało miejsce w Polsce (np. pracownicy firmy niemieckiej przyjechaliby nim do kraju i tu przekazali auto), to miejscem świadczenia usług krótkoterminowego najmu środka transportu (samochodu) byłaby Polska. Spółka musiałaby wtedy rozliczyć podatek z tytułu importu usług.

Przykład

Spółka wynajęła samochód od niemieckiej firmy na pięć dni. Załóżmy, że:

wariant I:

samochód został oddany spółce we Frankfurcie nad Odrą (Niemcy)

– miejscem świadczenia usług krótkoterminowego najmu środka transportu są Niemcy i polski usługobiorca nie powinien rozpoznawać importu usług

wariant II:

samochód został oddany spółce w Gorzowie Wielkopolskim (Polska)

– miejscem świadczenia usług krótkoterminowego najmu środka transportu jest Polska i polski usługobiorca powinien rozpoznać import usług.

Autor jest doradcą podatkowym