Fiskus odpowiedział, że tak. Podkreślił, że w ujęciu podatkowym podatniczka i jej mąż traktowani są jako odrębne, niezależne podmioty (podatnicy). Pomimo tego, że prowadzi działalność gospodarczą z wykorzystaniem części majątku wspólnego, to w sensie ekonomicznym jest jego właścicielem. Autonomiczność prawa podatkowego wyklucza, aby wspólność majątkowa, istniejąca między małżonkami na podstawie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, wpływała na zakres praw i obowiązków w VAT. Zdaniem urzędników, pomimo zakupu składnika majątku wykorzystywanego do działalności podatniczki w ramach małżeńskiej wspólności majątkowej, składnik ten był przeznaczony i wykorzystywany wyłącznie do jej działalności w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Tym samym, z tytułu przekazania koparko-ładowarki będzie działała jak podatnik VAT, a czynność ta będzie podlegała opodatkowaniu. W związku z nabyciem tego towaru podatniczce przysługiwało bowiem prawo do odliczenia podatku, z którego skorzystała. Końcowo fiskus wskazał, że przepisy ustawy o VAT nie przewidują obowiązku wystawienia faktury przez dostawcę lub usługodawcę świadczenia nieodpłatnego. Takie czynności mogą zostać udokumentowane przez podatnika dowolnym dokumentem.
Kobieta zaskarżyła interpretację, a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uwzględnił jej skargę. Sąd przypomniał, że co do zasady opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów (przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel), a także wszelkie inne przeniesienie towarów bez wynagrodzenia. W szczególności opodatkowaniu podlegają darowizny, ale pod warunkiem, że podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia.
WSA nie zgodził się ze stanowiskiem, że wspólność majątkowa, istniejąca między małżonkami na podstawie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, nie ma wpływu na prawa i obowiązki podatników w VAT. W ocenie sądu, w przypadku osób fizycznych, będących małżonkami, nabywanie towarów w trakcie trwania ustawowej wspólności majątkowej oznacza, że są one ich własnością i pozostają nią także mimo formalnej czynności przekazania składnika majątku, służącego do prowadzenia działalności gospodarczej z działalności jednego małżonka do działalności drugiego. Ustrój majątkowy małżeński wyklucza bowiem możliwość przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel z jednego małżonka na drugiego.
WSA podzielił pogląd z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (I FSK 887/16), w którym wskazano, że autonomia VAT i przyjętego w nim rozumienia czynności opodatkowanej ma zasadnicze znaczenie. Podatek ten rządzi się określonymi zasadami. W ocenie sądu w spornej sprawie nie będzie miała miejsca dostawa towarów, bo nie wystąpi element wynagrodzenia. Nie ma bowiem możliwości wypłaty wynagrodzenia z wzajemnych świadczeń między małżonkami, co wynika z istoty wspólności majątkowej.
Jak tłumaczył sąd, gdy pomiędzy małżonkami istnieje ustawowa wspólność majątkowa, wszelkie transakcje, jakie zawierane są pomiędzy nimi — prowadzącymi odrębnie działalności gospodarcze, nie mogą mieć charakteru odpłatnego. Nie można ich również uznać jako nieodpłatne przeniesienie towaru, bo małżonkowie nie mogą wyodrębnić udziałów, którymi mogliby niezależnie rozporządzać.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 11 grudnia 2018 r.
