Postępowanie: organ odwoławczy także rozpoznaje sprawę

Organ odwoławczy ma obowiązek nie tylko dokonać kontroli prawidłowości rozstrzygnięcia organu pierwszej instancji, ale co do zasady ma również rozpatrzyć całość sprawy i orzec merytorycznie.

Publikacja: 03.09.2019 05:50

Postępowanie: organ odwoławczy także rozpoznaje sprawę

Foto: Adobe Stock

Na organie odwoławczym ciążą te same, co na organie pierwszej instancji, obowiązki w zakresie wyczerpującego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy i zgromadzenia pełnego materiału dowodowego (art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a.) – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 6 sierpnia 2019 r., III SA/Kr 697/19.

Czytaj także: Postępowanie odwoławcze - jakie zarzuty bada organ II instancji

Kontrola drugiej instancji

Postępowanie administracyjne, podobnie jak proces cywilny lub karny, jest dwuinstancyjne. Przy czym, specyfiką procedury administracyjnej jest możliwość zainicjowania dalszej kontroli kwestionowanego rozstrzygnięcia przed sądami administracyjnymi. Te jednak mogą badać orzeczenia wydane przez organy administracji tylko w zakresie ich zgodności z prawem. Dlatego ciężar weryfikowania ustaleń faktycznych spoczywa na organach II instancji. Mogą one kontrolować rozstrzygnięcia pierwszoinstancyjne na podstawie kryterium legalności i rzetelności przeprowadzonego wcześniej postępowania oraz innych kryteriów. W związku z tym, możliwe jest ponowne przeprowadzanie postępowania dowodowego. Nie zawsze organ odwoławczy powinien poprzestać na ustaleniach poczynionych przez organ I instancji, które możliwe są do odtworzenia na podstawie akt sprawy. Zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego organ orzekający w II instancji może skarżone rozstrzygnięcie:

- utrzymać w mocy,

- uchylić w całości lub w części i orzec co do istoty sprawy albo umorzyć postępowanie pierwszej instancji w odpowiednim zakresie,

- uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji, gdy decyzja ta została wydana z naruszeniem przepisów postępowania i konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie,

- umorzyć postępowanie odwoławcze.

W praktyce, w wypadku wykrycia naruszenia przepisów postępowania, organy odwoławcze często decydują się na uchylenie rozstrzygnięcia i przekazują sprawę do rozpoznania organowi I instancji. Dzieje się tak nawet w sprawach w których możliwe jest wydanie rozstrzygnięcia merytorycznego i tym samym szybsze załatwienie sprawy. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest „wygoda" organów odwoławczych, które w ten sposób ciężar załatwiania spraw pozostawiają organom I instancji. Tym samym traci na tym obywatel dla którego czas załatwienia sprawy wydłuża się.

Przeciwdziałając takiemu zjawisku do prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wprowadzono instytucję sprzeciwu od decyzji administracyjnej. Taki środek prawny może być wykorzystany m.in. przeciwko decyzjom organów odwoławczych, które przekazują sprawę do ponownego rozpoznania organom I instancji.

Sprzeciw od decyzji

Krakowski WSA w wyroku z 6 sierpnia 2019 r. rozstrzygnął sprawę zawisłą na skutek wniesienia przez stronę sprzeciwu od takiej decyzji administracyjnej. Sprzeciw został uwzględniony przez sąd, który zdyscyplinował organ II instancji i nakazał przeprowadzenie przezeń postępowania dowodowego.

Sprawa dotyczyła następującego stanu faktycznego: mieszkaniec jednej z małopolskich gmin wszczął postępowanie w sprawie wymeldowania współmałżonka, z którym prowadził postępowanie rozwodowe, ze wspólnie zajmowanego lokalu. Właściwy wójt orzekając w I instancji wydał decyzję odmowną. Niezadowolona strona odwołała się do wojewody, który uchylił zaskarżone rozstrzygnięcie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania wójtowi, gdyż ten pominął okoliczności wskazane przez stronę w sprawie. Jednocześnie zobowiązał organ I instancji do poczynienia szeregu ustaleń faktycznych. W ocenie strony czynności do których został zobowiązany wójt nie miały podstaw prawnych. Dlatego strona wniosła sprzeciw od decyzji wojewody do sądu administracyjnego.

Rozpoznając sprawę krakowski WSA zwrócił uwagę, że celem postępowania odwoławczego nie jest tylko skontrolowanie rozstrzygnięcia wydanego w I instancji. Obowiązek odpowiedniego uzasadniania decyzji administracyjnej polegający m.in. na konieczności wskazywania jakie fakty zostały przez organ uznane za udowodnione spoczywają na organach obu instancji. Sąd nie jest co prawda władny, by w sprawach ze sprzeciwu rozstrzygać czy poszczególne zobowiązania co do przeprowadzania czynności dowodowych mają podstawę prawną. Niemniej jednak, organ II instancji nie powinien uznając daną okoliczność za nieudowodnioną zlecać jej wyjaśnienia organowi I instancji.

Postępowanie dowodowe prowadzone na podstawie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego może być prowadzone przez obie instancje. Niemniej jednak, nie można dojść do wniosku, że całe postępowanie dowodowe powinno być powtarzane przez organ odwoławczy. Taka konkluzja byłaby nie do pogodzenia z zasadą szybkości postępowania administracyjnego. Dlatego też postępowanie dowodowe prowadzone przez organy odwoławcze powinno skupiać się na dowodach istotnych dla sprawy.

Takie postępowanie może obejmować nie tylko dowody przeprowadzone już przez organ I instancji ale też dotyczyć nowych dowodów w sprawie. Jeżeli organ odwoławczy dochodzi do wniosku, że konieczne jest przeprowadzenie nowych dowodów, to jest zobowiązany na podstawie przepisów k.p.a. do przeprowadzenia ich samodzielnie. Sąd podkreślił, że na skutek nowelizacji k.p.a. z 2017 r. organy II instancji mogą w szerszym zakresie przeprowadzać postępowanie dowodowe. Obecny stan prawny ma na celu chronić jednostkę przed bezzasadnym przedłużaniem postępowania poprzez uchylanie w toku kolejnych decyzji bez merytorycznego załatwienia sprawy.

Na organie odwoławczym ciążą te same, co na organie pierwszej instancji, obowiązki w zakresie wyczerpującego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy i zgromadzenia pełnego materiału dowodowego (art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a.) – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 6 sierpnia 2019 r., III SA/Kr 697/19.

Czytaj także: Postępowanie odwoławcze - jakie zarzuty bada organ II instancji

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami