Służba cywilna: staż urlopowy rządzi się swoimi prawami

Uzyskanie mianowania na urzędnika służby cywilnej, nawet przez osobę z wieloletnim stażem pracy, nie przesądza o nabyciu przez nią prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Inne są, bowiem zasady ustalania stażu wymaganego do tego uprawnienia.

Publikacja: 29.05.2018 06:00

Służba cywilna: staż urlopowy rządzi się swoimi prawami

Foto: 123RF

Pracownikom służby cywilnej oraz osobom zajmującym wyższe stanowiska w służbie cywilnej urlop wypoczynkowy przysługuje w wymiarze określonym w kodeksie pracy (dalej kp). Mają oni, zatem prawo corocznie do 20 dni (zatrudnienie krótsze niż 10 lat) albo 26 dni (zatrudnienie, co najmniej 10 lat) urlopu wypoczynkowego. Przy czym okres zatrudnienia, od którego zależy przysługujący im wymiar urlopu rozumiany jest szeroko. Uwzględnia się w nim wszystkie faktyczne okresy:

- zatrudnienia na podstawie stosunku pracy,

- nauki na zasadach określonych w art. 155 kp,

- a także inne okresy podlegające wliczeniu do okresu pracy na podstawie przepisów szczególnych (np. służba w formacjach mundurowych, praca na roli).

Dodatkowe wolne

Urzędnik służby cywilnej może wypoczywać dłużej. Obok urlopu „kodeksowego" ma on prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze jednego dnia po pięciu latach zatrudnienia w służbie cywilnej. Wymiar tego urlopu zwiększa się z każdym rokiem pracy o jeden dzień aż do osiągnięcia 12 dni. Tak wynika z art. 105 ustawy o służbie cywilnej (dalej usc). A zatem maksymalny urlop urzędnika sc, który będzie mu przysługiwał po 17 latach pracy w służbie cywilnej trwać może aż 38 dni (26 + 12).

To swoista nagroda za pozostawanie w warunkach ścisłego podporządkowania i wysokiej dyspozycyjności. Jednak, co należy podkreślić, okres zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do tego urlopu ustalany jest na zupełnie innych zasadach niż w przypadku urlopu kodeksowego czy innych uprawnień przysługujących urzędnikowi sc na podstawie pragmatyki zawodowej.

Awans oznacza brak urlopu

Trzeba też zauważyć, że dodatkowy urlop przysługuje tylko urzędnikom służby cywilnej. A zatem urzędnik sc, który został mianowany na wyższe stanowisko „tracąc" tym samym tymczasowo swój status urzędnika sc nie ma do niego prawa. Będzie mógł z niego znów korzystać po powrocie z urlopu bezpłatnego, jaki jest mu udzielany na czas powołania.

Przykład

Urzędnik sc, od dwóch lat korzystający z urlop dodatkowego w pełnym wymiarze, a więc mogący już wypoczywać 38 dni w ciągu roku został z dniem 1 kwietnia powołany na wyższe stanowisko w służbie cywilnej w innym ministerstwie niż to, w którym był dotychczas zatrudniony. Przed mianowaniem nie wykorzystał żadnego dnia z przysługującego mu w tym roku urlopu. U nowego pracodawcy (w nowym ministerstwie) będzie mógł skorzystać tylko z urlopu kodeksowego i to w wymiarze proporcjonalnym do okresu zatrudnienia, czyli w wymiarze 9/12 z 26 dni, co daje 20 dni urlopu.

Proporcjonalnie do etatu

Prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego przysługuje urzędnikowi sc bez względu na wymiar jego etatu. Jeśli jednak zatrudniony jest w niepełnym wymiarze czasu pracy, urlop ten podobnie jak urlop kodeksowy powinien zostać mu odpowiednio zmniejszony. Nie wynika to wprost z ustawy o sc jednak, zgodnie z art.9 usc w sprawach dotyczących stosunku pracy w służbie cywilnej, nieuregulowanych w ustawie, stosuje się przepisy kodeksu pracy i inne przepisy prawa pracy.

Zgodnie natomiast z art. 154 § 2 kp, wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, a niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.

Przy czym, w przypadku urzędnika sc mamy do czynienia nie z jednym a z dwoma rodzajami urlopów: urlopem kodeksowym i urlopem dodatkowym. Powstać może, zatem pytanie jak wyliczać te proporcje: czy dla obu urlopów łącznie czy każdy urlop oddzielnie.

Główny Inspektorat Pracy w piśmie z 10 kwietnia 2015 r. (GNP-364-023-28-1/15) wypowiedział się w sprawie dodatkowego urlop osób niepełnosprawnych. Uznał w nim, że ustalając wymiar urlopu dodatkowego w przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy należy stosować art. 154 § 2 kp (a więc zasadę proporcjonalności), przy czym wymiar urlopu przysługującego na mocy Kodeksu pracy oraz ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych należy ustalić oddzielnie. Podobne zasady przyjmowane są też przy ustalaniu uprawnień urlopowych urzędników sc.

Podstawowy warunek – staż pracy

Prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego zależy od stażu pracy urzędnika sc. Przy czym, obok okresu zatrudnienia w służbie cywilnej do okresu zatrudnienia uprawniającego do dodatkowego urlopu wypoczynkowego wlicza się urzędnikowi okres zatrudnienia w administracji publicznej. Żadne przepisy nie definiują jednak tego pojęcia. Wyjaśnia to natomiast Departament Służby Cywilnej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów na swojej stronie internetowej >patrz ramka.

Z wyjaśnień Departamentu Służby Cywilnej KPRM wynika, że przy ustalaniu uprawnień do dodatkowego urlopu wypoczynkowego do wymaganego stażu pracy wlicza się nie tylko okres zatrudnienia w służbie cywilnej, ale także w pozostałych segmentach administracji publicznej w tym administracji samorządowej. Bez znaczenia w ilu tego typu urzędach urzędnik świadczył pracę i czy między nimi występowały jakieś przerwy.

Okres zatrudnienia, od którego zależy prawo czy wymiar urlopu dodatkowego nie musi być nieprzerwany. Poszczególne okresy zatrudnienia w administracji publicznej po prostu sumuje się. Oczywiście chodzi tu o zatrudnienie na podstawie stosunku pracy a nie np. jednej z umów cywilnoprawnych. Tego typu praca, co do zasady nie jest, bowiem uwzględniana w stażu pracy wymaganym do nabycia określonych uprawnień pracowniczych.

W okresie zatrudnienia ustalanym na potrzeby urlopu dodatkowego nie uwzględnia się też, stażu pracy w innych podmiotach, np. u pracodawcy prywatnego, ale też u pracodawców publicznych, którzy nie są związani z tak rozumianą administracją publiczną.

Okresy zaliczalne – nie

Przez lata pewne wątpliwości budziła kwesta zaliczania do okresu zatrudnienia, od którego zależało nabycie prawa do urlopu dodatkowego tzw. powszechnych okresów zaliczanych, czyli innych udowadnialnych okresów zaliczanych do okresu zatrudnienia na podstawie odrębnych przepisów takich jak np. okresy pracy na roli, okres działalności kombatanckiej, okres czynnej służby wojskowej itp. Wątpliwości te powstały ze względu na spór, jaki w tej kwestii prezentowany był w doktrynie. Obecnie, jak się wydaje większość ekspertów prawa pracy przychyla się do poglądu, aby tych okresów do stażu urlopowego pracownika (ale tylko urlopu dodatkowego) nie wliczać. Ich zadaniem skoro ustawodawca nie zezwolił na zaliczenie do tego okresu zatrudnienia u innych pracodawców (spoza sfery administracji publicznej), to tym bardziej trudno uznać, że do tego stażu można zaliczyć tzw. powszechne okresy zaliczalne. Poza tym, jak zauważają, jeśli ustawodawca zezwala na wliczanie do okresów zatrudnienia uprawniających do innych świadczeń np. dodatku stażowego powszechnych okresów zaliczanych, to wyraźnie o tym w stosownym przepisie stanowi (tak m.in. H. Szewczyk w „Stosunku pracy w służbie cywilnej", oraz M. Wujczyk – Komentarz do ustawy o służbie cywilnej w Prawo urzędnicze pod red. K. Barana).

Inne uprawnienie – inny staż

Jak widać z powyższego staż brany pod uwagę przy ustalaniu prawa urzędnika do dodatkowego urlopu wypoczynkowego nie jest to ten sam staż, od którego uzależniono nabycie jego prawa np. do dodatku stażowego, nagrody jubileuszowej czy odprawy emerytalno-rentowej. I to nie tylko ze względu na inne rozumienie pojęcia „okresu zatrudnienia". W przypadku wymienionych wyżej świadczeń pieniężnych uwzględnia się w nim, bowiem nie tylko okres zatrudnienia w administracji publicznej (jak przy urlopie dodatkowym), ale też wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Dodatkowo, istotne jest też pominięcie w przepisie określającym zasady nabywania prawa do urlopu dodatkowego wyłączenia, obowiązującego w przypadku tych świadczeń. W stażu pracy wymaganym do ich nabycia nie uwzględnia się, bowiem (zostają one wyłączone) okresów zatrudnienia w partii komunistycznej (Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej), jak również w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (DzU z 2017 r. poz. 2186 ze zm.), a więc np. w niektórych jednostkach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Takiego ograniczenia w przypadku urlopu dodatkowego nie ma.

podstawa prawna: Art. 9, art. 105 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1889 ze zm.)

Z wyjaśnień Departamentu Służby Cywilnej KPRM

W celu interpretacji pojęcia „administracja publiczna" użytego w art. 105 ust. 2 ustawy o służbie cywilnej właściwe byłoby przyjęcie jego rozumienia w znaczeniu podmiotowym, zgodnie, z którym administrację tę stanowią organy administracji państwowej, organy administracji rządowej oraz organy samorządu terytorialnego. O zatrudnieniu w administracji publicznej, można by, zatem mówić wówczas, gdy dotyczy ono jednostek organizacyjnych, które w sensie strukturalnym i organizacyjnym są (były) urzędami administracji publicznej obsługującymi takie organy.

Pracownikom służby cywilnej oraz osobom zajmującym wyższe stanowiska w służbie cywilnej urlop wypoczynkowy przysługuje w wymiarze określonym w kodeksie pracy (dalej kp). Mają oni, zatem prawo corocznie do 20 dni (zatrudnienie krótsze niż 10 lat) albo 26 dni (zatrudnienie, co najmniej 10 lat) urlopu wypoczynkowego. Przy czym okres zatrudnienia, od którego zależy przysługujący im wymiar urlopu rozumiany jest szeroko. Uwzględnia się w nim wszystkie faktyczne okresy:

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe