Podatnik zamierza w prowadzonych przez siebie punktach handlowych oraz w miejscach udostępnianych mu na podstawie umów najmu bądź dzierżawy ustawić automaty do serwowania zimnych i gorących napojów. Automaty będą aktywowane samodzielnie przez klientów poprzez wrzucenie do nich specjalnego żetonu, który jest swego rodzaju znakiem legitymacyjnym. Różne rodzaje żetonów będą umożliwiały wybranie odpowiadających im rodzajów napojów. Prawo do uruchomienia automatu i odebrania napoju będzie można nabyć u sprzedawcy przy kasie – w postaci żetonu. Sprzedawca zarejestruje transakcję za pomocą kasy fiskalnej i wyda klientowi żeton (żetony) oraz paragon fiskalny. Klient nie będzie miał obowiązku zrealizować swojego uprawnienia w określonym terminie. Będzie mógł to zrobić w dowolnie wybranym przez siebie czasie. Po otrzymaniu napoju będzie mógł zdecydować o jego konsumpcji na miejscu bądź zabrać go na wynos. Przedsiębiorca zapytał o stawkę i moment sprzedaży dla celów VAT.
Odpowiedź fiskusa tylko częściowo była po jego myśli. Urzędnicy potwierdzili, że wydanie kupującemu żetonu jest czynnością, która ma charakter pomocniczy, nierozerwalnie związany ze sprzedażą napojów. Obie czynności stanowią jedną transakcję sprzedaży napojów, która powinna być dokumentowana jednym paragonem fiskalnym. Właściwa będzie tu stawka VAT dla dostawy danego towaru (napoju).
Fiskus zauważył, że przepisy o VAT nie definiują pojęcia „żeton". Żeton jest jedynie dowodem uprawniającym do odbioru określonego świadczenia. Dlatego też nie mieści się on w definicji usług ani towarów. Sama czynność wydania żetonu klientom nie powinna być utożsamiana z odpłatnym świadczeniem usług bądź dostawą towaru, podlegających opodatkowaniu VAT. W ocenie fiskusa w momencie wydania żetonu nie dojdzie do dostawy towaru. Będzie to miało miejsce, dopiero gdy klient faktycznie wykorzysta żeton i odbierze napój z automatu. Podatek stanie się wymagalny w miesiącu dostawy towaru lub wykonania usługi. W przypadku automatów, które nie rejestrują dnia sprzedaży, wystarczy wyjmowanie z nich żetonów w ostatnim dniu miesiąca i do tego dnia zostanie przyporządkowana cała sprzedaż z automatu, jaka miała miejsce w tym okresie.
Podatnik zaskarżył interpretację, a WSA w Lublinie uwzględnił jego skargę. W ocenie sądu aby ustalić moment, w którym w modelu przedstawionym we wniosku następuje dostawa towaru (napoju), należy określić kiedy na klienta zostaje przeniesione prawo do rozporządzania nim jak właściciel. Nabycie żetonu, jako znaku legitymacyjnego na okaziciela upoważnia klienta do pobrania towaru – napoju z automatu. Samo pobranie jest czynnością techniczną, bezobsługową i pozostawioną całkowicie woli kupującego. Może on wybrać od razu towar, zrobić to innym razem bądź zrezygnować z jego odebrania, a nawet odstąpić żeton osobie trzeciej, która nabywa wtedy prawo do odebrania towaru. Jednak następuje to po zapłacie należności za towar, a nie za sam żeton, który jest bezwartościowy i inkorporuje jedynie prawo do odebrania towaru. Nabycie prawa własności następuje w chwili wybrania towaru (napoju) z automatu, ale – jak podkreślił sąd – ustawa o VAT wiąże powstanie obowiązku podatkowego nie z momentem nabycia prawa własności, lecz z nabyciem prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. A to następuje już w chwili nabycia żetonu od kasjera (sprzedawcy) po uiszczeniu należności.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 16 grudnia 2015 r. (I SA/Lu 627/15).
