Urzędnik służby cywilnej musi pogodzić się z niższą płacą

Czy urzędnik mianowany, przenoszony do innego urzędu przez szefa służby cywilnej, ma prawo przynajmniej czasowo zachować swoje dotychczasowe wynagrodzenie? Nadal pojawiają się wątpliwości, a eksperci zgadzają się w jednym: kwestia ta powinna zostać w końcu uregulowana w ustawie.

Publikacja: 20.06.2017 06:30

Urzędnik służby cywilnej musi pogodzić się z niższą płacą

Foto: www.sxc.hu

Warunki zatrudnienia urzędnika służby cywilnej, w tym wysokość przysługującego mu wynagrodzenia trudniej zmienić (na niekorzyść) niż warunki zatrudnienia pracownika tej służby. W przypadku tego pierwszego pracodawca nie może zastosować wypowiedzenia zmieniającego. Nie znaczy to jednak, że taka zmiana w ogóle jest niemożliwa. Choć stosunek pracy tej kategorii członków korpusu sc jest znacznie bardziej chroniony niż stosunek pracy pozostałych i w ich wypadku obniżenie wynagrodzenia jest dopuszczalne a niekiedy nawet obligatoryjne np. gdy jest wynikiem wymierzenia kary dyscyplinarnej.

Podstawowym sposobem na jednostronną zmianę warunków pracy urzędnika sc jest jednak (jeśli z jakiś względów niemożliwe jest zawarcie z nim porozumienia w tej sprawie) instytucja przeniesienia służbowego (wyrok SN z 26 stycznia 2012 r. III PK 47/11), w której rezultacie dojść może nie tylko do zmiany stanowiska zajmowanego przez urzędnika, ale często też zmiany urzędu, w którym jest on zatrudniony a nawet miejscowości, w której się ten urząd mieści.

Gdy wymagają tego potrzeby urzędu

Zgodnie z art. 62 ust.1 ustawy o służbie cywilnej (dalej usc), jeżeli jest to uzasadnione potrzebami urzędu, dyrektor generalny może w każdym czasie przenieść urzędnika sc na inne stanowisko w tym samym urzędzie w tej samej lub w innej miejscowości, uwzględniając jego przygotowanie zawodowe. Z przepisu tego wynikają dwie przesłanki konieczne dla zgodnego z prawem przeniesienia urzędnika na inne stanowisko: potrzeby urzędu i przygotowanie zawodowe urzędnika do wykonywania zadań na nowym stanowisku, to znaczy na tym, na które jest przenoszony (wyrok SN z 22 lipca 2015 r. I PK 253/14, MoPr 2015/10/536).

Potrzeby urzędu, w myśl wyroku SN z 12 marca 2010 r. (II PK 276/09, LEX nr 602246) rozumieć trzeba, jako konieczność dokonania zmian personalnych na konkretnym stanowisku w urzędzie, co oznacza, że, przyczyny przeniesienia nie mogą, dotyczyć pracownika, zwłaszcza nie powinny wynikać ze sposobu wywiązywania się przez niego z obowiązków urzędniczych (por. też wyrok NSA z 24 maja 1996 r., SA/Wr 2250/95, Prawo Pracy 1997/3). Natomiast przygotowanie zawodowe w rozumieniu art.62 usc, to wykształcenie urzędnika, ale także doświadczenie. Niezgodne z koniecznością uwzględnienia przygotowania zawodowego będzie, zatem zarówno przeniesienie na stanowisko, na którym przygotowanie zawodowe urzędnika jest niewystarczające jak i na takie, na którym wystarczają kwalifikacje niższe.

Możliwy i awans i degradacja

W wyniku tego przeniesienia urzędnik trafić może zarówno na niższe jak i stojące wyżej w hierarchii stanowisko. Objęcie niższego wiązać się będzie zwykle z niższą płacą. Urzędnik, zachowuje jednak prawo do dotychczasowego wynagrodzenia, jeżeli jest ono wyższe od przysługującego na nowym stanowisku, przez okres trzech miesięcy następujących po miesiącu, w którym został przeniesiony na nowe stanowisko.

Po wskazanym okresie wysokość wynagrodzenia urzędnika powinna odpowiadać już nowemu stanowisku. Fakt, że po określonym w ustawie okresie ochronnym wynagrodzenie przeniesionego urzędnika może ulec obniżeniu potwierdzają też wyjaśnienia Departamentu SC KPRM. Zgodnie z nimi, urzędnika w takim przypadku nie chronią nawet przepisy kodeksu pracy zakazujące wręczania wybranym grupom pracowników wypowiedzenia zarówno definitywnego jak i zmieniającego >patrz ramka.

Decyzją szefa sc

Urzędnik sc może także zostać przeniesiony przez szefa sc do innego urzędu w tej samej miejscowości, (jeżeli przemawia za tym interes służby cywilnej) oraz do innego urzędu w innej miejscowości (jeżeli przemawia za tym szczególny interes służby cywilnej). To ostatnie „ przeniesienie" trwać może maksymalnie 2 lata i nie może „dotykać" urzędnika w czasie jego kariery zawodowej więcej niż dwa razy. Z art. 63 usc, który dopuszcza takie roszady kadrowe w wykonaniu szefa sc wynika, że przyczyny takiego przeniesienia muszą być merytoryczne. W piśmiennictwie podkreśla się, że szef sc, dokonując przeniesienia urzędnika kieruje się uzasadnioną potrzebą poprawnego funkcjonowania służby cywilnej, a zwłaszcza danego urzędu, co w pełni usprawiedliwia troska o dobro wspólne i wyższość interesu publicznego nad indywidualnym.

Zagrożenie prawidłowej realizacji zadań, które nie da się wyeliminować poprzez wewnętrzne przesunięcia kadrowe musi przy tym występować po stronie urzędu przyjmującego urzędnika. Trudno, bowiem uzasadnić interesem służby cywilnej sytuację odwrotną, gdy przyczyną przeniesienia urzędnika byłaby np. chęć pozbycia się go z urzędu.

W przypadku tego przeniesienia przepisy nie określają parametrów nowego stanowiska pracy urzędnika sc ani w aspekcie jego przygotowania zawodowego ani wysokości przysługującego mu wynagrodzenia. Czy to oznacza, że przełożeni urzędnika mają tu całkowicie wolną rękę? Raczej nie. Choć zakres tej swobody jest już dyskusyjny.

Ważne! Przeniesienie służbowe do innej miejscowości może nastąpić także w przypadku likwidacji urzędu lub jego reorganizacji. W takim przypadku szef sc przenosi urzędnika sc do innego urzędu w tej samej lub innej miejscowości oraz zobowiązuje dyrektora generalnego tego urzędu do wyznaczenia mu stanowiska, uwzględniając jego przygotowanie zawodowe.

Eksperci mają różne zdanie

Zdaniem części ekspertów art. 63 usc daje szefowi sc tylko uprawnienie do przeniesienia urzędnika sc do innego urzędu, ale nie do przeniesienia go na inne stanowisko w innym urzędzie, co oznacza, że w takiej sytuacji, dochodzi tylko do zmiany po stronie pracodawcy, natomiast treść stosunku pracy powinna pozostać niezmieniona. I dopiero dyrektor generalny urzędu, do którego trafi urzędnik może „ dostosować" to przeniesienie do swoich potrzeb na zasadach opisanych w art.62 usc. A więc przenosząc urzędnika, zgodnie z potrzebami urzędu, na inne stanowisko w tym urzędzie zgodne z jego przygotowaniem zawodowym.

Są jednak i tacy, którzy twierdzenie, że urzędnik sc może być przeniesiony do innego urzędu tylko na stanowisko identyczne z zajmowanym w dotychczasowym miejscu pracy uznają za nieracjonalne a w wielu przypadkach niemożliwe do realizacji zważywszy na różnice w strukturze stanowisk pomiędzy urzędami administracji rządowej. Jednak i oni nie dają szefowi sc całkowicie wolnej ręki, uznając jak np. A. Dubownik (Prawo urzędnicze pod red. K. Barana Wolters Kluwer Warszawa 2014 r.), że swobodę szefa sc ograniczają tu te same względy, które decydują, że za przeniesieniem urzędnika przemawia interes sc. Dlatego jej zadaniem sprzeczne z ideą przeniesienia urzędnika do innego urzędu będzie przeniesienie go na stanowisko do zajęcia, którego nie ma on przygotowania zawodowego.

Trudno nie zgodzić się z tym ostatnim poglądem. Tym bardziej, że biorąc pod uwagę, że przenoszenie urzędnika sc w tym trybie jest jak się wydaje „działaniem ratunkowym" (urzędnik trafia tam gdzie interes służby cywilnej jest zagrożony) ograniczenie uprawnień szefa sc tylko do zmiany po stronie pracodawcy przy zachowaniu identycznego stanowiska i wynagrodzenia byłoby sprzeczne z celem tego przepisu. Dopóki jednak na ten temat nie wypowie się orzecznictwo wątpliwości będą.

Trudno też nie zgodzić się z podnoszoną często w piśmiennictwie tezą, że prawodawca powinien przynajmniej periodycznie, ale nie krócej niż na trzy miesiące, zagwarantować przenoszonemu w tym trybie urzędnikowi wynagrodzenie, co najmniej równe wynagrodzeniu dotychczasowemu. Tak naprawdę trudno bowiem wskazać powód, dla którego przenoszony w ramach jednego urzędu urzędnik sc zachowuje przez trzy miesiące prawo do dotychczasowego (wyższego) wynagrodzenia a ten, który musi pogodzić się również ze zmianą pracodawcy a często i z przeprowadzką do innej miejscowości już nie. To, że takich praw nie ma członek korpus sc przenoszony do innego urzędu na własną prośbę (art.64 usc) czy też urzędnik sc wracający z urlopu bezpłatnego udzielonego mu na czas powołania można jeszcze jakoś uzasadnić, brak takiego uprawnienia dla osób przenoszonych wbrew ich woli w interesie całej służby cywilnej tak łatwo wytłumaczyć się nie da.

podstawa prawna: art. 62–64, art.66 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1345 ze zm.)

Z wyjaśnień Departamentu Służby Cywilnej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów

(...) ustawa o służbie cywilnej, jako pragmatyka pracownicza, ma charakter szczególny w stosunku do Kodeksu pracy, zatem również stosowanie jej przepisów w odniesieniu do członków korpusu służby cywilnej ma charakter nadrzędny w stosunku do przepisów kodeksowych. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o sc, przepisy Kodeksu pracy i inne przepisy prawa pracy stosuje się w sprawach dotyczących stosunku pracy w służbie cywilnej, nieuregulowanych w ustawie. Art. 62 ustawy o sc przewiduje możliwość zmniejszenia wynagrodzenia urzędnika służby cywilnej, po upływie okresów gwarancji zachowania dotychczasowego wynagrodzenia określonych w tym przepisie. W związku z powyższym – w opinii Departamentu SC - pracodawca może ustalić urzędnikowi sc przeniesionemu w trybie art. 62 ust. 1 ustawy o sc, wynagrodzenie niższe od przysługującego na dotychczas zajmowanym stanowisku, po upływie terminów wskazanych w art. 62 ust. 2 ustawy również w sytuacji, w której brakuje mu nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego.

Warunki zatrudnienia urzędnika służby cywilnej, w tym wysokość przysługującego mu wynagrodzenia trudniej zmienić (na niekorzyść) niż warunki zatrudnienia pracownika tej służby. W przypadku tego pierwszego pracodawca nie może zastosować wypowiedzenia zmieniającego. Nie znaczy to jednak, że taka zmiana w ogóle jest niemożliwa. Choć stosunek pracy tej kategorii członków korpusu sc jest znacznie bardziej chroniony niż stosunek pracy pozostałych i w ich wypadku obniżenie wynagrodzenia jest dopuszczalne a niekiedy nawet obligatoryjne np. gdy jest wynikiem wymierzenia kary dyscyplinarnej.

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe