VAT: Wyższe kary nie powstrzymają oszustów

Powrót sankcji w VAT może dotknąć uczciwych podatników. Mogą oni obawiać się nałożenia przez fiskusa dodatkowych kwot, gdy staną się ofiarą oszustwa, a organ uzna, że nie wykazali należytej staranności w sprawdzeniu kontrahenta.

Publikacja: 01.02.2017 05:31

VAT: Wyższe kary nie powstrzymają oszustów

Foto: 123RF

W ramach działań zmierzających do zmniejszenia skali oszustw VAT, ustawodawca zdecydował o powrocie sankcji w podatku od towarów i usług. Tym samym, od 2017 r. organy mogą ukarać podatników sankcjami w wysokości 30 proc. (opcjonalnie 20 proc.) lub nawet... 100 proc. kwoty nieprawidłowo wykazanego podatku. Po części jest to powrót do przepisów, które obowiązywały do końca listopada 2008 r., choć pojawiły się także zupełnie nowe regulacje w tym zakresie.

Co się zmieniło i czy uczciwi podatnicy mogą spać spokojnie?

Obecne regulacje

Obecne przepisy zakładają, że w przypadku, gdy organ podatkowy stwierdzi zaniżenie zobowiązania podatkowego w VAT lub zawyżenie kwoty zwrotu VAT, to nałoży podatnikowi dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30 proc. kwoty zaniżenia/zawyżenia. Dodatkowe zobowiązanie podatkowe w takiej samej wysokości zostanie ustalone także w sytuacji, gdy podatnik nie złoży deklaracji podatkowej oraz nie wpłaci kwoty zobowiązania podatkowego (art. 112b ustawy o VAT).

Ustawodawca przewidział jednak preferencje dla podatników, którzy po zakończeniu kontroli podatkowej albo w trakcie postępowania kontrolnego złożą korektę deklaracji/deklarację uwzględniającą stwierdzone nieprawidłowości i uiszczą zobowiązanie. Będą oni mogli liczyć na niższą karę, w wysokości „jedynie" 20 proc. kwoty zaniżenia/zawyżenia.

Sankcje nie będą miały jednak zastosowania, gdy:

- podatnik sam zrobi korektę przed wszczęciem kontroli i zapłaci zobowiązanie wraz z odsetkami;

- zaniżenie zobowiązania/zawyżenie zwrotu VAT jest wynikiem błędów rachunkowych lub oczywistych omyłek;

- podatek należny lub naliczony został ujęty we wcześniejszej lub późniejszej deklaracji;

- osoba fizyczna za ten sam czyn ponosi odpowiedzialność za wykroczenie/przestępstwo skarbowe.

W ustawie przewidziano także podwyższoną sankcję w wysokości 100 proc. zaniżenia/zawyżenia. Będzie ona mogła być nałożona w sytuacji, gdy zaniżenie zobowiązania/zawyżenie zwrotu VAT jest wynikiem odliczenia VAT z faktur, które:

- zostały wystawione przez podmiot nieistniejący,

- stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane,

- podają kwoty niezgodne z rzeczywistością,

- potwierdzają czynności sprzeczne z ustawą, mające na celu obejście przepisów lub czynności pozorne.

To nie jest nowe rozwiązanie

Sankcje w VAT nie są nowym rozwiązaniem. Z chwilą wejścia w życie ustawy o VAT (1993 r.) ustanowiono bowiem sankcję za zawyżenie podatku naliczonego na poziomie pięciokrotności zawyżenia. W kolejnych latach sankcja podlegała zmianom i zmniejszeniu (1994 r. – do 300 proc., w 1997 r. – do 30 proc.), aż w 2008 r. została całkowicie zlikwidowana.

W przypadku, gdy organ podatkowy stwierdził u podatnika nieprawidłowości w rozliczeniach VAT, polegające na zawyżeniu zwrotu VAT lub zaniżeniu zobowiązania podatkowego w VAT, nakładał sankcję w wysokości 30 proc. kwoty zaniżenia /zawyżenia zwrotu VAT.

Dodatkowe zobowiązanie podatkowe nakładane było przez organ podatkowy każdorazowo w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, niezależnie od stopnia zawinienia przez podatnika. Sankcje nie miały jednak zastosowania, gdy podatnik sam zrobił korektę przed wszczęciem kontroli. Nie obowiązywała także sankcja w wysokości 100 proc.

W 2008 r. postanowiono zlikwidować sankcję (wpływy z tytułu sankcji w VAT w 2007 r. były stosunkowo niewielkie i wyniosły ok. 36 mln zł). Zakładano, że zmiana ta spowoduje większy komfort stosowania przez podatników przepisów o VAT, a tym samym przełoży się na polepszenie warunków prowadzenia działalności gospodarczej i na wzrost wpływów budżetowych.

Obawiano się także zakwestionowania zgodności sankcji z przepisami wspólnotowymi. W konsekwencji uznano, że likwidacja sankcji wyeliminuje ryzyko ewentualnej konieczności zwrotu podatnikom przez Skarb Państwa nałożonych kwot sankcji w przypadku stwierdzenia niezgodności przepisów. Ostatecznie jednak TSUE uznał, że wprowadzenie sankcji nie było sprzeczne z prawem unijnym.

Natalia Kotlarek, starszy konsultant w ABC Tax Spółka doradztwa podatkowego

Czy uczciwi podatnicy mogą być spokojni?

Z uzasadnienia do ustawy nowelizującej wynika, że przedmiotowe sankcje mają mieć przede wszystkim znaczenie prewencyjne i mają zmierzać do „przekonania podatników, iż rzetelne i staranne wypełnienie deklaracji podatkowej leży w ich interesie".

Choć podkreśla się, że zasadniczym celem sankcji ma być walka z oszustwami w VAT, nie sposób nie zauważyć, że sankcje mogą również (a może przede wszystkim) uderzyć w uczciwych podatników.

Przestępcy dokonujący oszustw w VAT raczej nie przestraszą się dodatkowych sankcji, tym bardziej, że często wykorzystują do procederu osoby nieświadome, tzw. słupy. Wyegzekwowanie jakiejkolwiek kwoty zobowiązania podatkowego z tytułu oszustw, w tym dodatkowej sankcji, jest i nadal będzie utrudnione.

Jeżeli natomiast chodzi o uczciwych podatników, to mogą oni obawiać się sankcji, gdy staną się ofiarą oszustwa, a organ uzna, że nie wykazali należytej staranności. Ryzyko zapłaty sankcji może także dotyczyć podatników, których zobowiązanie podatkowe będzie wynikiem odmiennej od organu interpretacji przepisów podatkowych (np. w zakresie odliczenia VAT od samochodów wykorzystywanych do celów służbowych).

Pozostaje mieć jednak nadzieję, że sankcje nie staną się narzędziem, mającym na celu zwiększenie dochodów budżetowych kosztem uczciwych podatników.

W ramach działań zmierzających do zmniejszenia skali oszustw VAT, ustawodawca zdecydował o powrocie sankcji w podatku od towarów i usług. Tym samym, od 2017 r. organy mogą ukarać podatników sankcjami w wysokości 30 proc. (opcjonalnie 20 proc.) lub nawet... 100 proc. kwoty nieprawidłowo wykazanego podatku. Po części jest to powrót do przepisów, które obowiązywały do końca listopada 2008 r., choć pojawiły się także zupełnie nowe regulacje w tym zakresie.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami